Sommarlesing del 2: Ferielesing

Det mørke huset av Tor Edvin Dahl
Cappelen Damm 2015
271 sider, eBokBib

Ei bok som fortener mykje meir merksemd enn det ho har fått! Eg har ikkje funne ein einaste bokmelding på nett som gjeld fjorårets roman frå denne svært produktive forfattaren.
Eg trudde - feilaktig - at dette var ein kriminalroman, sidan eg har lest nokre David Torjussen-bøker før og fordi tittel og omslag er såpass "skummelt". Det vert rett nok fortalt om (minst) eit drap i boka, og det vert brukt enkelte element som ein kjenner att frå krim/spenningssjangeren, men dette er noko anna - og noko meir.

Handlinga går føre seg på tre ulike tidsplan; 1950-talet, 1970-talet og vår eiga tid. Hovudperson og eg-forteljar er ein mann som heile livet slit med opplevingar han hadde som fjortenåring. Opplevingane var hemmelege, tabubelagte og skremmande og sidan dei aldri har blitt "bearbeida" og snakka om går det ut over forholdet han har til folk rundt seg.

Det mørke huset er ei mørk og intens forteljing om venskap og foreldreskap, truskap og kåtskap. Det eg ikkje likar med boka er dei lause trådane som ikkje vert nøsta opp i på slutten. Eg har problem med den type open avslutning som ein får her, men boka er såpass fengslande at eg må gi terningkast 4.

Falkejakt av Hilary Mantel
Forlaget Press 2012
435 sider, lånt papirbok biblioteket

Bookerprisvinnar 2012 og oppfølgjar til Ulvetid. Falkejakt er ei knallbra bok, meir tilgjengeleg og strammare komponert enn den føregåande - og difor ei endå betre leseoppleving.
Hovudperson og forteljarstemme er framleis Thomas Cromwell - som slit med forholdet til kong Henrik den 8. og dronninga(ne) hans. Boka inneheld eminente skildringar, bitande karakteristikkar og interessante karakterar. At dei aller fleste av desse karakterane er verkelege historiske personar gjer det heile ekstra fascinerande.

Glimtet inn i dei private kongelege gemakkane og hoffkorridorane er groteske og latterlege - og like fullt truverdige. Her er intriger og begjær, konspirasjonar og maktkamp. Her er kvart einaste ekteskap, kvar einaste spontanabort og kvar einaste barnefødsel - storpolitikk.

Falkejakt er lagt til åra 1535-36 og det handlar om Anne Boleyn sitt fall. Kongen er desperat etter ein mannleg arving, noko verken den fyrste eller den andre dronninga hans har klart å gi han. No har han kasta blikket sitt på den unge hoffdama Jane Seymour. Alle metodar vert brukte for å få fjerna dronning Anne - ho som fekk kongen til å bryta heilt med pavekyrkja. Dei motreformatoriske kreftene byrjar å bli sterke på dette tidspunktet, men så lenge Henrik rår slår dei ikkje til for fullt. Og - enn så lenge - har "han, Cromwell", full tillit.
Mantel har ein spesiell stil og den norske oversetjinga er, etter det eg kan forstå; strålande. Terningkast 5+.

Mørk ild av C.J. Sansom
Forlaget Press 2009
557 sider, lånt papirbok privat

Fantastisk bok for oss som likar finurlege kriminalmysterium og som også har sans for historie generelt og Tudortida spesielt. I del to av C.J. Sansom si historiske kriminalromanserie møter me på nytt den pukkelrygga, rettskafne og smarte sakføraren Matthew Shardlake. Han har i denne historia to oppdrag; det eine er ei slags "lukka rom"-mordsak og det andre er eit spesialoppdrag for kongens mann - Thomas Cromwell.

Cromwell er altså med i denne boka også - men her har han ei meir tilbaketrekt rolle og me befinn oss no i år 1540. Makta og innflytelsen han har hatt på kong Henrik er på retur. Det engelske samfunnet er prega av kaos og strid og for Cromwell sjølv er framtida uviss, for å sei det forsiktig.
Sansom framstiller Cromwell på ein noko annan måte enn det Mantel gjer, og det er greit - og interessant.
Skildringane av dei skitne Londongatene er så gode at ein nesten kjenner stanken medan ein les. Forfattaren er utdanna både historikar og advokat - og det merkast. Noko dårleg framdrift i fyrste halvdel av boka trekker ned heilskapsinntrykket, men likevel: Terningkast 5.

Bøddel av Torgrim Sørnes
Vigmostad & Bjørke 2016
253 sider, eBokBib

Meir historie, denne gongen som sakprosa og litt nærare: 1700-talet og Danmark-Norge - som landet vårt heitte den gongen. Undertittel på boka er Mathias Fliegenring 1685 - 1729 - og han har hovudrolla i denne biografiske og dokumentariske boka.

Tema er dødsstraff og ymse andre straffemetodar, og forfattaren fortel ubehageleg grundig om dette. Ved å veva inn forteljinga om skarprettar Fliegenring og familien hans får ein eit meir forståeleg bilete av historia.
I denne boka finn ein mange triste og grusomme hendingar. Både livet og døden var sanneleg ei lang pine for mange av dei fattige her i landet den gongen. Og desse folka som utførte sjølve avstraffinga - korleis kunne dei leva vidare med seg sjølve?
Vel, Fliegenring greidde det ikkje..
Boka er velskriven og passar fint for folk med kriminalhistorisk og morbid interesse. Terningkast 4+.

Antarktis av Cecilie Skog
Gyldendal 2011
191 sider, lånt papirbok biblioteket

Nyare polarhistorie avsluttar dette samleinnlegget. Cecilie Skog er ei kul jente som eg ser opp til.

Skog fortel her i dagboksform om ein heilt spesiell ekspedisjon; ein poltur som handlar om sorgbearbeiding og terapi like mykje som fysiske strabasar. Mannen til Cecilie Skog, Rolf Bae, omkom i ei klatreulukke på fjellet K2 i Pakistan 1. august 2008. Som den ekspedisjonspersonen Skog er, valde ho Antarktis som sorgterapi.
Ho og kompisen Ryan Waters brukte 79 dagar på dei 1800 kilometrane frå Berkner Island via Sydpolen til Rossbarrieren. Dei lukkast i å nå målet sitt ved hjelp av god planlegging og godt samarbeid. Skog fortel at turen var fantastisk, men også beinhard fysisk og mentalt - og at ho etter turen fekk eit anna syn på seg sjølv.

Boka er kort, illustrert og lettfatteleg. Forfattaren byr på seg sjølv på ein sympatisk måte. Terningkast 4.