Oppsummering oktober 19

Påbyrja i september, fullført i oktober:
Lars Mytting - Søsterklokkene - Norsk historisk roman - Lånt papirbok privat
Jan-Erik Fjell - Gjemsel - Norsk krim - Lånt ebok eBokBib

Lest i oktober:
Kari Hesthamar - So long, Marianne - Norsk biografi/erindring - Lyd Storytel
Frank Aarebrot - USA på 200 sider - Norsk fakta/dokumentar - Kjøpt papirbok
Levi Henriksen - Så langt hjemmefra, så nær der jeg bor - Norsk novellesamling - Lånt ebok eBokBib
Ørjan N. Karlsson - Kongens råd - Norsk krim - Lyd Storytel
Gert Nygårdshaug - Regnmakeren - Norsk roman - Lånt papirbok biblioteket
Christoffer Carlsson - Mester, vokter, løgner, venn - Lyd Storytel
Trude Teige - Aldri tilgi - Norsk krim - Lånt papirbok privat
Jussi Adler-Olsen - Offer 2117 - Dansk krim - Kjøpt lydfil

Påbyrja i oktober, fullførast i november:
Roar Sørensen - Djevelens øyne - Norsk krim - Lånt ebok eBokBib
S.J. Bolton - Fortapt - Britisk krim - Lyd Storytel

4 papir, 4 lyd, 2 ebøker
5 lånt, 3 abonnement, 2 kjøpt
5 krim, 2 romanar, 1 novellesamling, 1 sak/fakta, 1 bio/memo
8 norske, 1 svensk, 1 dansk
8 menn, 2 kvinner
"Nye" forfattarar: Hesthamar, Karlsson

Haustmørket har senka seg og dermed vert det meir lesetid. 10 bøker lest i oktober altså, forholdsvis bra variert og stort sett greie leseopplevingar, med to unnatak; Søsterklokkene, som eg alt har skrive om - og dessutan So long Marianne, ei erindringsbok av det slaget ein gløymer med det same ho er utlest/ferdiglytta.

Best likt i oktober:

 * Jussi Adler-Olsen og åttande avsnitt om Avdeling Q: Offer 2117 
 * Levi Henriksen si fine novellesamling Så langt hjemmefra, så nær der jeg bor

Med 80 bøker lest hittil er det muleg at eg kjem til å klara lesemålet om 100 leste bøker i år. Eg har i alle fall mykje interessant på leseplanen: Anne Holt, A.J. Kazinski, Fred Vargas, Peter May, Jan Mehlum, Robert Dugoni, Torkil Damhaug, Jan Guillou, Chris Tvedt, Pierre Lemaitre, Heine Bakkeid, Emelie Schepp... for å nemna nokre av dei eg ser fram til å lesa i ganske nær framtid.

Bokomtale: Så langt hjemmefra, så nær der jeg bor av Levi Henriksen

Gyldendal 2019
186 sider
Lånt ebok eBokBib

Då eg oppdaga at Levi Henriksen var klar med ei ny novellesamling varte det ikkje lenge før eg kasta meg over boka. Eg har nemleg vore veldig begeistra for alle novellesamlingane hans.

Det handlar om livet på bygda, om dei nære ting og om nære relasjonar. Om dagane som kom og dagane som gjekk. Om fødsel og død. Om kjærleik og lengsel. Om familie, barn og foreldre. Om korleis forhold mellom familiemedlemmer endrar seg over tid og spesielt om korleis mannsrolla har endra seg. Henriksen gir lesaren varme og fine oppvekstskildringar, men også møter med djup fortviling, sår sorg og store tap.

"Og så var hun ikke mer, annet enn i bildene bak øynene mine hver gang jeg la meg for å sove, i lyden av telefonen som ikke ringte og i det vage avtrykket i madrassen på hennes side av dobbeltsenga."

Ramma for fleire av novellene er ganske like: Ein middelaldrande mann som tenkjer tilbake på barndoms- og ungdomstida, ofte utløyst av ei spesiell endring i livssituasjonen, som samlivsbrot, at eit nytt liv er på veg, at vaksne barn flyttar ut eller at aldrande foreldre går bort, på ein eller annan måte.

"Mamma er blitt en gammel villa, et skipperhus kanskje, der vindu etter vindu spikres igjen for å klare å bevare det som er av glød. Det lille av lys som innimellom gjør at hun makter å kjenne seg igjen og i noen sekunder fornemme hvor hun er, og noen ganger også hvem hun er."

Eg likar den litt undrande stilen og det ujålete språket som Levi Henriksen nyttar.

"De eneste barna som bodde alene med fedrene sine på Skogli da jeg var gutt, var de som hadde mistet mødrene sine. Mistet som i døde. Som barn lurte jeg ofte på hvorfor vi brukte et slikt uttrykk, det fikk det hele til å virke så tilforlatelig, som om disse personene bare var blitt forlagt som et nøkkelknippe eller en genser, noe man kunne finne igjen bare man tok seg tid til å lete. Jeg mistet virkelig mora mi, men jeg lette aldri etter henne."

Landskapet er gjenkjenneleg frå tidlegare bøker frå Henriksen; den fiktive bygda Skogli i Kongsvingertraktene. Historiane er allmenngyldige og lesaren kan lett kjenna att både personar, kjensler og hendingar. Det sorgmuntre er som alltid til stades og det er (som vanleg frå denne forfattaren) hyppige referansar til rockemusikken og til pinsebevegelsen. Som regel har novellene ein spesiell tvist eller ei overraskande avslutning.

Så langt hjemmefra, så nær der jeg bor er ei kjempefin novellesamling som anbefalast på det varmaste.

Kort om: Søsterklokkene av Lars Mytting

Gyldendal 2018
442 sider
Lånt papirbok privat

Eg var skeptisk til denne boka. Det har to årsaker: For det fyrste har ho fått så mykje ros og merksemd - og sidan eg ofte har ein annan boksmak enn andre er ikkje det noko godt utgangspunkt. For det andre likte eg ikkje (den oppskrytte) Svøm med dem som drukner av same forfattar noko særleg.

Sjølv om eg er interessert i historie og ofte likar bøker innan historisk roman-sjangeren tok Søsterklokkene aldri tak i meg - og det vart aldri noko god leseoppleving. Eg tykte handlinga var treg og langsam og vart irritert på det overnaturlege i forteljinga. Det er vanskeleg for meg å sjå dei kvalitetane som andre meiner at boka har; som "fabelaktig", "uvanleg god" og "smart og spennande".

Eg pleier å avbryta bøker som ikkje fengar meg, så noko må då ha vore leseverdig, sidan eg las heile boka? Joda. Hovudpersonen Astrid er ein interessant og spesiell karakter. Ikkje berre er ho ung, sterk, klok og vakker. Ho har også vilje og pågangsmot: Mot og vilje til å arbeida for ei sak ho trur på.

Eg likte også å lesa dei små glimta av kvardagsliv, kvinneliv og slit og strev frå 1800-talets bygde-Noreg. Men elles? Nei. Eg tykkjer stilen og stemninga er kunstig, eg likar ikkje det svulstige språket, eg meiner alle gjentakingane er slitsame og eg likar som sagt ikkje det "magiske", det overnaturlege og overjordiske. For når kyrkjeklokkene etter kvart liksom lever sitt eige liv trur eg ikkje lenger på historia. Eg er heller ikkje særleg opptatt av korleis stavkyrkjer og andre kyrkjebygg er konstruerte. Alle detaljane som gjeld rive- og byggeprosessen er for mange og har ein altfor stor plass i boka.

Handlinga? Vel - kort sagt: I ein sidedal til Gudbrandsdalen skal ei gammal stavkyrkje rivast og flyttast. Det fører til uro i bygda fordi segner og overtru er knytta til kyrkjeklokkene. Legg så til eit trekantdrama mellom den nemnde kloke og vakre jenta, ein ung prest med undertrykte kjensler og ein besøkande tysk arkitektstudent. Eg følte meg "snytt" då eg kom til avslutninga av forteljinga; ikkje berre er den djupt tragisk; den er fullstendig open og består av lause trådar og manglande forklaringar.

Eg har hatt Søsterklokkene liggjande på nattbordet i mange veker, og det må seiast; dette er glimrande litteratur om du har søvnproblem. Eit par sider av denne og du sloknar - for det er så kjedeleg. Fyrst mot slutten er det endeleg noko som skjer, men då er det for seint.

No har eg kasta vekk nok tid på Lars Mytting sitt forfattarskap. Eg er "snill" når eg gir Søsterklokkene terningkast 3.

Andre bloggmeiningar, for balansen si skuld:
Tine sin blogg
Kleppanrova
Reading Randi
Ellikkens bokhylle
Den andre Berit

Norsk krim 2019 del 2

Haust og krimlesing passar godt i hop, tykkjer eg. Her er tre ferske norske krimbøker som du kan kosa deg med i haustmørke kveldar.

Menneskehunger av Jørgen Brekke

Gyldendal 2019
347 sider
Lånt ebok eBokBib

Eit nytt møte med politiførstebetjenten, småbarnspappaen og nestenpensjonisten Odd Singsaker. Dette er bok nummer 7 i serien. Bøkene har gitt meg ganske forskjellige leseopplevingar, så eg var difor spent på denne nye.

Forfattaren gir her eit spark til både gourmetkokkar og matanmeldarar, noko eg tykkjer er fornøyeleg. Menneskehunger er i det heile ei underhaldande bok. Her kan ein lesa om gamle lik, nye lik, kroppsdelar som forsvinn og kroppsdelar som vert attfunne på uventa stader. Samt ei gammal oppskrift som muleg kan ha noko med kannibalisme å gjera. Litt grotesk innhald altså, men det heile er såpass usannsynleg at det er "spiseleg" for dei fleste, vil eg tru.

Brekke har ein god penn; han skriv lett og krydrar godt. Undervegs smaka eg på ein 5'ar, men eg har lagt meg på ei litt streng linje og landar på eit terningkast 4+.

Tredje gang du dør av Øystein Wiik

Lydbokforlaget 2019
Speletid 15:43
Kjøpt lydfil

Wiik presenterer ein ny "helt" denne gongen. Helt i hermeteikn, for det er litt vanskeleg å finna sympatiske trekk ved Hauk Alving. Utgangspunktet for denne ville historia er at Alving, som er avdanka skodespelar, har pressa den grotesk rike elskerinna si for ein formue. Men i staden for overlevering av pengar oppstår det eit basketak som fører til at Alving drep ein person i sjølvforsvar. For å sleppe unna konsekvensane av denne handlinga skjuler Alving liket samstundes som han tek den døde sin identitet. Dette får naturlegvis følgjer, for det finst også vitner til hendinga.

Og så ballar det på seg, i det uendelege, med den eine groteske hendinga etter den andre. Tenk deg ein blanding av den gamle krimfarsen "Skulle det dukke opp flere lik er det bare å ringe" og filmparodien "Kill Buljo", samt ein dæsj av den aktuelle NRK-serien "Exit". Historia er fullstendig sprø og vill, men Øystein Wiik får det heile likevel til å henga saman.

Eg meiner at boka er for lang. Ho burde absolutt vore stramma opp ein del; eit par av handlingstrådane virkar å vera noko påklistra. Tredje gang du dør er ein rein underhaldningskrim blotta for realisme og truverdigheit, men har du sans for spektakulære handlingar, brutale skildringar og barsk humor er dette eit funn.

Øystein Wiik er som alltid ein fabelaktig opplesar av lydboka. Terningkast 4.

Gjemsel av Jan-Erik Fjell

Capitana 2019
447 sider
Lånt ebok eBokBib

Den sjette boka i Anton Brekke-serien er veldig bra. Det er tydeleg at Gjemsel er grundig gjennomarbeida og at forfattaren har brukt tida godt sidan Lykkejegeren kom ut i 2016. Oppbygging og skrivestil er elles gjenkjenneleg frå dei tidlegare bøkene i serien, men forfattaren vert stadig meir stødig og sjølvsikker. Det er noko eg kan lika.

Ein annan ting eg likar er det internasjonale i handlinga. Dei ulike handlingstrådane hoppar i tid og rom og er litt forvirrande i starten, men ein skjønnar jo at alt heng saman med alt. Mykje av spenninga i boka dreiar seg om kva denne samanhengen er og korleis dette kan løysast. Ikkje alt er like truverdig, men alle lause trådar vert nøsta opp i.

Hovudpersonen Anton Brekke trakkar ikkje rundt i salaten i same grad som tidlegare; han har nemleg fått "understell"-problem og viser seg frå ei meir sårbar side. Dermed har kollega Magnus Torp fått ei meir synleg rolle i denne boka. Samspelet mellom dei to er noko av det som gjer serien leseverdig.

Jan-Erik Fjell er ein dyktig plottmakar med frodig fantasi. Gjemsel er ei velskriven bok som byr på overraskingar og stigande spenning. Her fleskar eg til med eit terningkast 5-.

Bokomtale: Reformasjonen - den store historien av Frank Aarebrot og Kjetil Evjen

Vigmostad Bjørke 2018
Speletid: 7:52
Lånt lydbok eBokBib

Statsvitaren, forfattaren, kommentatoren, professoren og foredragsholdaren Frank Aarebrot gjekk bort i 2017. Det er heilt sikkert mange som saknar han, for han var ei kjent og kjær stemme/ansikt for dei fleste.

Den etterspurde boka 200 år på 200 sider og det populære foredraget 200 år på 200 minutter er eksempel på at professoren nådde ut til eit breidt publikum. Han kunne fortelja om kompliserte ting og samfunnsaktuelle saker på ein måte som folk flest kunne forstå, utan å vera overforklarande.

Reformasjonen - den store historien vart Frank Aarebrot si siste bok: Manus vart levert forlaget berre nokre dagar før han døydde. Medforfattar Kjetil Evjen er statsvitar og universitetslektor og var kollega med Aarebrot.

Det er 500 år sidan Martin Luther sende ut dei 95 tesene i Wittenberg; denne hendinga vert sett på som starten på reformasjonen. Aarebrot/Evjen gjer i boka greie for bakgrunnen og dei teologiske, politiske og historiske kreftene i dåtidas Europa. Vidare set dei søkelys på korleis reformasjonen bidro til samfunnsutviklinga i åra som følgde. Den lutherske reformasjonen var ein slags revolusjon som førte til store politiske, religiøse, kulturelle, militære og økonomiske endringar i mange land.

Forfattarane ser på reformasjonen og følgjene av den med statsvitenskaplege briller - og det er det som er interessant. Eg er ikkje religiøs og har lite interesse av religion, men når ein får ei slik hending som reformasjonen sett i samanheng - då skjønnar ein at det var viktig; for nasjonar, for samfunnsutvikling, for språk og kultur.

Boka er krydra med anekdotar og digresjonar i akkurat passe porsjonar. Det gjer boka underhaldande og lett å lesa sjølv om det til tider er litt tungt stoff.
Då nettstaden bok365 skulle kåra årets bok i 2018 var det denne som vann.

Lydbokversjonen er OK. Per Andreas Tønder les lydboka nøytralt og utan særleg innleving. Det er heilt greit sidan det er sakprosa, men innimellom sakna eg det "aarebrotske" temperamentet og engasjementet.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Frank Aarebrot var humoristisk, karismatisk og hadde gode pedagogiske evner. For nokre år sidan hadde eg gleda av å sjå og høyra Aarebrot live. Det var stort -  for det var heilt spesielt å oppleva den unike formidlingsevna han hadde. Han var roleg og utan for mange fakter - og utan manus - men med sterk stemme, tydeleg diksjon, glimt i auga og merkbar utstråling. Tema for foredraget var 'Regionsreforma på Vestlandet'; i utgangspunktet eit heller tørt tema - men me som var publikum sat der trollbundne og sugde til oss kunnskap og ny innsikt.

Frank Aarebrot ga også ut bøkene USA på 200 sider og Krigen på 200 sider. Heilt sikkert lærerike bøker som eg ikkje har lest enno, men som eg har skaffa meg. Biografien om Frank Aarebrot kunne eg òg tenkja meg å lesa ein gong.