Oppsummering september

Påbyrja i august, fullført i september:
Torbjørn Færøvik - Veien til Xanadu - Norsk dokumentar - Storytel
Martin Holmén - Clinch - Svensk krim - eBokBib
Carl-Johan Vallgren og Mikael Persbrandt - Sånn jeg husker det - Svensk biografi - Lånt papirbok biblioteket + Lyd Storytel

Lest i september: 
Tom Egeland - Codex - Norsk krim - Lånt papirbok privat
Emelie Schepp - Pappas gutt - Svensk krim - Lånt lydbok biblioteket
Gert Nygårdshaug - Chimera - Norsk roman - eBokBib (gjenlesing)
Unni Lindell - Dronen - Norsk krim - Lånt papirbok privat
Samuel Massie - Hold fast! - Dok/bio - Lyd Storytel

Påbyrja i september, fullførast i oktober:
Gert Nygårdshaug - Zoo Europa - Norsk roman - eBokBib
Chris Tvedt - Bevisets stilling - Norsk krim - Lånt lydbok biblioteket
Ken Follett - På grensen til evigheten - Britisk roman - Kjøpt papirbok

• 2 papir, 3 lyd, 2 ebøker, 1 kombinert lyd og papir
• 6 lånt, 2 abonnement
• 4 krim/spenning, 2 biografiar, 1 roman, 1 dokumentar
• 5 norske, 3 svenske
• 2 kvinner, 6 menn 
• "Nye" forfattarar: Holmén, Massie

Ein rein norsk/svensk lesemånad og med leseopplevingar til 4 og 5. Det skal ein sei seg nøgd med. Gjenlesing av Chimera var bra og nyttig, Emilie Schepp og Unni Lindell leverer som forventa og Holmén si historiske krimforteljing var overraskande god. Eg likte begge biografiane; Persbrandt-biografien er sterk og egentleg meir velskriven, men det engasjerte, ekte og enkle hos Massie appellerte til meg. 

Lesemål - oppsummert etter 3. kvartal
71/100 bøker totalt

5/8 mursteinar (over 600 s.)
10/25 norske utgitt 2018
6/12 utgitt før 2000
8/10 biografiar
4/15 annan sakprosa
3/6 bokhyllelesing
24/40 bokomtalar
19/30 "nye" forfattarar
12/20 Storytel

Måla mine for leseåret 2018 var visst overambisiøse. Med kun tre månader att av året ser eg at dette går åt skogen. Det kan vera artig og nyttig å ha talfesta lesemål, men her må det gjerast endringar: Delmål må kuttast ut og tal justerast ned til neste år.

Favorittforfattarar: T

Oppdaga plutseleg at det er lenge sidan eg har oppdatert favorittforfattarspalta mi..
På T har eg plukka ut to av dei beste forfattarane me har her i landet.

Tore Renberg

Norsk forfattar og musikar f. 1972.

Mest kjent for Mannen som elsket Yngve og Kompani Orheim som inngår i serien om Jarle Klepp.

Det vert kanskje feil å sei at ein fall pladask for ein type som denne Jarle - men faktum er at eg gjorde det. Det vil sei; eg fall for Tore Renberg sine karakterar, skrivestilen hans og måten han formidlar kjensler på. Eg har faktisk både ledd høgt og fått klump i halsen av bøkene til Renberg - og det er få bøker/forfattarar som får meg til å føla så mykje.

I tillegg til Jarle Klepp-serien må nemnast bøkene om Teksas-gjengen og den nydelege Du er så lys. Den (førebels) siste Jarle-boka Dette er mine gamle dager er også ein svært god roman.
Eit lite lydboktips: Tore Renberg er ikkje berre ein strålande forfattar, han er også ein fantastisk opplesar av sine eigne bøker.

Torkil Damhaug

Norsk forfattar og lege f. 1958.

Damhaug skriv psykiatri- og psykologi-krim av høg kvalitet. Han skildrar skakkøyrde personar og destruktive familieforhold på ein overbevisande måte. Han skriv intenst og med innsikt og innleving - og er då også blitt tildelt Rivertonprisen to gonger, for Ildmannen i 2011 og En femte årstid i 2016.

I Damhaug sine bøker ligg spenninga på eit anna plan enn det reint etterforskingsmessige. Spenninga dreiar seg meir om korleis og kvifor - om kva som rører seg inne i hovudet på forbrytar, offer og pårørande.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Andre forfattarar på T som eg set pris på er Tom Egeland, Tom Kristensen, Trude Teige og Tor Edvin Dahl. Dokumentarforfattar Torbjørn Færøvik må også nemnast - og salige Thorbjørn Egner.
La meg også leggja til unike Tove Jansson.

Kven er din favoritt på T?

På reise med Torbjørn Færøvik og Agatha Christie

I sommar var eg på to lange reiser saman med Torbjørn Færøvik. Den eine var ei togreise med den berømte Orientekspressen og den andre var ei lang og mangfaldig reise i Marco Polo sine spor. Eg har vore på reise med han tidlegare òg; ved eitt høve var me i Kina og ein annan gong var me i Vietnam, Kambodsja, Thailand og Burma.

Me snakkar naturlegvis om bokreiser her, - om reiseskildringar så levande fortalt at det nesten kjennest som om ein skulle ha vore deltakar sjølv. Gjennom Færøvik sine bøker lærer ein mykje nytt og ein får i tillegg friska opp halvgløymde kunnskapar. Denne forfattaren - som har vunne Bragepris heile tre gonger - er ein kunnskapsrik mann, eit sympatisk reisefølgje og ein eminent reiseskildrar. Orientekspressen - En vårreise er ganske ny (2016) medan Veien til Xanadu kom ut fyrste gong i 2002. Begge er tilgjengelege som (langvarige) lydbøker i Storytel.

Veien til Xanadu

Cappelen Damm
Speletid 18:32
Opplesar Henning A. Nilsen

Utgangspunkt og inspirasjon er Marco Polo si fantastiske og eventyrlege reise i åra 1271-95. Færøvik startar si reise i Marco Polo sin fødeby Venezia og held fram over Middelhavet til Tyrkia, gjennom Iran og Afghanistan, vidare til Gobi-ørkenen, Indre Mongolia og Kina. På turen er me innom landsbyar og millionbyar, gjennom ørkenar, over gigantiske stepper og via fjellpass, og ved hjelp av ulike framkomstmidlar. Overalt får Færøvik kontakt med lokalbefolkninga og han fortel gjerne om nær og fjern historie frå området.

Kvar er egentleg Xanadu? Er det ein myte eller var det ein verkeleg by? Det får ein etter kvart svar på i boka. Veien til Xanadu er ei innhaldsrik og dokumentarisk forteljing om historiske hendingar, politisk historie, kulturhistorie og om kjende og ukjende historiske personar.

Orientekspressen - En vårreise

Cappelen Damm
Speletid 21:45
Opplesar Anders Ribu

Den opprinnelege Orientekspressen (som har hatt fleire ulike ruter, den mest kjende gjekk frå Paris til Istanbul) eksisterer ikkje lenger, men Torbjørn Færøvik har i denne reiseboka teke ei utvida reise inspirert av den berømte togferda. Færøvik startar i London og reiser vidare tvers gjennom Europa og til Asia; heilt til Samarkand i Usbekistan. Torbjørn Færøvik har glimt i auga og ein viss ironisk distanse til det han fortel om. Mange av stadane og mykje av det historiske bakteppet er det same som Erika Fatland skriv om i Grensen.

Dei fleste av oss kjenner vel Orientekspressen best frå Agatha Christies Mord på Orientekspressen. Etter at eg hadde lytta ferdig Færøvik si reise, måtte eg berre lesa den berømte kriminalromanen på nytt.

Mord på Orientekspressen av Agatha Christie

Lydbokforlaget
Speletid 6:38
Opplesar Bjørn Fougner

Orientekspressen var i si tid eit luksuriøst framkomstmiddel. I Agatha Christie si kriminalforteljing frå 1934 reiser me fyrst med Taurusekspressen frå Aleppo til Istanbul og vidare på Orientekspressen i retning Paris - men så langt kjem me ikkje. Veret er nemleg særdeles ufyseleg og toget set seg bom fast i ei snøfonn på Balkan. Undervegs dit skjer eit mord, og Hercule Poirot, som "tilfeldigvis" befinn seg i nabokupéen til den myrda personen, får ei svært vanskeleg sak å finna ut av: Det viser seg at absolutt alle har eit motiv for å drepa vedkommande.

Det er interessant å lesa om denne gruppa av menneske som er fanga på ein avgrensa, nesten klaustrofobisk åstad. Mord på Orientekspressen er ei fiffig kriminalgåte og inneheld gode tidsbilete og fleire overraskande poeng. Boka er ein klassikar og kjem stadig ut i nye opplag. Ho er også filmatisert utallige gonger og finst til og med som dataspel. På omslaget til lydboka ser du bilete frå den nyaste filmatiseringa frå 2017 (med m.a. Johnny Depp og Judi Dench og regi ved Kenneth Branagh). 

Kort om: Chimera av Gert Nygårdshaug

Cappelen Damm 2011
414 sider
eBokBib

Med den nye boka Zoo Europa samlar Gert Nygårdshaug trådar og hovudpersonar frå Mino-trilogien (Mengele Zoo, Himmelblomsttreet og Afrodites basseng) samt øko-thrilleren Chimera. Sidan eg las sistnemnde bok i "førbloggtid" hugsa eg nesten ingenting av handlinga og eg valde difor å lesa Chimera på nytt før eg tek til på Zoo Europa.

Eg las Chimera som lydbok forrige gong, - no vart det ebok. Sidan sist har boka fått nytt omslag med vakkert coverfoto, dekorert med høge terningkast.

Handlinga i boka er lagt til nokre tiår inn i framtida. Kloden vår er i krise og økonomisk og politisk kaos rår. Hovudperson er nordmannen Karl Iver Lyngvin; handplukka deltakar på ein forskingsstasjon i ein regnskog i Afrika. Her prøver ei gruppe vitenskapsmenn og -kvinner innan zoologi, biologi, biokjemi, botanikk, entomologi og ornitologi å kartleggja korleis klimaendringane som har funne stad påvirkar flora og fauna i regnskogen.

Gruppa får etter kvart ei ny utfordring i og med at eit nytt og dødeleg virus vert oppdaga. Dette er mykje farlegare enn både ebola- og hiv-viruset, men folk med ein bestemt blodtype ser ut til å overleva sjukdommen. Enn så lenge har mannskapet på forskingsstasjonen kontroll på det livsfarlege viruset, men kva om det kjem i hende på feil personar?

Det som fyrst og fremst slår meg når eg no har lest Chimera på nytt er at Nygårdshaug var "forut for si tid" og at handlinga er skremmande aktuell og realistisk. Sjølv om han set ting på spissen og har sine eigne vriar og teoriar, er det ikkje til å komma frå at øydelegging av regnskogane og forureining av verdenshava er høgst reelle globale problem. Knappheit på naturressursar, minkande artsmangfald, aukande skilnad på fattig/rik, rask befolkningsvekst og endringar i klima er andre utfordringar me alle står ovanfor.
Boka er elles på sedvanleg Nygårdhaugsk nivå når det gjeld forteljarglede, detaljrikdom og språklege krumspring.

Chimera er ei underhaldande og svært spennande bok - med alvorlege undertonar. Ho vert kalla ein øko-thriller, og det er då også ein roman med mange krim- og thriller-element. Det er effektfullt at stemninga tidvis er munter og håpefull, trass i at tematikken egentleg er djupt tragisk. Sjølve avslutninga er sjokkerande, tankevekkjande - og uklar. For kva er det tredje alternativet Karl Iver Lyngvin står ovanfor? Eg er spent på om me får svar på det spørsmålet i Zoo Europa.

Norsk krim 2018 del 3

Norsk krim byr på mykje forskjellig når det gjeld stil og tema. Her kjem tre eksempel på det.

Rød desember av Fritz de Bourg

Vigmostad Bjørke 2018
314 sider

Ein kriminalroman med nostalgisk skjær. Handlinga er lagt til Drammen i 1957, og for oss som har eit forhold til denne byen betyr det "litt ekstra".

Hovudperson og forteljarstemme er som i Dødens elv; journalisten Nickolay Wolff. Saman med av-og-på-kjæresten som jobbar i politiet prøver han å nøsta opp i ei komplisert sak. Det som i utgangspunktet såg ut som ei trafikkulykke viser seg å ha forgreiningar til ei mystisk og lukka religiøs sekt og til dei hemmelege tenestene.

De Bourg skriv flytande og med snert og sjarm. Med Den kalde krigen som bakteppe har deBourg skrive ei underhaldande og fantasifull historie.
Terningkast 4.

Codex av Tom Egeland

Capitana 2018
478 sider

Underhaldande og fantasifull er óg den åttande boka i Bjørn Beltø-serien. Eg likar denne serien, men ser at Egeland byr på lite nytt denne gongen. Han nyttar den same oppskrifta som tidlegare;  oppsiktsvekkjande arkeologiske funn, underlege og kompliserte kodar, hemmelege organisasjonar og mystiske konspirasjonar. Samt vakre kvinner og ein skarp, men naiv hovudperson. Denne gongen er Bjørn Beltø observatør ved ei utgraving der det vert funne både levningar av ein gammal pave, ein tekstsamling og - ei tornekrone! Umiddelbart etter funnet er dramatikken i gang.

Codex har tydelege scene- og perspektivskift, korte kapittel og mykje "luft". Det gjer boka drivande og meir fortlest enn ein skulle tru med tanke på sidetalet. Likevel - denne boka manglar noko av den nerven som var så tydeleg i dei fyrste bøkene i serien. Tematikken er på ein måte "oppbrukt" - og det vart aldri skikkeleg spennande. Terningkast 4.

Macbeth av Jo Nesbø

Aschehoug 2018
572 sider

Litt rart å omtala denne boka under "norsk krim", for dette er sanneleg internasjonalt - og det handlar om verdenslitteratur. Bakgrunnen er vel kjend for dei fleste: Eit britisk forlag ga ei gruppe bestseljarforfattarar i oppdrag å skriva nye versjonar av William Shakespeare sine verk. Jo Nesbø si bok baserer seg på skodespelet Macbeth.
Sjølv har eg aldri lest noko som helst av Shakespeare og hadde null bakgrunnskunnskap. Av den grunn valde eg å lesa Nesbø sin versjon som ein "vanleg" thriller.

Stemninga er mørk, dyster og dystopisk. Handlinga er lagt til eit slags 1970-tal, men noko må ha skjedd med verda: Samfunnet er gjenkjennbart, men er nedslitt og vanstyrt og prega av korrupsjon, forureining, arbeidsløyse og kriminalitet. Eit lite håp vert tent når den tidlegare korrupte politimesteren døyr, men den påfølgjande maktkampen vert hard og blodig.

Nesbøs hovudperson Macbeth har sine positive sider, men er ingen sympatisk og riddarleg person. Det skjer det same med han som med andre som får/tilegnar seg makt; dei vert usympatiske og grådige - på meir makt. Macbeth rusar seg og går over fleirfoldige lik for å nå målet sitt - og det endar ikkje spesielt godt. Språket i boka er, om ikkje middelaldersk, så i alle fall litt kunstig gammaldags. Store deler av handlinga er då også kunstig, rar og oppkonstruert. Stadnamn og personnamn er engelsk-klingande; truleg med tanke på eit internasjonalt publikum.

Sjølv om Jo Nesbø er ein stor favoritt og trass i at Macbeth er ei velskriven og spennande bok; dette vart ingen innertiar for meg. Dersom eg hadde sett meg litt inn i Shakespeare si dikting og/eller lese litt om verket Macbeth på førehand, vil eg tru at eg kunne gått høgre enn Terningkast 4.

Les også:
Norsk krim 2018 del 1
Norsk krim 2018 del 2

Bokomtale: Clinch av Martin Holmén

Pelikanen 2018
364 sider
Lånt ebok eBokBib

Ei overraskande bra bok! Heilt annleis enn "vanleg normal krim", samstundes som det også er gjenkjennbart. Dette er nordic noir møter amerikansk hardkoktkrim. Eller Jens Lapidus møter Raymond Chandler. Eller Stieg Larsson møter Dashiell Hammet. Eller noko slikt. Poenget er at det funkar som berre det. Clinch er ein rå, mørk, hardtslåande og hjerteskjerande realistisk kriminalroman.

Me befinn oss i Stockholm i desember 1932. Hovudperson og forteljarstemme er antihelten Harry Kvist, eks-boksar, eks-sjømann og eks-fengselsfugl, no torpedo. Knyttnevane har vist seg å vera eit effektivt verkemiddel i pengeinnkrevjar-oppdraga. Eitt av desse oppdraga får konsekvensar for 'Kvisten': Ei tid etter at han har gitt eit gjeldsoffer juling vert vedkommande funnen drept. Harry vert mistenkt for mord og kampen for å reinvaska seg er i gang. Det finst to vitner som kan stadfesta at Harry ikkje er nokon drapsmann; den eine er uaktuell og den andre er sporlaust vekke. Store deler av boka handlar om Harry sin desperate leiting etter dette vitnet.

Harry Kvist er sanneleg ein fascinerande karakter, men eg vil ikkje sei at han er særleg sympatisk. Det er ganske ubehageleg å følgja han der han fer fram på brutalt vis - også på det seksuelle området. Han er biseksuell, men det er særleg unge menn han vert tiltrekt av. Etter kvart får lesaren vita kvifor Harry er blitt så beinhard som han er blitt. Det viser seg at han også har ei sår og sårbar side og at han viser omsorg og omtanke for dei svake og utstøytte.

Clinch ('klinsj' er vel eit betre norsk ord?) vil sei omklamring og i boksesporten sin fagterminologi betyr 'å gå i clinch' at boksarane er komne så tett opp i kvarandre at det ikkje blir rom til fullt slag. I boka vert det synt til fleire situasjonar der dette uttrykket er dekkande.

Holmén skildrar eit kaldt og klassedelt samfunn prega av depresjon og desperasjon. Kampen for tilværet er hardt for mange og det er som oftast skittent og illeluktande der Kvisten oppheld seg. Men han får også kontakt med dei rike og dekadente - og her finst også løysinga på Harry si aktuelle sak.

Clinch er ein tankevekkjande kriminalroman full av energi og driv. Det vert veksla mellom nøktern informasjon, svart humor, detaljerte observasjonar, actionfylte scener og skildringar av grov vald. Det er ei bok som kallar på mange ulike kjensler. Plottet er finurleg og løysinga logisk. Miljøskildringane er stemningsfulle og det virkar som om den historiske bakgrunnen er korrekt. Det gjeld både bygningar og gater, ord og uttrykk, omgangsformer, tankegangar og politisk klima.

Clinch er rett og slett ei av dei beste bøkene eg har lest i år - og enno betre; dette er fyrste del av ein trilogi. Eg ser fram til neste møte med Harry Kvist.

Oppsummering august

Påbyrja i juli, fullført i august:
Ken Follett - Vinter over verden - Britisk roman - Lånt papirbok privat
Jo Nesbø - Macbeth - Norsk krim - Lånt papirbok privat

Lest i august:
Agatha Christie - Mord på Orientekspressen - Britisk krim - Kjøpt lydfil (gjenlesing)
Erika Fatland - Året uten sommer - Norsk dokumentar - Lyd Storytel
John Hart - Mørkets testament - Amerikansk krim - Lånt papirbok biblioteket
Frits de Bourg - Rød desember - Norsk krim - Lånt ebok eBokBib
Camilla Läckberg - Heksen - Svensk krim - Lånt papirbok privat

Påbyrja i august, fullførast i september:
Torbjørn Færøvik - Veien til Xanadu - Norsk dokumentar - Storytel
Martin Holmén - Clinch - Svensk krim - eBokBib
Carl-Johan Vallgren og Mikael Persbrandt - Sånn jeg husker det - Svensk biografi - Lånt papirbok biblioteket

• 4 papir, 2 lyd, 1 ebok
• 5 lånt, 1 kjøpt, 1 abonnement
• 5 krim/spenning, 1 historisk roman, 1 dokumentar
• 3 norske, 1 svensk, 2 britiske, 1 amerikansk
• 3 kvinner, 4 menn 
• "Nye" forfattarar: Ingen

Eg las ei bok mindre enn i juni og juli, men eg trur likevel at eg har lest meir denne månaden. Vinter over verden er på 900 sider, Heksen har omlag 650 sider og Mørkets testament og Macbeth er begge på over 500.

Høgdepunkta i august var gode gamle Agatha Christie og krimklassikaren Mord på Orientekspressen og unge dyktige Erika Fatland og 22. juli-boka hennar Året uten sommer.

Bokbloggerprisen 2017

skal delast ut i september og eg har stemt - på den einaste boka frå kortlistene eg har lese; Grensen - som er ei svært interessant og lærerik bok. Ingen av dei andre kortlistebøkene har frista meg hittil, men det er muleg at eg kjem til å lesa Berge ved eit seinare høve.

Eg har sjølvsagt fått med meg at Anorektisk, Tung tids tale og ikkje minst Tante Ulrikkes vei har skapt både debatt og begeistring rundt om, men dei passar neppe for meg.