Oppsummering februar 21

Påbyrja i januar, fullført i februar:
Emelie Schepp - Broder Jacob - Svensk krim - Kjøpt pocket [OTS]
Sharon Bolton - Dødsdømt - Britisk krim - Lyd Storytel

Lest i februar:
Harlan Coben - Ikke gi slipp - Amerikansk krim - Lyd Storytel
Knut Faldbakken - Stammeren - Norsk krim - Lånt ebok BookBites
Div. forfattarar - Ete fysst - Noveller og andre tekstar - Papirbok fått i gåve
Thor Gotaas - Josef Elvebakken - Norsk biografi - Lyd Storytel
Delia Owens - Der krepsene synger - Amerikansk roman - Lånt papirbok biblioteket
David Baldacci - King og Maxwell - Amerikansk krim - Lyd Storytel
Torbjørn Færøvik - Kina på 200 sider - Norsk dokumentar - Lånt papirbok biblioteket
Lone Theils - Jentene fra englandsbåten - Dansk krim - Lyd Storytel

Påbyrja i februar, fullførast i mars:
Peter Swanson - Alle disse vakre løgnene - Amerikansk krim - Lyd Storytel
Cara Hunter - Hjemmets lune rede - Britisk krim - Lånt ebok BookBites

5 lyd, 4 papir, 1 ebok
5 abonnement, 3 lånt, 1 fått, 1 kjøpt
6 krim, 1 roman, 1 dokumentar, 1 biografi, 1 noveller (+ andre tekstar)
4 norske, 3 amerikanske, 1 britisk, 1 svensk, 1 dansk
5 menn, 4 kvinner, 1 begge
"Nye" forfattarar: Owens, Theils

Februar vart ein grei lesemånad. 10 bøker er etter mitt syn bra, og med unntak av Jentene fra englandsbåten kan eg anbefala alle saman. Den som gjorde størst inntrykk var forteljinga/biografien om Josef Elvebakken. Sjå gjerne innslag om hovudpersonen i programmet Brenner og bøkene på NRK. Når det gjeld krimbøkene viser eg til samleomtalen. 

Ete fysst er ei samling forteljingar av forfattarar frå eller med tilknytning til Sunnfjord. Her har 18 skribentar fått stikkordet "Sunnfjord" og blitt utfordra til å skriva ein personleg tekst. Resultatet er veldig bra. Mellom bidragsytarane finn me Ronny Brede Aase, Gunnar Staalesen, Rune Timberlid, Agnete Haaland og Eldrid Lunden - for å nemna dei som truleg er mest kjent for eit breiare publikum.

Kina på 200 sider er ei grei innføring i Kina sin historie, men eg anbefalar heller Torbjørn Færøvik sine meir omfattande reiseskildringar frå landet. 

Der krepsene synger er ei bok som har fått mykje merksemd rundt omkring. For meg vart det ei blanda leseoppleving, og terningkast 4 er svakt og på grensa til ein 3'ar. Noko er fint og interessant, men eg tykte det vart for tregt og at "det lyriske" tok for stor plass. Og slutten er rett og slett ikkje bra. Dessutan trur eg at eg aldri har lest ei bok med så mange korrekturfeil. Pinleg!

Vinterlesing: Diverse krim

Her kjem eit nytt samleinnlegg med korte omtalar/vurderingar i stikkordformat; ei slags rundreise i krim. Det er interessant at det finst så mange ulike stilartar og krimtradisjonar rundt omkring. Kvaliteten er òg ganske varierande, og ingen av desse vart innertiarar for meg. Det er muleg at eg er for kresen og/eller har for høge forventningar.

Den øverste her kan passa inn i 1. runde av leseutfordringa Bokhyllelesing på bloggen Boktanker. Tema for januar var nemleg "bok med blått omslag".

Eg startar rundreisa i Sverige denne gongen. 

Broder Jacob av Emelie Schepp

Gyldendal 2019

397 sider

Kjøpt pocket, Bokhyllelesing: Blå bok

- Femte bok i serien om Jana Berzelius, statsadvokat med bakgrunn som barnesoldat.

- Gjennomgåande og eit ekstra spenningsmoment i serien at Jana ynskjer å halda bakgrunnen sin hemmeleg.

- Godt plott, mange spenningstoppar.

- Bisarre drap: Kvinner med samansydde føtter, funne i sjøen - slik at dei skal likna på havfruer.

- Etter kvart veldig urealistiske og usannsynlege hendingar, men spenninga vert halden ved like.

- Terningkast 4+.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Så reiser me vidare til Danmark..

Vinterland av Kim Faber og Janni Pedersen 

Aschehoug 2020

573 sider

Lånt papirbok privat

- Fyrste bok i serien om Martin Juncker.
- Svært lovande, svært bra. Gler meg til neste.
- Finurleg plott og aktuell tematikk.
- Vêrforhold som står i stil med handlinga; iskaldt og uframkommeleg.
- Sympatiske hovudpersonar med menneskelege og allsidige trekk.
- Boka er litt for lang og litt for omstendeleg. Hadde gitt ein prikk ekstra på terningen om det hadde blitt stramma opp ein del.
- Terningkast 4.

Jentene fra englandsbåten av Lone Theils

Cappelen Damm 2019

Speletid 10:54

Lyd Storytel

- Fyrste bok i serien om Nora Sand. Kun utgitt på lyd.
- Nysgjerrig journalist, mykje dyktigare i etterforskingsarbeid enn politiet og rotar seg inn i farlege situasjonar: Jepp, har lest det før. (Egholm, Läckberg, Schulman, Yndestad, Teige m.fl.)
- Handling frå England og litt frå Danmark.
- Bra plott, dårleg stil.
- Damekrim på sitt verste, med romantikk og fjolleri. Neste bok fristar ikkje i det heile tatt.
- Terningkast 3-.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

England og britisk krim er neste stopp..

Dødsdømt av S.J. Bolton

Cappelen Damm 2018

Speletid 10:58

Lyd Storytel

- Sjølvstendig bok, ikkje del av serie.
- Uhyggeleg og marerittaktig start, dyktig utført.
- Katt og mus-leik: Desperat flukt kontra desperat jakt. 
- Kamp mot klokka, veldig intenst.
- Innimellom tilbakeblikk i roleg tempo.
- Urealistisk, men likevel engasjerande og frykteleg spennande.
- Litt for mange krumspring og litt for mange trådar å halda styr på når ein brukar lydbok.
- Terningkast 4+.

Gullungen av C.J. Tudor

Cappelen Damm 2018

Speletid 10:16

Lyd Storytel

- Sjølvstendig bok.
- Ikkje så bra som Krittmannen.
- Meir thriller enn krim.
- Krampaktig, kunstig stemning.
- Frisk skrivestil.
- Men den sarkastiske forteljarstemma vert slitsam i lengden.
- Overraskande slutt.
- Terningkast 3+.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Kva er greia med desse forfattarinitialane (i dette tilfellet S.J. og C.J.) egentleg? For å gjera forfattaren sitt kjønn uklart? Litt sånn mystisk, som J.K. Rowling var, før ho vart "avslørt"?
(For ordens skuld: Både Bolton og Tudor er kvinner. Og Bolton brukar, som ein ser på omslaget, av og til sitt heile/verkelege namn.)

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Til slutt går ferda til USA..

Myrkongens datter av Karen Dionne

Pioner 2019

Speletid 9:00

Lyd Storytel

- Villmarksthriller 
- Flotte skildringar frå marsklandskapet i Upper Peninsula, Michigan.
- Kidnapping, årelangt fangenskap, skuld, lojalitet.
- Urealistisk, ulogisk, lite truverdig.
- Men miljøskildringane berga eit
- terningkast 4-.

Den sjette mannen av David Baldacci

Cappelen Damm 2017

Speletid 10:39

Lyd Storytel

- Femte bok i serien om eks Secret Service agentane, no privatetterforskarane, Sean Maxwell og Michelle Maxwell.

- Actionfylt og eventyraktig.

- Stødig og sjølvsikker stil.

- Stadig nye moment og overraskingar.

- Terningkast 4.

King og Maxwell av David Baldacci

Cappelen Damm 2017

Speletid 11:15

Lyd Storytel

- Sjette og førebels siste i serien.

- Veldig mykje "tilfeldig" som skjer.

- Hovudpersonane vert utsette for store utfordringar, vil dei klara å ordna opp denne gongen òg?

- Grei underhaldning.

- Terningkast 4.

Ikke gi slipp av Harlan Coben

Cappelen Damm 2021

Speletid 9:58

Lyd Storytel

- Populær, verdenskjent og produktiv krimforfattarar
- Sjølvstendig bok, ikkje del av serie.
- Men ein gammal "kjenning", Myron Bolitar, dukkar opp i ei birolle.
- Veldig amerikansk og typisk Coben; gjenkjenneleg stil, miljø og tema.
- Truverdige karakterar, stadige overraskingar.
- Terningkast 4+.

Vinterlesing: Norsk krim 2020 del 3

Heilt kort og i stikkordformat, men saman med terningkasta seier desse "mikroomtalane" kva eg meiner om bøkene nedanfor. Eg har lest det meste desse forfattarane har gitt ut tidlegare, og har stort sett sett pris på det dei har levert. 

Stammeren av Knut Faldbakken
Gyldendal 2020

371 sider

Lånt ebok BookBites

- Bok nummer 10 i serien om Jonfinn Valmann, men kan godt lesast åleine.

- Kult at 79-årige Faldbakken er så oppdatert på aktuelle ting.

- Småbykrim (Hamar), politikrim.

- Eit forferdeleg omslagsbilete.

- Ein forfattar som har erfaring med stamming og veit kor hemmande det kan vera.

- Handling: Eit likfunn i notid og ei forsvinningssak i fortid, tilfeldig eller ikkje?

- Truverdige karakterar, lite realistisk handling.

- Ikkje spesielt spennande, men brukbart engasjerande.

- Terningkast 4.

Lillemann ildebrann av Merete Junker
Liv forlag 2020

240 sider

Lånt papirbok biblioteket

- Heilt grei, lettlest småbykrim (Grenland).

- Bok nummer 2 med Eline Torp i hovudrolla, kan lesast for seg sjølv.

- Korte kapittel, cliffhangers, raske perspektivskift

- Enkel handling, bygger systematisk opp til ein dramatisk, men noko forutsigbar avslutning

- Pluss for at boka er passe lang (kort).

- Terningkast 4.

Lang tids reise av Jan Mehlum
Gyldendal 2020

299 sider

Lånt ebok BookBites

- Svend Foyn-roman nummer 19. Imponerande! Kan lesast åleine.

- Handlar om eit velbrukt tema i krimromansamanheng: eit forsvunne barn.

- Hulda og jaguaren er som vanleg med

- og som alltid aktuelle problemstillingar.

- Elegant og stødig språkføring

- med ironisk snert og spark til fleire kantar.

- Eit muleg justismord, vanskeleg å vita kva som er etisk riktig.

- Overraskande hendingar undervegs, truverdig oppklaring.

- Terningkast 4+.

Mandela-effekten av Anne Holt
Gyldendal 2020

378 sider

Lånt papirbok biblioteket

- Selma Falck-bok nummer 3, bør lesast kronoligisk.

- Denne er svakare enn dei føregåande.

- Originalt etterforskarpar i Selma og Einar.

- Til ein viss grad underhaldande og godt oppbygd

- men etter kvart veldig langtekkeleg.

- Litt unødvendig komplisert.

- Forventningane mine vart ikkje innfridde denne gongen.

- Terningkast 3.

Bokomtale: Speilet og lyset av Hilary Mantel

Press forlag 2020
818 sider
Lånt papirbok biblioteket

Omsider kom den tredje og avsluttande boka i trilogien om Thomas Cromwell ut. Speilet og lyset har vore etterlengta av mange, ikkje berre fordi det har gått så lang tid sidan forrige bok, men også fordi Hilary Mantel vart tildelt Bookerprisen for begge dei to føregåande romanane Ulvetid (2009) og Falkejakt (2012).
Lista var såleis lagt høgt og forventningane tilsvarande høge då eg starta på boka i romjula. Etter omlag fire veker(!) kunne eg leggja boka frå meg; tilfreds, imponert og litt utmatta. Det er krevjande å "opphalda seg" så lenge og så nært ein slik hovudperson,  utfordrande med alle detaljane og tidvis forvirrande med alle bipersonane.
Samstundes er det komplekse og all detaljrikdommen med på å gjera boka til ei så god leseoppleving.

Den mest sentrale karakteren i boka er Cromwell sjølv, men den ubereknelege, sjølvopptekne og maktglade kong Henrik ruvar liksom i bakgrunnen heile tida.

Speilet og lyset omhandlar dei fire siste åra av Cromwell sitt liv. Handlinga tek til i mai 1536, umiddelbart etter at dronning Anne (Boleyn, Henrik VIII si andre kone) er død. Thomas Cromwell, lojal mot monarken, arbeidde i si tid for at kongen sitt fyrste ekteskap (med Katarina av Aragon) kunne annullerast slik at Henrik kunne bli gift med Anne, Katarina si hoffdame. No har Cromwell fullført eit nytt oppdrag; nemleg å samla nok bevis for at Anne har drive med utruskap, incest og forræderi - og dermed henrettast. Ti dagar etter henrettinga gifter Kong Henrik seg for tredje gong, no med Anne si hoffdame, Jane Seymour.

Som takk for innsatsen vert "han, Cromwell" forfremja og adla og vert "han, lord Cromwell". Forteljarstemma Thomas Cromwell,  aka "Cremuel", aka "Crumb", aka "han" er svært spesiell og liknar ikkje på noko eg har lest i andre bøker. Det er som om lesaren sit på skuldra til Cromwell og ser samfunnet og hendingane rundt han på same måte som han sjølv gjer. Men av og til vert liksom perspektivet utvida; det vert zooma utover slik at ein ser heile biletet - frå oversida. (Eg veit ikkje om det er slik det er meint frå forfattaren si side, men som lesar opplever eg det på denne måten.) 

Mark Rylance som Thomas Cromwell
i BBC-serien Wolf Hall

Det er interessant å sjå kor ulikt Thomas Cromwell vert framstilt forskjellige plassar. I C.J. Sansoms "tudorkrimromanar" (Shardlake-serien) er Thomas Cromwell ein viktig biperson i dei fyrste bøkene. Der er Cromwell framstilt som ein skummel person som står bak ymse intrigar. Mantel framstiller Cromwell med meir menneskelege og forsonlege trekk enn det C.J. Sansom gjer. 

Når ein ser på måleriet av Hans Holbein som er gjengitt på omslaget, ser han ikkje spesielt sympatisk ut. Ettermælet hans var heller ikkje positivt; det var han som sto bak (riktignok etter ordre frå kongen og i samband med reformasjonen) oppløysinga av klostra og alt det medførte av tapte kulturminner og øydelagde menneske.

Eg skjønnar godt at Hilary Mantel - og andre - ser på Thomas Cromwell som ein fascinerande historisk person. Cromwell var ein mann med mange talent og evner; han var språkmektig og diplomatisk og skaffa seg dyktige støttespelarar. Frå enkle kår og ein valdeleg far reiste unge Cromwell ut i verda og tilegna seg kunnskapar og erfaringar som skulle komma godt med då han vende tilbake til England som jurist, politikar og etter kvart som kongeleg sekretær og rådgjevar. I Speilet og lyset får Cromwell - og lesaren - jamvel tilgang til dei inste gemakkane i kongen sitt hoff. Etter kvart vert Cromwell den nest mektigaste mannen i landet, men han bør passa seg: Som den "oppkomlingen" han er, får han også fiendar. 

Ekteskap, graviditetar og barnefødslar var storpolitikk i kongelege og adelege kretsar på 1500-talet. Gjennom avtalar om framtidige ekteskap vart det skapt grunnlag for alliansar, og tilsvarande kunne alliansane bli brotne dersom avtalane vart endra. For kong Henrik var det å få ein mannleg arving viktigare enn noko anna. Han såg ikkje på døtrene han hadde fått med Katarina og Anne (hhv. Maria og Elizabeth) som arvtakarar til trona, og lukka var stor då Jane fødde ein son (den framtidige Edward VI). Men berre nokre dagar seinare døyr dronning Jane, og Henrik må, etter ei høveleg sørgetid, sjå seg om etter ei ny kone.

Cromwell får i oppdrag å leita etter aktuelle kandidatar på kontinentet, for på den måten å skaffa England ein alliert. Som sagt; ekteskap var politikk. Sidan Cromwell er tilhengar av internasjonalt samarbeid og religiøse reformer ser han mot dei protestantiske tyske fyrstedømma. Dette vert starten på Cromwell sitt fall. Anna av Kleve fell nemleg ikkje i smak hos kongen og ekteskapet vert annullert fordi det ikkje vert "fullbyrda", som det heiter. Det er uklart om den manglande fullbyrdinga skuldast Anna sin utsjånad eller Henrik sine evner.

Boka varierer fint reint stilmessig; frå lange, nærast poetiske tankerekker, via detaljerte og oppramsande hendingar, til røffe og brutale skildringar og skarpe karakteristikkar. Mantel skriv det meste i presensform, noko som gjer at ein som lesar er "nær" det som vert fortalt sjølv om det skjedde i ei fjern fortid. Boka er som sagt innleiingsvis veldig detaljert på alle måtar - og det er svært mange karakterar å forhalda seg til. Personoversikten fremst i boka hjelper lesaren med å halda ein viss oversikt. Oversikten syner óg at dei aller fleste er verkelege historiske personar.

Mot slutten av boka tenkjer Cromwell tilbake til barndommen og på opplevingar han har hatt og menneske han har møtt. Når han skjønnar at det går mot slutten av hans eige liv reflekterer han over det han har sett og gjort, men han angrar ikkje på noko. Han har trass alt handla ut frå ordre og etter det han til ei kvar tid har meint har vore best for landet. 

Wolf Hall-trilogien - Ulvetid, Falkejakt og Speilet og lyset - er ei stor litterær tidsreise og eit imponerande stykke arbeid. 

For å ha glede av bøkene bør ein nok ha eit "grunnlag"; ei viss interesse for historie generelt og Tudortida spesielt. Ei slik interesse må ha vore heilt fråverande hos VG sin anmeldar som hevdar at Speilet og lyset er "så kjedelig at anmelderen jukset". Les då heller bokmeldinga til NRKs Marta Norheim: "Shakespeare møter «Game of Thrones», mens Brexit vinkar i det fjerne". 
Også Aftenbladet og Dagbladet har omtalt boka i rosande vendingar.

Eg har ikkje funne omtalar på andre norske bokbloggar enno, men her er nokre svenske bloggmeiningar: Och dagarna går, Fiktiviteter

Oppsummering januar 21

Påbyrja i desember, fullført i januar:
Hilary Mantel - Speilet og lyset - Britisk historisk roman - Lånt papirbok biblioteket

Lest i januar:

David Baldacci - Den sjette mannen - Amerikansk krim - Lyd Storytel

Karen Dionne - Myrkongens datter - Amerikansk thriller - Lyd Storytel

Vegard Tenold Aase - Alt du elsker skal brenne - Norsk dokumentar - Lyd Storytel

J.D. Vance - Hillbillyens klagesang - Amerikansk biografi/dokumentar - Lyd Storytel

Kim Faber og Janni Pedersen - Vinterland - Dansk krim - Lånt papirbok privat

Tor Åge Bringsværd - Mens jeg har dere her - Norsk biografisk/filosofisk - Lyd Storytel

Påbyrja i januar, fullførast i februar:
Emelie Schepp - Broder Jacob - Svensk krim - Kjøpt pocket
Sharon Bolton - Dødsdømt - Britisk krim - Lyd Storytel

5 lyd, 2 papir
5 abonnement, 2 lånt
3 krim, 1 historisk roman, 1 dokumentar, 2 biografiske
2 norske, 3 amerikanske, 1 britisk, 1 dansk
5 menn, 3 kvinner
"Nye" forfattarar: Dionne, Tenold Aase, Vance, Faber, Pedersen

Her på bloggen har det vore veldig stille i det siste. Eg er tilbake på heimekontor om dagane, så eg prøver å vera så sosial og aktiv som muleg på fritida - då sjølvsagt innan dei begrensingane koronasituasjonen/-restriksjonane/-anbefalingane set. Men eg les som vanleg også ein heil del, og eit par blogginnlegg er undervegs.

I januar las eg lite krim (til denne lesaren å vera) og fleire bøker frå (for meg) nye forfattarar. Av dei nye merkar eg meg spesielt det danske krimforfattarparet Faber/Pedersen. Sjølv om Vinterland er minst 100 sider for lang, er det ei svært lovande bok - og eg vil gjerne ha meir frå desse forfattarane. Ein annan ny forfattar er Karen Dionne. Hennar Myrkongens datter byr på fine naturskildringar frå eit (for meg, til no) ukjent geografisk område; Upper Peninsula i staten Michigan, USA. Boka er òg interessant med tanke på kor lojale barn kan vera, uansett kva dei vert utsette for. 

Tor Åge Bringsværd si bok Mens jeg har dere her har undertittel "om det å bli gammel" og er ei sjarmerande, filosofisk og underhaldande erindringsbok som eg kan anbefala på det sterkaste. "Det var aldri lett å hoppe etter Wirkola, men det er enda vanskeligere å dø etter Per Fugelli", skriv Bringsværd. Han har ein leiken penn og skriv med både humor og alvor.

Lesemånaden kan elles oppsummerast med stikkorda "britisk historie" og "amerikansk samtid". Avslutninga av Wolf Hall-trilogien, Speilet og lyset, er ei fenomenal bok; interessant, lærerik og gripande. Men boka er, med sine 814 sider, i overkant detaljert, tidvis langsam og ganske komplisert. Likevel konkluderer eg med terningkast 5, fordi eg - trass alt - er veldig imponert. Ein omtale er på veg.

USA har vore i hovudfokus i dei fleste nyhendesendingar denne månaden. Då den rasande mobben frå den ytste høgresida i politikken storma Kongressbygningen i Washington DC den 6. januar, følgde heile verda med på det som skjedde. Storminga skjedde etter ei (meir eller mindre) direkte oppfordring frå presidenten og me såg alle saman at USA er eit svært splitta samfunn i djup krise. 

Medan dette skjedde las eg Den sjette mannen av David Baldacci, og eg tenkte at "hadde berre King og Maxwell vore der, då hadde dei ordna opp!" Deretter las eg Alt du elsker skal brenne av Vegard Tenold Aase - ein dokumentar frå innsida av ulike høgreekstreme amerikanske grupper; informativ og skremmande lesnad. Familiebiografien Hillbillyens klagesang derimot, den trefte meg berre til ein viss grad. Forsåvidt interessant om ein white trash-storfamilie, men eg tykkjer forfattaren er ubehageleg utleverande om sine eigne.

Eg var nok ikkje den einaste som pusta letta ut då Joe Biden avla eden og den løgnaktige, narsissistiske og rasistiske presidenten forsvann. No er ikkje Biden heller nokon raddis akkurat, men han er i alle fall totalt annleis enn forgjengaren. Han har noko forsonande og velmeinande ved seg som kan komma vel med i arbeidet framover. Så - til slutt, dei avsluttande linjene frå Amanda Gorman sitt dikt "The Hill We Climb", som ho framførde på ein så framifrå måte under presidentinnsetjinga.

there is always light,
if only we're brave enough to see it;
if only we're brave enough to be it.