Bokomtale: Bro bro brille av M. J. Arlidge

Vigmostad & Bjørke 2015
387 sider

Kjelde: Fått i gåve (Takk, mamma!)

Eg las debutboka til M. J. Arlidge, Elle melle, i romjula - og den vart eg overraska og imponert over: Der og då fekk eg kjensla av at dette kunne bli ein ny favorittforfattar. Ein får presentert ein særeigen protagonist - og leseopplevinga vart akkurat etter min smak; høg sidevendar-faktor, skikkeleg spennande og uhyggeleg skummel. Litt ekkel, heilt på grensa til det eg tåler, men såpass urealistisk og usannsynleg at eg likevel fann historia akseptabel. Poenget med ei god krimbok er nettopp sjølve plottet og korleis puslespelbitane heng saman - og akkurat det fungerte i Elle Melle. For meg vart den boka ein interessant start på ein krimserie.

Oppfølgjarboka har tittelen Bro bro brille og på nytt får ein møta etterforskar Helen Grace og hennar kollegaer i Southampton-politiet. Historia startar omlag eitt år etter dei høgdramatiske hendingane som fann stad i den fyrste boka.

I denne boka er det ein ny seriemordar på ferde, - og på ny er det heile uforståeleg, forvirrande og nokså bestialsk. Det ser ut som om gjerningspersonen er ein slags "omvendt versjon" av Jack the Ripper; ein person som myrdar og lemlestar, ikkje dei prostituerte som i Jack the Rippers tilfelle, men horekundane. Drapa er utspekulerte, vel planlagde og utførte i eit ekstremt raseri - og alt tyder på at det er ei kvinne som står bak. Kva kan vera bakgrunnen for eit slikt uhyggeleg hat?

Hovudperson Helen Grace er ein protagonist som ein ikkje blir heilt klok på - ho gjer mange ukloke val og er slett ikkje berre sympatisk. Ein interessant karakter; sterk og bestemt på overflata, men på den andre sida; sterkt prega av ei mørk fortid. Ein bør lesa Elle melle fyrst for å forstå meir av bakgrunnen til Helen og forholdet hennar til kollegaene.

Korte kapittel, cliffhangers, overraskingar og raske sceneskift gjer at Bro bro brille er utlest før ein får sukk for seg - og ho er nesten like spennande som den forrige boka.
Eg tykkjer denne boka inneheld ein del unødvendige trådar og at det blir litt for mange karakterar å halda styr på undervegs, men historia heng likevel saman.
Eg kjem heilt klart til å lesa dei kommande bøkene i denne serien. 

Samleinnlegg: Vinterlesing - del 2

Ein hugsar mykje meir av det ein les dersom ein skriv bokomtale og/eller noterer ned stikkord og tankar medan ein les. Sjølv om eg jamnleg skriv og publiserer omtalar, klarar eg ikkje å bli heilt i rute: Eg prioriterer lesing framfor skriving, - og i desse skiVM-tider prioriterer eg faktisk også TV'en framfor lesing. Då er oppsamlingsinnlegg tingen.


En hellig allianse av A.J. Kazinski
Gyldendal 2014
534 sider

Ein kan få forfølgelsesvanvidd og angst om ein tek innhaldet i denne fantasifulle danske kriminalromanen inn over seg, men heldigvis: handlinga er lite truverdig.
Boka har eit overraskande, originalt og underhaldande plott, men all paranoiaen gjer lesinga litt slitsam. Det er knapt med pustepausar og rikeleg med konspirasjonsteoriar i denne fartsfylte romanen.
Boka tek utgangspunkt i eit mord i det danske kongehuset og handlar elles om gamle, mystiske og hemmelege institusjonar. Protagonisten Eva Katz framstår som både sterk og svak, handlekraftig og på randen av nervesamanbrudd - alt på ein gong.
Eg tykkjer boka er spennande, godt komponert og velskriven - men avslutninga står ikkje i stil. Den er hinsides og tullete, og med mange uavklarte handlingstrådar. Slutten øydela mykje av leseopplevinga mi. Terningkast 3.

Silkehuset av Anthony Horowitz
Juritzen 2012
318 sider

Silkehuset er ei god gammaldags kriminalforteljing med ein uventa - og grusom - vri. Forfattaren er svært tru mot Sir Arthur Conan Doyle sin stil. Handlinga er lagt til Victoria-tida og eit tåkete og skittent London - eit godt tidsbilete.
Det er sjølvsagt Dr. Watson som har forteljarstemma. "Som vanleg" er han full av beundring over den geniale detektiven og "som vanleg" vert dei to oppsøkte av ein framand person i 221B Baker Street.

Horowitz har brei TV-erfaring; han står m.a. bak figuren og TV-serien om kriminalsjef Foyle. Silkehuset er ein vellukka pastisj over Sherlock Holmes og er godkjend av arvingane etter Sir Arthur, Conan Doyle Estate Ltd. Anbefalast dei som har sans for eit klassisk whodunnit-mysterium med mange handlingstrådar. Terningkast 4.

Med kniv om natten og andre mord
av Richard Herrmann
Lydbokforlaget 2006
Speletid: 2:48

Meir historisk krim - men no frå verkelegheita. Underhaldande og interessant frå ein kunnskapsrik og proff formidlar. Om berømte mordsaker og andre brotsverk - og ymse straffemetodar.
Eitt kapittel handlar om den verste mordaren av dei alle; han som aldri vart tatt: Jack the Ripper. Herrmann fortel også historia om sjølve rettsbygningen; "Rett nr. 1" Old Bailey. Terningkast 4.

Jordmor på jorda av Edvard Hoem
Lydbokforlaget 2010
Speletid 4:13

Ei kjempefin bok! Etter å ha høyrt forfattaren lesa den glimrande Slåttekar i himmelen, måtte eg berre ha meir. Jormor på jorda handlar om Edvard Hoem si tippoldemor Martha Kristine, - ei sterk og målbevisst kvinne. Husmannsdottera gjekk(!) frå Romsdal til Christiania for å skaffa seg den formelle jordmorutdanninga - og tilbake igjen! Ho arbeidde som jordmor i 50 år og tok imot over 1000 barn. Sjølv fekk ho ti barn.
Jordmorboka er meir dokumentarisk enn Slåttekarboka, men er likevel både gripande og personleg. Nydeleg opplesing av forfattaren sjølv. Terningkast 5.

Det vi kan stå for av Geir Lippestad
og Jon Gangdal
Aschehoug 2013
191 sider

Ein grei gjennomgang av rettssaka og enkelte glimt frå Anders Behring Breivik sin bakgrunn, idèane hans og reaksjonane hans - samt Lippestad sine tankar og refleksjonar.

Lippestad er jo elles nesten for god til å vera sann: Han har vore forsvarar for ein av dei verste massemordarane gjennom alle tider - og samstundes vart han respektert og beundra - av dei aller fleste, uansett politisk farge.
Han legg ikkje skjul på at tida som Breivik sin næraste var tøff, - i tillegg hadde Lippestad tunge omsorgsoppgåver og bekymringar på heimebane.
Lippestad er ein dyktig kar; og er ikkje kjedeleg sjølv om han er svært "politisk korrekt." Terningkast 4.

Ekspedisjonen av Monica Kristensen
Forlaget Press 2014
307 sider

Svalbard-krim nummer fem frå Kristensen er lettlest og fortlest og ganske så spennande. Enno ein gong får sysselmanns-betjent Knut Fjeld bryna seg på ei kriminalsak.

Om ein nordpol-ekspedisjon i kjempetrøbbel; deltakarar som vert råka av ulukker, forgiftningar, uver, interne konfliktar - og ekstra nervepirrande: ein svolten isbjørn som luskar i skispora deira. Knut Fjeld får ein stri jobb når han skal prøva å berga ein ekspedisjon som er i full oppløysing.

Dette er ei enkel krimbok frå eit uvant miljø. Som i dei tidlegare bøkene gir forfattaren - som har brei erfaring i polare strøk - svært gode skildringar av kulde, mørke, natur og verforhold.
Terningkast 4.

Dødspakten av Tom Kristensen

Lydbokforlaget 2014

Speletid 9:01

Enno ein Kristensen, denne gongen den drevne og dyktige krimthrillerforfattaren med førenamn Tom. Dødspakten er ei bra bok - urealistisk, men basert på realistiske og aktuelle hendingar. Om den norske innsatsstyrken i Afghanistan. Om hevn og soning, narkotika og smugling. Om pengebegjær. Om den meiningslause "krigen mot terror". Boka er macho, militær, actionfylt, underhaldande og spennande. Hurtige sceneskift og bra tempo. Stødig fortalt og lite kontroversiell. Godt opplest av Ivar Nergaard, som alltid. Terningkast 4.


Bare tiden vil vise og Fedrenes synder
av Jeffrey Archer
Vigmostad & Bjørke 2014
437 og 404 sider
Bind 1 og 2 i Clifton-krøniken

Dette er den typen bøker som er greie å ha ved sidan av anna lesing, som ei avkobling frå tung, mørk eller meir kompleks litteratur.
Her er mykje drama - ein kan kanskje beskriva bøkene som "dameromanar" - men er altså skrivne av ein mann. Ikkje superspennande, men ei grei forteljing og OK som tidtrøyte og underhaldningslesing. Bøkene minner meg om vekeblad-følgjetongar. Det vert fortalt om to familiar frå to ulike samfunnsklassar og me får følgja dei gjennom ei omskifteleg og uroleg tid.
Bøkene er noko omstendelege og repeterande. Forfattaren forklarer og gjentek mykje av innhaldet fordi ein får sjå dei same hendingane frå ulike perspektiv - som delvis overlappar kvarandre.
Hovudperson er Harry Clifton, - som er smart, pen, intelligent, sosial, lojal, tilpasningsdyktig, snill... you name it. Kanskje ikkje så truverdig type - men det har likevel vore interessant og småspennande å følgja denne guten/mannen og opplevingane hans over eit lengre tidsrom.
Handlinga går føre seg frå 1919 - då Harry vart unnfanga - gjennom barndom og ungdomstid - og fram til når Harry i slutten av bok nummer 2 er blitt ein moden og erfaren mann, i 1945.

I bøkene finst "det meste": kjærleik, hat, forviklingar, intrigar, begjær, pengar, kranglar, forsvinningar, løgner, fortiingar, hemmelegheiter. Makt og avmakt, krig og fred.
Heile pakka. Lettlest og lettgløymt. Men ganske underhaldande.
Forfattaren har hatt stor internasjonal suksess med denne "krøniken". Eg gir Bare tiden vil vise terningkast 4 Fedrenes synder terningkast 3. Interessa er dalande, med andre ord - men det er ikkje heilt umuleg at eg kjem til å fortsetja lesinga av denne bokserien på eit seinare tidspunkt.
Den tredje boka (av fem) kjem ut på norsk i nær framtid; tittelen på denne er En godt bevart hemmelighet.

Les også: Vinterlesing del 1

Bokomtale: Svømmeren av Joakim Zander

Lydbokforlaget 2015
Speletid: 11:40
Opplesar: Torbjørn Harr
Lytteeksemplar fått frå forlaget

Eg har hatt mange gode lese- og lytteopplevingar i det siste - og nyleg høyrde eg på enno ei svært god bok; debutromanen til svenske Joakim Zander, Svømmeren.

Dette er ein intens thriller - fylt av action, overraskingar og spenning samstundes som historia inneheld så mykje meir: ei historie om kjærleik, skuld, sorg, smerte, svik og forsoning. Handlinga går føre seg i EU-hovudstaden Brüssel, i CIA-hovudkvarteret i Virginia, i ymse krigssoner i Midtausten og i den svenske skjærgården.

Historia byrjar i 1980 i Damaskus i Syria der ein liten familie vert øydelagd når ei bilbombe eksploderer og mora i familien døyr. 30 år seinare møter me libanesisk-svenske Mahmood, han er universitetstilsett og forskar på krigsforbrytelsar. Under ein konferanse i Brüssel blir han kontakta av ein tidlegare soldatkollega som har oppsiktsvekkjande og farlege opplysningar som omhandlar amerikanske soldatar og tortur i Irak og Afghanistan. Under det fyrste møtet mellom dei to vert kollegaen brutalt drept. Dermed vert uskuldige Mahmood sett i samband med mord og terror. Han er i trøbbel, for å sei det mildt, og er nokså desperat når han tek kontakt med den tidlegare kjæresten sin, Klara Walldén.

Denne Klara er den samlande karakteren i boka. Ho er tilsett som jurist hos ein svensk EU-politikar - og saman med Mahmood vert ho kasta inn i ei heseblesande flukt- og forfølgingshistorie. Nokon vil - for ein kvar pris - hindra at opplysningane dei sit på kjem fram i lyset. Dette er noko av det som er mest fengslande med ei slik historie; at vanlege og uskuldige folk hamnar i ein situasjon der dei plutseleg vert beskulda for ulike ting. Det einaste håpet deira er å rømma, samstundes som dei prøver å finna sanninga.

Parallellt får lesaren følgja ein namnlaus amerikansk agent - "Svømmeren" - som er prega av ei stor sorg. Han mista for fleire år sidan den store kjærleiken sin i eit bombeattentat og overlot deretter den vesle dottera deira til ein uviss lagnad. For å gløyma sorga og det han heile tida har oppfatta som sitt store svik, har han opphalde seg i krigssoner og konfliktområde rundt omkring i verda.

Romanen har eit politisk, internasjonalt og aktuelt bakteppe. Ein får møta grådige lobbyistar og får eit innblikk i internasjonale intriger og politisk maktspel - og ikkje minst; møta amerikanske soldatar og CIA-agentar med ganske usympatiske trekk. Zander har sjølv bakgrunn som jurist og har arbeidd i EU-kommisjonen og for Europarådet, og vaks opp i Sverige, Syria og Israel. Han har dermed både fagleg tyngde og ein viss internasjonal erfaring - som syner att i boka.

Boka er ein velskriven spionthriller med mange interessante hovud- og bipersonar - og inneheld fleire overraskingar undervegs. Zander har nok jobba mykje med språket; det er tydeleg at teksten er grundig gjennomarbeida. Det ligg eit alvor og ei meining i romanen i tillegg til det som er underhaldande og spennande. Dersom eg skal samanlikna boka med andre tidlegare leseopplevingar, er nok Stieg Larsson sin Millennium-trilogi nærast, - men eg får også assossiasjonar til Robert Ludlum og John le Carré, samt kanskje litt Mankell, Nesbø og Adler-Olsen.

Zander skildrar både menneske og hendingar med innsikt og balanse. Miljøskildringane er detaljerte og truverdige, - og dei menneskelege reaksjonane som gjeld moral, skuld og samvit er truverdige og fortalt om på ein overbevisande måte. Eg likte Svømmeren svært godt, - så godt at eg vurderte å gi terningkast 6. Eg vel likevel å lata terningen landa på 5 - eg trur nemleg forfattaren har enno litt meir "å gå på". For meg vart eit par trådar uavklarte - men det er muleg at det er min eigen feil; kanskje eg ikkje har vore konsentrert nok gjennom heile boka.

Eg las ein stad at det er planlagt ytterlegare to bøker med Klara Walldén - så her er det berre å gleda seg til neste! Eg er også temmeleg sikker på at boka kjem til å bli film og/eller TV-serie i ganske nær framtid.

Biografilesesirkel: Den tredje mann. Beretningen om Hjalmar Johansen av Ragnar Kvam jr.

Lydbokforlaget 2007
Speletid 9:45
Opplesar: Svein Tindberg
(Papirutgåve Gyldendal 1997)

Tema for Moshonista sin biografilesesirkel i februar er bartemenn - menn med hår under nasen i ymse fasongar. I samband med lesesirkelen har eg lånt og lest den interessante, men tragiske historia om polfararen Hjalmar Johansen.
Eg har alltid vore fascinert av - og stilt meg undrande til - folk som frivillig driv med ekstreme fysiske utskeielsar som fjellklatring, fallskjerm-hopping - og polekspedisjonar. Eg kan berre ikkje fatta at enkelte er så eventyrlystne og dristige, og ristar på hovudet over - samstundes som eg beundrar - folk som Cecilie Skog, Børge Ousland, Liv Arnesen, Erling Kagge og Lars Monsen.

I denne boka skal me hundre år attende, til ei tid utan GPS, satelitt-telefonar og GoreTex. Likevel la enkelte barskingar avgarde til dei mest utilgjengelege stadene på kloden, også den gongen. Å finna uoppdaga land- og havområde og å nå fram til polpunkta på Arktis og Antarktis var eit mål for ulike ekspedisjonar frå fleire forskjellige land.

Boka til Ragnar Kvam jr. vekte oppsikt då ho utkom i 1997. Forfattaren bidrog nemleg til at helteglorien rundt Roald Amundsen og Frijof Nansen vart noko bleikare. Biografien set spørsmålstegn ved leiarstilen til dei to store polarheltane og fortel om bakgrunnen for den øydeleggjande konflikta mellom Johansen og Amundsen. Ved hjelp av kjelder som Johansen si dagbok frå opphaldet på Sydpolen i 1911-12, fortalde denne boka ei historie som til då hadde vore ukjend for dei fleste.

Biografien nemner berre kort barndommen og bakgrunnen til Hjalmar Johansen, - at han vart fødd i Skien i 1867 og kom frå ganske enkle kår. Han var ein aktiv frilufts- og idrettsmann; ein svært dyktig turnar og var med og stifta fotballklubben Odd. Etter artium starta han opp jusstudiar, men dette vart oppgitt på grunn av dårleg økonomi då far hans døydde. I staden starta han på Krigsskulen og vart vernepliktig offiser. Han deltok i fleire dristige polekspedisjonar i tida 1893 - 1912, saman med mellom anna dei to store polarheltane våre, Fritjof Nansen og Roald Amundsen. Men i motsetnad til desse to store heltane, fekk Johansen eit heilt anna ettermæle.

Hjalmar Johansen er bartelaus på omslagsbiletet til
Ragnar Kvam jr. sin biografi. Men på dette biletet kan
ein sjå polarfararen utstyrt med ein nokså kraftig bart.
Foto: Hjalmar Johansen videregående skole

Hjalmar Johansen vart rett nok motteken som helt etter heimkomsten frå den fyrste Fram-ferda til Nordpolen saman med (bartemannen) Fritjof Nansen. Utan Johansen hadde neppe Nansen overlevd den tre år lange ekspedisjonen, og det er grunn til å tru at dei to vart nære vener i løpet av den strabasiøse turen. Men etter ekspedisjonen snudde Nansen meir eller mindre ryggen til turkameraten sin. Mykje tyder på at Johansen var ute av balanse, psykisk sett, alt før nordpol-ekspedisjonen, og at tilstanden hans forverra seg etter at han kom heim. Men for vel hundre år sidan var ingen kjende med begrepet posttraumatisk stressliding eller behandling av dette. Johansen fekk etter kvart store familiære, alkohol- og økonomiske problem.

Men Hjalmar Johansen var nok sterk, for han reiste seg igjen. Nokre år seinare var Roald Amundsen klar for polekspedisjon - og fekk låna "Fram" av Fritjof Nansen under føresetnad av at Johansen skulle vera deltakar.

Sørpolekspedisjonen eller tredje Fram-ferd vart ein suksess for Roald Amundsen - og for Noreg - i og med at Amundsen "vann" kappløpet med Scott og sette det norske flagget på polpunktet - men fekk ein tragisk utgang for Johansen.

Johansen, som hadde meir erfaring i polare strøk enn Amundsen, åtvarar ekspedisjonsleiaren mot å starta ferda mot Sydpolen så tidleg på året. Men fordi Amundsen på død og liv ønskjer å ankomma polpunktet før den britiske ekspedisjonen, høyrer han ikkje på det øyret. Det burde han ha gjort. Mange hundar døyr, mennene får frostskader og utstyr og instrument vert øydelagt i den ekstreme kulden. Ekspedisjonen vert avbrutt og utsett til seinare på året. Roald Amundsen utøver i dette tilfellet sjokkerande dårleg leiarskap. Denne biografien startar med akkurat den avgjerande hendinga der Johansen tek ansvar for å berga den svakaste i gruppa, den sterkt nedkjølte og frostskada Kristian Prestrud. Når Johansen og Prestrud etter mykje dramatikk og slit kjem tilbake til basen Framheim, mange timar etter dei andre, spør Amundsen: "Hvorfor somlet dere?" og Johansen svarar "Du sviktet og handlet i panikk!" - Amundsen tåler ikkje slikt oppvigleri og tek Johansen ut av gruppa som skal til polpunktet.

Forfattaren Ragnar Kvam jr. har både
bart og skjegg. Foto: Gyldendal.no

På heimturen må Johansen mønstra av Fram i Tasmania og ferda vidare heim foregår via fraktbåt. Amundsen skriv heim til gamlelandet at Johansen har begått mytteri og skal haldast utanfor feiringa av ekspedisjonssuksessen. Det er vel ingen tvil om at Amundsen sin behandling av Johansen var feil og at denne konflikten og audmjukinga var ein utløysande faktor til at Johansen tok livet av seg den 3. januar 1913.
Fyrst i 1961, i samband med eit oppussings-prosjekt, vart dagbøkene til Hjalmar Johansen funne. Omsider kunne då enkelte deler av norsk polarhistorie fyllast ut og redigerast på. I kva grad dette har skjedd veit eg ikkje heilt, men Ragnar Kvam sin biografi bidrog til debatt rundt Nansen sin heltestatus og Amundsen sine leiaregenskapar, samt den tragiske lagnaden til Hjalmar Johansen.

Dette er ein grundig og god biografi. Boka gjorde inntrykk og har ført til at eg har søkt og lest mykje om historiske polarekspedisjonar på nettet den siste tida. Eg vil rå folk til å lesa boka sjølv og ikkje høyra lydboka. Boka blir opplest av ein av våre dyktige og mest anerkjende skodespelarar, men han les så aaaltfor seint. Så for i det heile tatt å bli ferdig med boka lånte eg ei papirutgåve i tillegg til lydbokutgåva.

Er du klar for å lesa om andre bartepryda menn? Ta ein tur innom bloggen til Moshonista, der du etter kvart vil finna mange ulike biografiar - og forskjellige typar bartar.

Bokomtale: Den stumme jenta av Michael Hjorth og Hans Rosenfeldt

Lydbokforlaget 2015
Speletid: 12.00
Opplesar: Ivar Nergaard
Lytteeksemplar fått frå forlaget

Sebastian Bergman er ein av dei mest usympatiske skikkelsane eg veit om innan krimlitteraturen. Han er ein ubehageleg sexmisbrukande kriminalpsykolog som lyg, er nedlatande, kynisk og som trampar rundt utan omsyn til omgivnadene sine.

Og han er ein av favorittfigurane mine.

I det verkelege livet hadde eg avskydd og unngått ein slik person, men i krimserien til Hjorth og Rosenfeldt er han ein spennande og fascinerande karakter. I Den stumme jenta viser han faktisk også enkelte glimt av menneskeleg varme.

Den stumme jenta er bok nummer 4 i serien og forfattarane har på nytt produsert ei bok med psykologisk innsikt og høg spenning. Hjorth og Rosenfeldt har funne ein "vinnarformel" som dei held fast på og som fungerer. Formelen består av kjappe sceneskift, varierte perspektivskift og eit spennande etterforskarteam. Stilen får meg stadig til å tenkja på den amerikanske krimserien Criminal Minds.

I likskap med FBI-etterforskarane i Criminal Minds er etterforskarane i Rikskrim stadig på reise. Denne gongen skal dei til tettstaden Torsby i Värmland som er råka av ein ufatteleg tragedie. Ein heil familie; mor, far og to små born er skotne og drepte. Det kjem raskt fram at det var nok ein person til stades i huset til denne familien då ugjerninga fann stad: Ei lita jente på 10 år var vitne til drapa og har flykta - ho har gøymt seg i skogen. Kva verknader kan ei slik traumatisk oppleving føra til for eit lite barn? Kven finn ho fyrst - drapsmannen eller politietterforskarane?

Boka er ein thriller der kampen mot tida og klokka er viktig - og dette er neglebitande spennande. Ein lesar/lyttar vekslar gjerne mellom å halda pusten og å hyperventilera. Ivar Nergaard les boka i eit akkurat passe tempo og med innleving og intensitet, utan å overdriva. Eg set pris på at historia får ei heilt ny og uventa vending mot slutten. Avslutninga med konfrontasjonen mellom to av dei sentrale karakterane i bokserien er også overraskande - og ein spennande opptakt til ei framtidig bok.

Ikkje alt er like verkeleg eller sannsynleg når det gjeld enkelte viktige deler av handlinga, men eg velgjer i dette tilfellet å oversjå det. Plottet og motivet er ganske søkt, men for meg tel samanhengen, utføringa og "stilkarakteren" meir i ei slik forteljing. Då treng ikkje alt vera så sabla truverdig.
Eg gir Den stumme jenta karakteren 5 minus, for eg tykkjer denne siste boka i serien er litt svakare enn dei foregåande. Om dette er ein "glipp" frå forfattarane si side eller om det er ein fallande trend, får me ikkje vita før neste bok kjem ut.

Les også: Omtale av Fjellgraven

Mammut 2015

Om ei veke startar årets mammutsal. Før var eg veldig opptatt av dette boksalet; ein kunne få så mykje bøker for så lite pengar. Slik er det ikkje lenger, tykkjer eg. Eg har ikkje tenkt å kjøpa ei einaste bok i år. Eg tykkjer, som i fjor, at utvalet er for spinkelt og at prisane er for høge. Dessutan har eg lest svært mange av bøkene (som tilhøyrer min lesesmak) tidlegare.

Men eg er jo interessert i bøker, så eg har kikka i katalogen - og vil gjerne bidra med bokanbefalingar. Eg har plukka ut 25 bøker som eg har lest og likt. Dersom du klikkar på lenkene nedanfor får du opp mine omtalar av dei enkelte bøkene. Dei fleste er i kategorien krim og spenning. Følgjande bøker frå årets Mammutkatalog anbefalast:

• Gert Nygårdshaug - Pergamentet
• Torkil Damhaug - Sikre tegn på din død
• Roar Sørensen - Smertens aveny
• Frode Granhus - Stormen
• Nikolaj Frobenius - Mørke grener
• Vidar Sundstøl - Besettelsen
• Øystein Wiik - Casanovasyndromet
• Håkan Nesser - De sørgende
• Chris Tvedt - Den blinde guden
• Chelsea Cain - Døden to ganger
• Åsa Larsson - Et offer til Molok
• Henning Mankell - Hånden
• Jussi Adler-Olsen - Marco-effekten
• Jørgen Brekke - Menneskets natur
• Knut Faldbakken - Turisten
• A.J. Kazinski - Søvnen og døden
• Tore Renberg - Vi ses i morgen
• Jonas Gardell - Tørk aldri tårer uten hansker
• Jan Guillou - Mellom rødt og svart
• Ingelin Røssland - Kirsebærsnø
• Helga Flatland - Det finnes ingen helhet
• Lars Mæhle - Den mørke porten (kun ebok)
• Gard Sveen - Den siste pilegrimen (kun ebok)
• Gunnar Tjomlid - Placeboeffekten
• John Færseth - KonspiraNorge (kun ebok)

Dei to siste er sakprosa; to viktige bøker som eg verkeleg kan anbefala. Elles er utvalet innan sakprosasjangeren i årets Mammut skuffande dårleg.
Biografiar bryr eg meg ikkje om å eiga, dei låner eg heller på biblioteket.
Innan lydbøker er det katastrofalt dårleg utval. Ikkje ei einaste ei er interessant (nok) for meg.

Eg har ikkje sett på utvalet innan barne-og ungdomslitteratur, fantasy, lyrikk, hobby-, interiør-, forming- og mat/kokebøker sidan desse sjangrane/kategoriane ikkje interesserer meg. Bøkene innan kategorien natur, sport og friluftsliv burde vera interessante, men dessverre; utvalet er dårleg og i tillegg virkar det utdatert.

Talet på ebøker er brukbart i årets mammutsal; ein del breiare utval enn i fjor - og med forholdsvis akseptable prisar.

Stockholm Noir

Jens Lapidus er forfattar og advokat og er denne vinteren aktuell med VIP-rommet, fyrste bok i ein heilt ny serie. Den skal lesast seinare ein gong. Her og no skal det handla om Cash, Aldri fucke opp og Livet de Luxe; trilogien som vert kalla Stockholm Noir. Eg las dei to fyrste bøkene sommaren 2013, men har ikkje fått somla meg til å lesa den tredje og siste før no nyleg.

Les også: Trilogi på vent.

Det vert hevda at Lapidus er svenskane sitt svar på Jo Nesbø. Bøkene til Lapidus er prega av høgt tempo og kjappe dialogar og ei rå og brutal handling, så samanlikninga med Nesbø har absolutt noko for seg. Men Stockholm Noir er likevel ei heilt anna form for krim/action/thriller enn det me som les mykje innan denne sjangeren gjerne er vant til. Lapidus har ein heilt særeigen stil som er inspirert av amerikanske James Ellroy. Handlinga går føre seg i den tøffe underverda i Stockholm der mafiaverksemd og narkotika er sentralt - som oftast sett frå forbrytarane sitt perspektiv. I Stockholm Noir-bøkene er det ingen heltar.

Den fyrste boka i trilogien er Cash, som har undertittel "Hatet, Jakten, Kjøret". Her vert ein kjend med det spesielle miljøet og antiheltane Jorge og JW. Skurkane har hovudrollene i denne boka som tek utgangspunkt i den organiserte kriminaliteten. Stikkord er interne gjengoppgjer, dobbeltspel, vald og kvitvasking av pengar. Mykje pengar. Cash. Snabba cash, som er det svenske tittelen på boka. Ein får også møta ein tredje person som går att i alle tre bøkene; den omsynslause og mektige "Gudfaren" Radovan Kranjic.

I Aldri fucke opp held forfattaren fram med det skremmande og fascinerande tidsbiletet frå dagens Sverige, med gode skildringar av dei kriminelle sine tankar, meiningar og kjensler. Forfattaren skriv om skurkane som heile menneske, ikkje berre som onde vesen. Fleire unge innvandrarar søker bort frå det elendige livet i fattigslege forstader og hamnar "på kjøret" og på feil side av lova, - men det dei ynskjer er eit godt liv utan (penge)bekymringar. Boka er god, har raske sceneskift og høgt tempo. Det heile er truverdig, skremmande og spennande.

I den tredje boka Livet de Luxe skildrar Lapidus enno meir av det hardkokte og kriminelle storbylivet.

Ein får følgja tre ulike handlingstrådar; desse vert vevd saman, knytt opp - og tett samanknytta igjen. Jorge og JW er sentrale i handlinga. Jorge har starta eit ganske lovlydig liv som kafeinnehavar - men vert stadig frista av mulegheiter for raske pengar; han lengtar etter eit liv på solsida - eit Livet de Luxe. Så han planlegg ein jobb. Berre ein jobb, eitt einaste kupp: Eit verditransportran. Det einaste som uroar er at han ikkje kan gjennomføra dette åleine; han er avhengig av andre og må søkja partnerar, kompisar og kontaktar. Og dermed er det alltid ein risk å bli fucka opp.

JW sit i fengsel, men styrer likevel si eiga "kvitvaskingsbedrift" ved hjelp av eit utal transaksjonar, firma og stråmenn. Politimannen Hägerström, enno ein fascinerande karakter, jobbar undercover for å avsløra desse forretningane.

JW vert etter kvart sett fri - og er fellesnemnaren i denne boka. Han lever tett på Hägerstrøm og jobbar for Jorge - og vert elskaren til dottera til mafiabossen Radovan. Hägerström er så dyktig/manisk i jobben at han vert involvert på fleire ulike måtar - og ein kjenner stadig på spenninga om kva som kan skje om dobbeltlivet hans vert avslørt.

I tillegg får ein enkelte kursive glimt frå ein ukjend leigemordar. Kva - og kven - er målet hans? Kven er oppdragsgjevaren hans?

Stockholm Noir er urbane, kule og tøffe bøker. Språket er spesielt: Masse kolon: Korte setningar. Telegramstil. Dop, våpen, pengar. Sex, makt, vald. Kjappe dialogar. Sjargongar, gatespråk, mafiatilstandar. Action, driv og trøkk. Mange uforutsigbare hendingar og karakterar.
Og ei intens spenning - særleg fordi ein her ikkje kan forventa ein Happy ending.

Anbefalast!

Førebuingar til bokbloggerprisen 2015

Som i fjor og i forfjor: 
Eg ynskjer å ha ein viss oversikt over kva eg har lest og kva eg har lyst til å lesa av norske titlar utgitt i 2015. 

(Mine favorittar med * stjerne. Endeleg nominasjon: Raude tal)

Innlegget er endeleg oppdatert 05.01.2016.

Har lest:

Romanar/krim

• Aurstad, Tore og Westberg, Carina: Nattevandreren (Kagge)
• Historisk krim
• Aust, Kurt: Dødt løp (Aschehoug) *
• Sykkelkrim
• Dahl, Kjell Ola: Kureren (Kagge) *   3
• Agentkrim
• Enger, Thomas: Banesår (Gyldendal)
• Journalistkrim
• Fauskanger, H.K.: Skamtegnet (Gyldendal) * 
• Historisk krim
• Granhus, Frode: Kistemakeren (Schibsted)
• Lofotkrim
• Hoem, Edvard: Bror din på prærien (Oktober) *  1
• Biografisk/historisk roman 
• Holm, Espen: Tilfellet Blumenfeld (Kagge)
• Krigskrim
• Holm, Ingebjørg Berg: Stjerner over, mørke under (Schibsted) *  5
• Historisk krim
• Holt, Anne: Offline (Vigmostad & Bjørke)
• Politikrim
• Horst, Jørn Lier: Blindgang (Gyldendal)
• Politikrim
• Johnsrud, Ingar: Wienerbrorskapet (Aschehoug)
• Actionkrim
• Kroken og Kolden: Død manns kiste (Samlaget)
• Bygdekrim
• Lahlum, Hans Olav: Haimennesket (Cappelen Damm) 
• Retrokrim
• Larsen, Britt Karin: Kaldere mot natten (Cappelen Damm) *  2
• Avslutning av Finnskogserien 
• Larsen, Frode Eie: Englefjær (Liv forlag)
• Politikrim
• Larssen, Vetle Lid: Hvordan elske en far - og overleve (Kagge)*  4
• Biografisk erindringsroman
• Mehlum, Jan: Et hardt slag (Gyldendal)
• Advokatkrim
• Mjåset, Christer: Det er du som er Bobby Fischer (Kagge)
• Spenningsroman
• Nesbø, Jo: Blod på snø (Aschehoug) 
• Nesbøkrim
• Nesbø, Jo: Mere blod (Aschehoug)
• Nesbøkrim
• Nygårdshaug, Gert: Eclipse i mai (Juritzen) *   6
• Spenningsroman
• Rohde, Hanne Kristin: Bare et barn (Kagge)
• Politikrim
• Sundstøl, Vidar: Djevelens giftering (Juritzen)
• Stavkyrkjekrim
• Sveen, Gard: Helvete åpent (Vigmostad & Bjørke)
• Politi-/psykologkrim
• Timberlid, Rune: Satans mor (Samlaget) * 
• Bygdepolitikrim
• Wiik, Øystein: Rekviem (Aschehoug) *
• Opera/svartmetalkrim
• Øen, Morten: Tellemarck (Oktober) *  7
• Bygdewesternroman

Open klasse

• Kartvedt, Sindre: DumDum Boys - En vill en (Aschehoug) *  4
• Rockebiografi
• Lindell, Unni: Min mor har en saks i ryggen (Aschehoug) *  3
• Krimnoveller
• Lundekvam, Claus: En kamp til (Cappelen Damm) *  2
• Fotballbiografi
• Magnus, Jon: Sommerfuglene i Armero (Aschehoug)*  1
• Reiseskildring/dokumentar/erindring
• Schaefer, Robin: Monika-saken (Vigmostad & Bjørke)
• Sak/debatt
• Sigbjørnsen, Hanne: Tegnehanne (Egmont)  7
• Tegneserie/humor
• Strøksnes, Morten A.: Havboka (Oktober)  5
• Hav-/miljøsak
• Westlie, Bjørn: Fangene som forsvant (Spartacus)  6
• Krigshistorisk, dokumentar