Det store århundret

Jan Oscar Sverre Lucien Henri Guillou (!) er godt i gang med sitt livs mest omfattande bokprosjekt; ein historisk romanserie i mange bind som skal omhandla heile det 20. hundreåret; "Det stora århundradet". Gjennom å følgja livet til brødrene Lauritzen frå Osterøy og verkelege historiske hendingar får lesaren eit grundig, levande og interessant tidsbilete av fleire omskiftelege periodar. Bok nummer tre Mellom rødt og svart kjem ut på norsk seinare i haust og er mitt bidrag til Boken på vent hos Beathe denne gongen.

Eg har lest dei to fyrste bøkene i serien, Brobyggerne og Dandy, med stor interesse. Ikkje alt er like bra, men Jan Guillou skal ha ros for det ambisiøse prosjektet sitt. Historiske tema som industri- og jernbaneutbygging, arbeidarrørsle, kvinnekamp, kulturpolitikk, imperialisme og kolonialisme vert skildra gjennom augene til dei tre fiskarsønene Lauritz, Oscar og Sverre Lauritzen. Forfattaren har lagt ned eit grundig og imponerande stykke research-arbeid.

Forteljinga startar altså med dei tre farlause brødrene som takka vere kapitalsterke og velmeinande personar får utdanna seg til diplomingeniørar ved universitetet i Dresden. På den tida vart Tyskland sett på som den leiande nasjonen med alt som hadde med teknikk og ingeniørutdanning å gjera. Brødrene tek eksamen ved starten av hundreåret, i 1901, og deretter dreg dei kvar sin veg, av ulike årsaker. Lauritz vender tilbake til gamlelandet, Oscar reiser til Afrika og Sverre reiser til England.

I den fyrste boka, Brobyggerne, handlar det om dei to eldste brødrene og deira opplevingar i tida 1901 - 1919: Det vert fortalt om store teknologiske og tekniske nyvinningar, bygginga av Bergensbanen, kolonialisme i Afrika og framveksten av fyrste verdskrig. I bok nummer to, Dandy, er det homofile Sverre som er hovudperson, - lesaren får følgja han og kjærasten hans, lord Albert, og opplevingane deira.

I den boka vender forfattaren tilbake til 1901; Dandy handlar om det same tidsrommet som Brobyggerne, - men frå eit anna perspektiv. Her vert det fokusert på den kunstnarlege, kulturelle og ideologiske utviklinga i perioden og på motsetningane mellom det gamle victorianske levesettet og "den nye tida". Sverre og "Albie" lever i starten eit priviligert liv på eit gods. I bekjentskapskretsen deira finst radikale, bohemar, kunstnarar, kunstkritikarar, forfattarar og kvinnesaksaktivistar. Guillou har skrive fleire historiske personar inn i handlinga.

I byrjinga av 1900-talet trudde ein at dei teknologiske framstega ville gjera krigar umulege og unødvendige, men som me alle veit: Fyrste verdskrig bryt ut i 1914, trass i alle store tankar og all framgang og optimisme. Livet vert omsnudd for Sverre - og for Lauritz og for Oscar. Dandy sluttar der Brobyggerne også sluttar; i Berlin i 1919 - og med at dei tre brødrene møter kvarandre att.

Jan Guillou er ein glimrande historieforteljar, så eg ser fram til neste "historieleksjon" og til å lesa vidare om brødrene Lauritzen og familiane deira: Mellom rødt og svart handlar om mellomkrigstida og framveksten av nazismen.