Oppsummering mai 19

Påbyrja i april, fullført i mai:
Robert Dugoni - Min søsters grav - Amerikansk krim - Lånt ebok eBokBib
Håkan Nesser - Intrigo - Svensk krimnovellesamling - Kjøpt lydfil

Lest i mai:
Fred Vargas - Den rasende horden - Fransk krim - Lånt papirbok biblioteket
Yrsa Sigurdardottir - Galgen - Islandsk krim - Lånt papirbok privat
Vigdis Kroken og Ragnhild Kolden - Frosten og døden - Norsk krim - eBokBib
Anders de la Motte - Vinterild - Svensk krim - Lånt lydbok biblioteket
Tore Skeie - Hvitekrist - Norsk historisk dokumentar/bio - Lånt lydbok biblioteket
Fred Vargas - Eremittedderkoppen - Fransk krim - Lånt papirbok biblioteket

Påbyrja i mai, fullførast i juni:
Petter Northug og Jonas Forsang - Northug. Min historie - Biografi - Lyd Storytel
Lina Bengtsdotter - Francesca - Svensk krim - Lånt papirbok biblioteket

3 papir, 3 lyd, 2 ebøker
7 lånt, 1 kjøpt
6 krim, 1 krimnovellesamling, 1 historisk dokumentar
2 norske, 2 svenske, 2 franske, 1 islandsk, 1 amerikansk
4 menn, 5 kvinner
"Nye" forfattarar: Dugoni, Skeie

Eg les vanlegvis fleire bøker av mannlege forfattarar enn av kvinnelege. Denne månaden er det for ein gong skuld motsett: Ei bok av Yrsa, to av Vargas (som trass i namnet er ei dame) og ei av forfattarparet Kroken & Kolden (som er to damer). Ut frå terningkasta ser det ut som at eg ikkje likte Frosten og døden noko særleg, men eg gjorde egentleg det. Poenget er at eg las Kroken/Kolden parallellt med de la Motte og Vargas - og kvalitetsskilnaden vart såleis ekstra tydeleg. Terningkasta avspeglar denne skilnaden.

Dei to bøkene av Fred Vargas vart altså høgdepunkt i mai, saman med Håkan Nesser si novelle-/kortromansamling Intrigo, samt Tore Skeie si imponerande forteljing/dokumenar om Olav den heilage og hans samtid - Hvitekrist. Når eg så kan legga til at Vinterild, Galgen og Min søsters grav óg var gode leseopplevingar, vert konklusjonen at mai vart ein svært bra lesemånad. Blogginga har det vore så som så med. Sidan førre månadsoppsummering har eg kun skrive ein omtale, og i tillegg laga to samleomtalar om tilsaman ni bøker. Så - alt i alt vart det ikkje så verst likevel. 

Vårlesing del 2: Heilt kriminelt

Det vert lite blogging for tida. Våren og forsommaren fører til at ein prioriterer andre aktivitetar og gjeremål. Men eg les då ein del - og for å komma litt meir ajour her på bloggen er det greit og praktisk med samleomtalar.

Det går som vanleg mest i krim sidan eg er interessert i det - og eg skammar meg slett ikkje over at eg les mest slik litteratur. Når ein les krim lærer ein mykje, både om samfunnet og om menneskesinnet. Og det gler meg verkeleg at det finst andre som brenn for god krimlitteratur:
I den nyoppstarta podkasten Helt kriminelt set Elin Brend Bjørhei og Ellen Gustavsen Simensen fokus på mangfaldet innan kriminallitteratur og snakkar om kva krim er. Dei tek for seg aktuelle trendar og bøker og inviterer også med seg kjende krimforfattarar. Den fyrste episoden handlar om undersjangeren psykologisk thriller og er ganske interessant. Eg skal følgja med på denne podkasten framover.

Alle bøkene nedanfor er heilt kriminelle, sjølvsagt - men svært så ulike med omsyn til skrivestil og innhald. Dei seks bøkene er då også frå fem ulike nasjonar.

Livredd av S.J. Bolton

Cappelen Damm 2014
Speletid 11:58
Lydbok Storytel

Bok nummer to i serien om Lacey Flint er nifs, velskriven og svært spennande. Her befinn me oss i grenselandet mellom psykologisk thriller og etterforskarkrim. Stil- og handlingsmessig kan Bolton minna om andre britiske krimforfattarar; eg tenkjer på Val MacDermid, litt på Belinda Bauer - og muligens litt Mo Hayder. I denne boka handlar det om ein gjerningsperson som ser ut til å hypnotisera unge kvinner til å ta livet av seg - på høgst uvanlege og dramatiske måtar. Lacey Flint går undercover for å finna ut av saka.
Pluss for tempo og spenning, men handlinga elles er såpass urealistisk at Livredd ikkje når heilt opp. Men eg skal absolutt lesa meir av denne serien. Terningkast 4+.

Høstdåd av Anders de la Motte

Aschehoug 2019
543 sider
Lånt papirbok privat

Svenske de la Motte er blitt mektig populær her i landet, og det er forståeleg. Han er dyktig; skriv godt og fortel stemningsfulle historiar. I Høstdåd handlar det om venskap, oppvekstvilkår og familieforhold, og om ei tragisk hending i fortida som har fått konsekvensar for eit heilt lokalsamfunn. Det vert skifta tydeleg og forståeleg mellom tidsplan og synsvinklar.

Boka er nummer to i de la Motte sin årstidskrimserie, men er ein sjølvstendig roman. Sensommer og Vinterild er dei to andre som alt er utkomne. Den fjerde, Våroffer, kjem i 2020. Her er vakre naturskildringar, mørk stemning og truverdige karakterar. Men eg tykkjer forteljarmåten er litt seig og at boka er for lang. Det tek utruleg lang tid før den endelege oppklaringa finn stad. Terningkast 4.

Kommer alltid tilbake av Christina Erikson

Goliat 2019
393 sider
Lånt ebok eBokBib

Det finst utruleg mange kvinnelege svenske krimforfattarar - og det dukkar stadig opp nye. Dette er ein brukbar og lovande krimdebut. Boka er lettlest og har både spenning og driv. Kommer alltid tilbake er den fyrste i ein planlagd serie.

Boka handlar kort sagt om psykopati og seriemord. Hovudperson er kriminaletterforskar Elias Svenson som får bistand av ein forfattar som er ekspert på - og har erfaring med - psykopatar. Boka byr på ei nær og ubehageleg skildring av korleis ein psykopat manipulerer omgjevnadene sine.

Alt i alt ei grei krimbok som etterlet seg ein del lause trådar. Eg forventar at desse vert teke tak i ved seinare høve. Terningkast 4-.

Galgen av Yrsa Sigurðardóttir

Kagge 2019
383 sider
Lånt papirbok privat

Over til Reykjavik og Island og populære Yrsa. Ho er vanlegvis dyktig når det gjeld å skapa uhyggestemning, men eg saknar det litt i denne boka - sjølv om innhaldet forsåvdt er skummelt nok.

Eg les serien om Huldar og Freja litt ukronologisk - og det er muleg at eg har gått glipp av (eller gløymt) forhistoria mellom dei to hovudpersonane. I alle fall er det noko irriterande uavklart i forholdet mellom dei to. Huldar er altså drapsetterforskar og Freja er barnevernstilsett - og som alltid når det er barn med i biletet i ei kriminalhistorie; det er hjerteskjerande og engasjerande. Vesle Siggi sine opplevingar er dessverre ikkje uvanlege.

Galgen er ei lettlest bok med brukbart driv, i alle fall mot slutten. Innleiinga er litt treg. Terningkast 4.

Min søsters grav av Robert Dugoni

Gursli Berg 2016
453 sider
Lånt ebok eBokBib

Så skal me til USA; til ein liten småby i delstaten Washington. Forfattaren er ny for meg, men boka ga meirsmak. Min søsters grav er fyrste bok i serien om politietterforskaren Tracy Crosswhite. I den saka det vert fortalt om her vert ho ekstremt personleg engasjert: Det vert funne levningar etter ein person i eit fjellområde. Personen som er funnen viser seg å vera Tracy si syster, som forsvann for over tjue år sidan.

Boka er ein etterforskarkrim, ein advokatkrim, ei oppvekstskildring og ein thriller. Det er både spennande og engasjerande lesing, men løysinga er ein smule søkt - samstundes som eg forventa ei liknande forklaring. Avslutninga er klissete dårleg og trekker ned heilskapsinntrykket. Terningkast 4.

Den rasende horden av Fred Vargas

Aschehoug 2012
347 sider
Lånt papirbok biblioteket

Så til slutt; rosina i pølsa i dette innlegget: Franske Fred Vargas og hennar heilt spesielle etterforskarteam. Eg les serien om Jean-Baptiste Adamsberg ukronologisk - men det har lite å bety for leseopplevingane.

Fred Vargas er ein forfattar som leikar seg med krimsjangeren, ho har ein frodig fantasi og befolkar bøkene sine med dei mest absurde karakterar. Ein kan humra seg gjennom skildringane og karakteristikkane, men det finst nok eit alvor her. No har eg ikkje god  kjennskap til dei franske samfunnsforholda, men eg anar at det ligg ein kritikk av både styresmakter og politiorganisering i bøkene hennar.

I denne forteljinga får Adamsberg og medarbeidarane hans eit oppdrag på landsbygda i Normandie. Ei ung kvinne har hatt eit "syn" og blitt varsla om kommande dødsfall på konkrete personar. Det viser seg å stemma. Korleis kan dette ha seg? Vargas tek utgangspunkt i myter og segn i denne forteljinga, men har ei rasjonell (men ikkje heilt sannsynleg) forklaring på hendingane.

Den rasende horden har ein langsam skrivestil, men er både spennande, morosam og uhyre velskriven. Terningkast 5.

Vårlesing: 3 x Terningkast 5

Eit nytt skippertakinnlegg - denne gongen heilt kort om nokre gode krimbøker eg har lest i det siste. Eg ga alle desse tre terningkast 5 og dei fortener muligens ein skikkeleg og meir begrunna omtale - men eg har ikkje kapasitet til å skriva så ofte og så grundig som eg egentleg ynskjer. Vil du lesa meir om bøkene; bruk Google og finn fleire omtalar.

Kastanjemannen av Søren Sveistrup

Gyldendal 2018
507 sider
Lånt papirbok privat

Eg var lenge skeptisk til denne boka sidan ho har vore hypa så mykje, - men det synte seg at all hypen var vel fortent. Dette var skikkeleg spennande!

Ein seriedrapsmann er på ferde i København. Ofra er lemlesta på grusomt vis - og ein liten kastanjemann er lagt på åstadane som eit slags visittkort. Etterforskarane Naia Thulin og Mark Hess har fått den krevjande oppgåva med å finna ut av saka - og dei vert begge, mot sin vilje, personleg involverte.

Eg har lest liknande kriminalhistoriar med liknande antagonistar før, men eg vart likevel både engasjert og fascinert av denne. Kastanjemannen er ein godt samansydd pageturner - og eg håpar på fleire bøker om Thulin og Hess i framtida.

Gutten som elsket rådyr av Samuel Bjørk

Vigmostad Bjørke 2018
443 sider
Lånt papirbok privat

Denne "slukeboka" likte eg godt. Nervepirrande heilt frå byrjinga, skummelt og rimeleg intenst. Historia er godt oppbygd med overraskingar undervegs, og det er såleis nesten umuleg å leggja frå seg boka.

Som i Kastanjemannen handlar det også her om ein seriemordar av det mest utspekulerte slaget - ein drapsperson som etterlet seg kryptiske spor og som heile tida er i forkant av etterforskinga. Ikkje heilt truverdig heile tida altså, men som underhaldningsroman fungerer det heilt glimrande.
Bok nummer tre i serien om Holger Munch og Mia Krüger er den beste til no. Eg er spent på neste bok!

Krigernes fred av Lasse Gallefoss

Aschehoug 2018
491 sider
Lånt papirbok biblioteket

Krigernes fred er ein historisk kriminalroman som er både underhaldande og lærerik. Boka er heilt annleis enn dei to over, men har andre kvalitetar som eg set pris på. Det gjeld både språk, stemning og innhald.

Handlinga er lagt til åra rett etter andre verdenskrig. Dei mange dramatiske og tragiske hendingane frå krigens dagar kastar framleis skugge over det som skjer. Det handlar m.a. om at "gode nordmenn" ikkje alltid var så gode. Enkelte motstandsfolk var ikkje heltar; dei snudde kappa etter vinden.

Persongalleriet verkar å vera svært truverdig, det same gjeld tidsbileta og miljøskildringane. Pluss også til det heilt spesielle og "tidsriktige" omslaget; det framstiller ei avis med notatar av enkelte av episodane i boka.

Bokomtale: Den evige ilden av Ken Follett

Cappelen Damm 2017
861 sider, speletid ca. 34 timar
Kjelder: Kjøpt papirbok og lydbok Storytel

Kongen av historiske mursteinsromanar, Ken Follett, er framleis svært så aktiv - og han leverer stadig varene, til glede for oss som likar slike bøker. I denne romanen skal me attende til Kingsbridge, katedralbyen me hugsar frå dei tidlegare romanane hans Stormenes tid og I all evighet. Dei tre omfangsrike romanane er sjølvstendige og har handling frå tre ulike hundreår: I Stormenes tid vert det fortalt om 1100-talet, I all evighet har handling frå 1300-talet og i Den evige ilden handlar det om 1500-talet.

Forteljarmåten er gjenkjenneleg frå Århundretrilogien; dvs. at fokus og perspektiv er lagt til menneske som jobbar og oppheld seg nær verkelege (og mektige) historiske personar. Dette er eit grep som er vellukka etter mi meining: Ein får på den måten eit nært syn på historiske hendingar og ser maktpersonane frå ein annan synsvinkel enn det ein gjer gjennom fakta- og historiebøker.

Eg kjøpte papirboka for ei tid tilbake og var egentleg mest innstilt på å "lesa sjølv", men kom aldri i gang sidan boka er så tjukk. Då ho så vart tilgjengeleg som lydbok på Storytel, valde eg å starta på boka som lydbok - og eg har lest størstedelen av boka på den måten. Nils Ole Oftebro er ein god opplesar av slike store verk.

Forteljinga tek til i året 1558, ei uroleg og omskifteleg tid i England og resten av Europa. England er katolsk (igjen) og på trona sit den nest siste av regentane innan Tudordynastiet, Maria I. (Ho skulle seinare få tilnamnet Bloody Mary - "den blodige" - fordi ho fekk henretta så mange av sine religiøse og politiske motstandarar.) Ektemaken hennar er Filip II av Spania (som tretti år seinare sender armadaen sin mot Elizabeth I). I Frankrike regjerer Henrik II, som førebur seg på bryllaup mellom sonen (dauphinen) Frans (14 år) og ei anna Maria; Maria Stuart (16 år). At kongelege og adelege barn vart brukte som brikker i maktpolitiske og utanrikspolitiske spel var heilt vanleg på denne tida. Arrangerte ekteskap vart sett på som både naturleg og fornuftig.

Maria Tudor døyr i 1558 og året etter døyr Henrik II av Frankrike. Tida rundt ein regent sitt dødsfall er kaotisk og potensielt farleg for ein nasjon fordi alliansane og maktforholda er i endring. I England er arverekkefølga uklar, men det er den unge prinsesse Elisabeth som vert peika ut som ny regent. Det er kontroversielt, for Elisabeth er som sin far, Henrik VIII, protestant - men ho er i prinsippet tilhengar av religionsfridom. Den katolske Maria Stuart er på eit tidspunkt dronning av både Frankrike og Skottland, men den unge og sjukelege kong Frans II døyr etter kort tid. Ho returnerer til Skottland med ambisjonar om å ta makta både der og i England. Mektige katolske krefter ser nemleg på Maria Stuart som rettmessig arving til den engelske trona. Både Elizabeth I og Maria Stuart hadde mektige vener - men også mektige og revansjelystne fiendar.

Den mest sentrale (fiktive) hovudpersonen er Ned Willard. Me møter han innleiingsvis som ein aldrande mann som tenkjer tilbake på eit hendingsrikt liv. Store deler av livet sitt er han etterretningsagent for dronning Elizabeth I. Ned høyrer til ein protestantisk familie medan hans store kjærleik, Margery Fitzgerald, tilhøyrer ein katolsk. Dei mest sentrale handlingstrådane i boka er striden og maktkampen mellom reformistar og katolikkar, rivaliseringa mellom og rundt dronning Elizabeth I og Maria Stuart, samt det vanskelege kjærleiksforholdet mellom Ned og Margery. Når det gjeld dette siste er Follett litt klissete og kjem med sine sedvanlege kleine erotiske skildringar, men på den andre sida er det greitt med visse avbrekk i all dramatikken og brutaliteten som det elles vert fortalt om.

Fremst i boka får ein ei fem siders personoversikt. Det er svært nyttig, for Follett har fylt forteljinga med eit utal personar, både fiktive og historiske. Takka vere oversikten er det likevel ganske greit å halda brikkene, familiane, personane og intrigane frå kvarandre. Follett fortel om ulike kjende historiske hendingar som fann stad i Frankrike og England, t.d. Bartolomeusnatten, massakren i Vassy, Den spanske armada og Guy Fawkes og kruttsamansvergelsen. Me får også glimt frå andre stader i verda, som Spania og "Den nye verden"; Amerika.

Romanar og dokumentarar, samt filmar og TV-seriar frå denne tidsperioden (1500-talet) er svært populære; eksempelvis bøkene til Philippa Gregory, C.J. Sansom og Hilary Mantel, biografiane til Richard Herrmann og TV-seriane Wolf Hall og The Tudors. I desse dagar går ein ny film; "Mary, Queen of Scots" på norske kinoar. Den handlar også om Maria Stuart og Elizabeth.

Til sist var det Elizabeth som "vann" maktkampen i og med at Maria Stuart mista hovudet sitt etter nitten år i fangenskap. I ettertid kan ein imidlertid sei at det var Maria som sigra - for den som overtok trona etter Elizabeth var Maria sin son; James I, den fyrste frå kongehuset Stuart.

Personskildringane er ikkje heilt vellukka heile tida. "Dei snille" er gjerne sterke, vakre og kloke, "dei slemme" er ondskapsfulle, sleipe og dumme. Men dei mest sentrale karakterane i denne forteljinga får ein sjå frå ulike sider. Follett skildrar ofte folk, særleg kvinner, ut frå korleis dei ser ut. Han er svært opptatt av yppige kvinnelege former - men eg vel å ikkje leggja særleg vekt på dette utslaget av mannssjåvinisme. Andre deler av boka veg opp.

Den evige ilden er nemleg ei velskriven, grundig, fargerik og interessant bok. Eg er imponert over den historiske detaljrikdommen som vert vist og av det researcharbeidet Follett må ha hatt i forkant av skrivinga. Han får tydeleg fram at alle saker har fleire sider og at religiøs fanatisme er farleg, uansett. Ein kan lett dra paralellar til dagens internasjonale situasjon, der folk flyktar frå forfølging pga. religion og tru. Sjølv i dag finst det menneske som slaktar og massakrerer andre menneske, med det ein kan kalla religiøs grunngjeving. Forfattaren er, som dronning Elizabeth I var - og som hovudperson Ned Willard i boka er - tilhengar av toleranse for andre meiningar og respekt for andre menneske. Djupast sett er dette med toleranse og respekt sjølve moralen i denne romanen.