30. november 2015

Oppsummering november

Påbyrja i oktober, fullført i november:
Liza Marklund - Jernblod - Svensk krim - Lånt papirbok privat
Vidar Sundstøl - Djevelens giftering - Norsk krim - Lånt ebok eBokBib
Øystein Wiik - Rekviem - Norsk krim - Lytteeksemplar

Lest i november:
Gard Sveen - Helvete åpent - Norsk krim - eBokBib
Kim Leine - Kalak - Dansk-norsk roman - Lånt papirbok privat
Sindre Kartvedt - Dumdum Boys - en vill en - Biografi - eBokBib
Gert Nygårdshaug - Eclipse i mai - Norsk roman - Kjøpt ebok, http://www.gertnyg.com/ebok/
Anne Holt - Offline - Norsk krim - Lånt papirbok privat
Jon Magnus - Sommerfuglene i Armero - Reiseskildring/dokumentarisk - eBokBib
Edvard Hoem - Bror din på prærien - Norsk roman - Lytteeksemplar
Ragnar Kvam jr - En sjøreise til Sibir - Reiseskildring/erindring/dokumentar - Lest via bokhylla.no
Elena Ferrante - Mi briljante venninne - Italiensk roman - Leseeksemplar frå Samlaget (Avbraut)
Espen Holm - Tilfellet Blumenfeld - Norsk krim - eBokBib
Thomas Enger - Banesår - Norsk krim - Lytteeksemplar

Påbyrja i november, fullførast i desember:
Nicci French - Blåmandag - Britisk krim - Lånt papirbok privat
Frode Eie Larsen - Englefjær - Norsk krim - eBokbib
Britt Karin Larsen - De som ser etter tegn (Tatertrilogien 1) - Lånt papirbok privat og lydbok Storytel



Månaden byrja med ein planlagd liten ferie - som vart avløyst av enno fleire ikkje-planlagde fridagar: Ein akutt betent blindtarm måtte fjernast så eg måtte halda meg heilt i ro nokre dagar - og det vart meir lesing enn forventa. Aldri så gale at det ikkje er godt for noko.
På eBokBib hopa det seg opp med stadig nye tilgjengelege og interessante bøker - og i november har eg nok sett i rekord i antall leste ebøker på ein månad; nemleg 7 (og berre 3 lydbøker og 3 papirbøker, som må vera "bunn-rekord"). Eg har også, no i slutten av november, nådd lesemålet om 130 leste bøker i år. Truleg kjem eg til å havna på omlag same tal som i 2014 (142) når leseåret 2015 er omme.


Her er ingen sprenglesing av norske bøker utgitt i 2015, men eg les jo, som ein kan sjå - jamnt og trutt - og 10 av 13 leste bøker i november er nye og norske. Forholdet mitt til BBP 2015 er likevel svært avslappa - for eg les berre dei bøkene eg sjølv har lyst til å lesa. Pr. i dag har eg lest 24 i roman-/krimklassen og 5 i open klasse.

Månadens høgdepunkt: Mange! Fyrst og fremst Bror din på prærien, dernest Kalak og Sommerfuglene i Armero.

Månadens nedtur: Verken Sundstøl, Enger eller Kvam innfridde denne gongen, men den største skuffelsen var likevel Mi briljante venninne. At dette skal vera eit mesterverk og ei glitrande god bok, - nei, det kan eg ikkje skjønna. Eg valde å avbryta halvveges, for eg forsto tidleg at dette ikkje var noka bok for meg. Dette var langt frå briljant, men heller kjedeleg. For meg vart det mest irriterande detaljar, forvirrande persongalleri, gjentekne skildringar og manglande driv. Eg giddar ikkje å lesa fire bøker før eg får svar på kvar det er blitt av Lila liksom.
Ikkje vart eg så himla begeistra for språket heller; det er då vel høgst ordinært. Det same gjeld omsetjinga til nynorsk. Heilt greitt, ikkje noko meir.
Eg tilstår glatt at eg var negativ i utgangspunktet: Forlaget sende ut denne boka til "alle", meg inkludert. Eg mislikar sterkt å ikkje bli spurt på førehand - så boka vart sett bakerst og nederst i ventehylla. Men så synte det seg då; at boka vart ein kjempesuksess - og dermed vart eg nysgjerrig på kva i alle dagar dette dreia seg om. For å komma i gang med lesinga lånte eg lydbokversjonen i tillegg - utan at det hjalp. Lydboka er forlengst levert attende på biblioteket og mitt usedvanleg pent brukte leseeksemplar av Mi briljante venninne - den gjekk til papirgjenvinning.

25. november 2015

Bokomtale: Bror din på prærien av Edvard Hoem

Lydbokforlaget 2015
Speletid: 11:56

Opplesar: Edvard Hoem
Kjelde: Lytteeksemplar

Etter fjorårets utgjeving av Slåttekar i himmelen sa forfattaren i eit intervju at det kunne bli eit bind 2, for han hadde rikeleg med stoff. No er oppfølgjaren komen - og eg har på nytt hatt ei leseoppleving av dei sjeldne, takka vere Edvard Hoem, forteljinga hans og stemma hans. Det vert ofte ekstra nært og meir ekte når forfattaren les sjølv.

For la meg like godt slå det fast med ein gong: Dette er Den Beste norske boka utgitt i år.
Men det er faktisk vanskeleg å skriva om ei bok som ein likar så godt. Eg meiner; utan å bli barnsleg overbegeistra og utan å bli beskulda for å vera kjøpt og betalt..

Ein veit nesten ikkje kva ein skal ta tak i, for alt er så nydeleg: Språket, stilen, forteljinga, karakterane, stemningen, skildringane. Som tittelen viser handlar det mest om livet i Amerika i denne boka, men lesaren får på ny møta den flittige slåttekaren Knut Nesje, som tek til å bli "gammal" etter den tidas målestokk. Både Knut og kona Serianna er utslitne av hardt arbeid og sørgmodige grunna lengting og sakn. Dette saknet, som Hoem skildrar så vart og fint, skuldast fyrst og fremst at alle borna deira buset seg så langt vekke. Ingen av dei ser noka framtid i det vesle jordstykket foreldra bygslar.

Den mest sentrale personen i boka er Eilert; sonen som emigrerer til USA i 1893, seksten og eit halvt år gammal. Eilert er ein intelligent, høgreist og alvorleg ung mann, prega av det nøysame og gudfryktige livet i barndomsheimen. Samstundes er han klar for det nye landet og open for dei nye tidene. Han er fast bestemt på ikkje å binda seg for tidleg, verken til jord eller livsledsagar. Han vil bruka tid, læra språket, skaffa seg arbeid og leggja seg opp pengar før han slår seg ned for godt. Eilert skal komma til å streva lenge, både fysisk og mentalt, før han til slutt slår seg til ro på Alberta-prærien i Canada. Og Eilert og foreldra skal aldri få sjå kvarandre igjen. Det er hjarteskjerande, men slik var det jo faktisk: Dei aller fleste som reiste til Amerika den gongen kom aldri tilbake til gamlelandet.

Boka er til ettertanke for nokon kvar og ein kan sei at ho er aktuell i forhold til dagens flyktningkrise-debatt. Det er OK å bli minna om at det ikkje er så frykteleg lenge sidan Noreg var eit fattig jordbruksland, der mange menneske ikkje hadde anna val enn å utvandra - for på den måten å skapa seg eit liv og ei framtid for seg og sine.

Slåttekar i himmelen og Bror din på prærien byggjer på livet til Edvard Hoem sin eigen oldefar og familien hans. Men det finst lite skriftleg materiale; kun ein del datoar og årstal for ymse hendingar, samt nokre få brev som Knut Nesje skreiv til sonen sin på prærien. Det meste er difor fiksjon og boka er ein roman. Likevel - dette er ekte saker - og stor forteljarkunst. Det er tydeleg at boka er skriven med stor respekt for og kjærleik til forfedrane og -mødrene.

Språket er både lågmælt og litt høgtidssamt på ein gong, utan at vert stivt og unaturleg av den grunn. Skildringane er presise og nøkterne, og dei utbroderingane som finst virkar å vera heilt riktige i den samanhengen dei vert brukte.Teksten rører ved heile kjensleregisteret til lesaren, utan at det kan oppfattast som sentimentalt eller klissete.

Eg har merka meg nokre - om ikkje lause trådar, så i alle fall nokre uavslutta historiar undervegs i lesinga: Korleis gjekk det med Eilert og etterkommarane hans? Kva med tanta til Eilert, den fascinerande Gjertine? Og kva skjedde med Bastian Georg, Eilert sin bror som stakk av til København?
Kan det tyda på at Edvard Hoem har meir på lur - slik at me får enno ei bok? Eg håpar det.

Andre bloggmeiningar:
Sukkerrør
Kleppanrova

22. november 2015

Bokomtale: DumDum Boys - en vill en av Sindre Kartvedt

Omslaget vert "pryda" av
ein vill Prepple Houmb
Aschehoug 2015
330 sider
Kjelde: Lånt ebok (eBokBib)

DumDum Boys har halde koken i årevis med hundretusenvis av selde album og låtar som
Splitter pine. En vill en. Slave. Metallic hvit. Englefjes.
Tyven tyven. Stjernesludd. Tynn tråd. Enhjørning.

Legendariske tekstlinjer, røffe riff og fengande refreng..
Og no er boka her..

Ei rockegruppe heilt utanom det vanlege fortener vel ein biografi utanom det vanlege. DumDum Boys har for mange av oss vore ei av dei leiande rockegruppene her i landet.

Eg hugsar godt korleis eg "fall" for denne gruppa; at eg tykte alt liksom stemte; musikken, tekstane og ikkje minst: energien. Det var ekte. Dei var skikkelege rockestjerner - men samstundes så folkelege og truverdige. Dei synte ekte speleglede og ga faen. Ein kunne verkeleg tru på det dei framførte - og her ligg nok forklaringa på at dei vart så enormt populære.

I boka til Sindre Kartvedt får me høyra heile historia. Det virkar i alle fall slik, for her kjem alle til orde: Alle dei involverte; bandmedlemer, familiemedlemer, crew, vener og støttespelarar, alle kjem dei med sine versjonar av det som hende, - frå då det heile starta med punkebandet Wannskrækk på slutten av 1970-talet, via debutalbumet «Blodig alvor (Nanananana)» i 1988, via fleire Spelemannsprisar, årelange pausar, comeback og fram til våre dagars suksess. Om medgang og motgang, galskap og glede, usemje og uro, venskap og samhald, turnering og kvardagsliv, tullprat og latter, frustrasjon og irritasjon. Her får me vita "alt".
Medlemene i DDB har aldri delteke på "hjemme hos"-reportasjar og sjeldan gitt intervju om andre ting enn musikken sin. Dei har vore litt mystiske - noko som sikkert har vore meininga. Men til forfattar (og kompis) Kartvedt har dei snakka. Og snakka og snakka.
Ein føler seg som ein del av gjengen; at ein er litt på innsida av miljøet og gruppa når ein les denne boka. Ikkje alt er like interessant. Spesielt fyrste tredjedel av boka var litt slitsam. Det handlar mest om festing, øving, speling, festing, øving, speling, festing, øving, speling. Og mykje hard jobbing. Interessant forsåvidt, men litt masete å lesa om.

Om eg skal trekka fram hendingar det vert fortalt om som gjorde ekstra inntrykk, må eg nemna det unike samhaldet/kjemien/forholdet mellom Prepple og Kjartan, at rusbruk og - misbruk lenge vart sett på som eit ikkje-eksisterande problem og om tragedien som førte til låta Tyven tyven. Det var også artig å lesa om alt strevet dei hadde i samband med innspelinga av Splitter pine, - låta som "opna dørene" for dei - og om forholdet DDB har hatt til Knutsen & Ludvigsen.

Boka er framfor alt ein hyllest til noverande og tidlegare medlemar av DumDum Boys, - og det er fortent, no som dei alle er blitt middelaldrande og "DumDum Old Boys". Biografien er på den eine sida fengande og fengslande - men på den andre sida vel omstendeleg, slik forteljargrepet er. Eg trur kanskje at boka hadde vore meir leseverdig om forfattaren hadde hatt litt strammare "regi" på intervjuobjekta sine, - men det er muleg at boka då hadde mista mykje av sjarmen.
Boka bidreg til å halda liv i "DumDum-legenden" og er sjølvsagt eit must for alle DumDum-fans.



Jeg lever i en drøm,
en vill en,
som spiser solnedganger som drops.
(Kjartan Kristiansen)

15. november 2015

Smakebit på søndag: Sommerfuglene i Armero

På bloggen Flukten fra virkeligheten finn du kvar veke smakebit-utfordringa Smakebit på søndag - der norske og svenske bokbloggarar møter kvarandre gjennom smakebitane dei gir frå bøkene dei les. Eg har ikkje delteke i utfordringa på månadsvis, mest fordi eg sjeldan brukar helgane til blogging - men i dag har eg halde meg i ro - og kan presentere ein verkeleg godbit; Sommerfuglene i Armero av Jon Magnus. Dette er eit eksempel på at ei sakprosabok kan gi ei vel så gripande og engasjerande leseoppleving som ei skjønnlitterær bok.

Forrige søndag høyrde eg Jon Magnus på radioen då han var gjest i NRK-programmet Brønsj. Magnus er forfattar og tidlegare mangeårig utanriksjournalist i VG. Han har reist i sine eigne "jobbfotspor" og resultatet av desse reisene er blitt til boka Sommerfuglene i Armero. I radio-programmet fortalde han m.a. den grusomme og vakre historia bak tittelen på boka.
Den handlar om den tragiske naturkatastrofen som fann stad i Colombia for temmeleg nøyaktig 30 år sidan, den 13. november 1985. Vulkanen Nevado del Ruiz fekk då eit utbrot som førte til eit leirskred som begravde byen Armero. 23.000 menneske omkom i katastrofen, mellom dei 13 år gamle Omaira Sanchez - jenta på omslagsbiletet av denne boka.
Høyr forfattaren fortelja om kva som skjedde i Armero og med Omaira.
Eg hadde ikkje høyrt om boka før eg høyrde dette radioprogrammet, men forfattaren la eg merke til fleire gonger då han var journalist - og biletet av den døyande Omaira gløymer eg aldri. Gleda var difor stor då eg oppdaga at boka var tilgjengeleg på eBokBib tidlegare denne veka.

Jon Magnus er ein erfaren, dyktig og kunnskapsrik mann som i denne boka deler mange dramatiske og interessante historiar med oss lesarar. Me får lesa om møte med berømte menneske og kvardagsmenneske, om tragediar, om historiar som til slutt fekk ein ende og om historiar som ikkje kunne avsluttast. Innimellom serverer han pussige anekdotar.
Som korrespondent reiste Jon Magnus verda rundt, - han var "reisande" i krigar, borgarkrigar og naturkatastrofar i mange år. Skjedde det noko dramatisk ein plass på kloden, kasta han seg på fyrste fly, oppsøkte folk og stader - og formidla det han opplevde for VG-lesarane. (Hadde han fortsatt vore yrkesaktiv hadde han no i dag opphalde seg i Paris, heilt sikkert..)

Over til smakebiten. I 1985 skjedde det enno ein ufatteleg naturkatastrofe; eit gedigent jordskjelv råka den gedigne byen Mexico City. Jon Magnus var på dette tidspunktet VG sin korrespondent i USA, og som den nyheitsjegeren han var, for han avgarde til den jordskjelvramma byen.
Han spring gjennom knuste gater fordi eit kraftig etterskjelv nettopp har funne stad - og han høyrer med eitt ei svak stemme:
"Hun hadde vakre hender og velstelte, røde negler, husker jeg. Men der, i lyset fra min lille lommelykt, var det vanskelig å se hva som var neglelakk og hva som var blod. Hun het Ana; etternavnet sitt klarte hun aldri å si før hun døde.
Hvor mange ganger har jeg ikke tenkt på henne i alle disse årene? Tenkt på hvem hun var, om hun var redd, om noen lette etter henne, om hun følte smerte. Eller om det lå flere der inne i ruinene. Barna hennes, kanskje?
Eller om jeg i det hele tatt var til noen hjelp der jeg satt mellom sammenraste bygninger midt på natten og snakket så rolig jeg kunne til en kvinne jeg ikke kjente, og som jeg ikke engang kunne se. For bare hånden og litt av armen stakk ut fra den knuste betongen.
....
Jeg vet egentlig ikke hvor lenge jeg satt der hos Ana. Det kan ha vært et kvarter, en time. Men det var hundrevis, kanskje tusenvis, av andre Ana'er under betongen i Mexico City den natten."
Er det ikkje vakkert? Og grusomt?


Jon Magnus hatt eit yrkesliv utanom det vanlege. Ved hjelp av nysgjerrigheit, gode kontaktar og breie kunnskapar vart han også ein særeigen journalist. Eg er glad for at han har delt nokre av historiane med oss lesarar i Sommerfuglene i Armero

13. november 2015

Kort om: Rekviem av Øystein Wiik

Lydbokforlaget 2015
Speletid 12:25
Opplesar: Øystein Wiik
Kjelde: Lytteeksemplar

Jepp, Øystein Wiik har gjort det igjen. Han har atter produsert ein kriminalroman full av spenning, bestialitetar og snert. Ein underhaldningsroman som ikkje har noko anna mål enn akkurat dette; å underhalda lesaren. Wiik er etter kvart blitt ein stilsikker og original kriminalforfattar som hentar inspirasjon frå uvande (krim)miljø. I bok nummer fem i Tom Hartmann-serien står stadig musikken sentralt, men no er fokuset flytta frå operaverda til Black Metal-miljøet.

Det tidlegare ekteparet Tom Hartmann og Cathrine Price er fortvila: Dottera Cecilie er sporlaust vekke og vert meldt sakna. Ho vart sist sett på ein konsert med det populære svartmetal-bandet WWW.
WWW-vokalist Wotan Wagner vaknar opp etter den same konserten med ein død person liggjande ved sidan av seg. Han har fullstendig blackout og ber manageren sin ta seg av saka. Det gjer han - men både tilfeldigheiter og andre ting gjer at både Wotan og medhjelparen rotar seg opp i ekstreme situasjonar.
Det syner seg at det er ein person frå fortida som søkjer hevn - både over Black Metal-artisten Wotan Wagner - og politietterforskaren Cathrine Price.

Øystein Wiik sine kriminalromanar er prega av forteljarglede, dramaturgi og spenningsoppbygging. Wiik har etter kvart funne si eiga "nisje" i krimlitteraturen; her er underhaldning og fantasi viktigast. Realisme og truverdigheit er det lagt mindre vekt på. Karakterane er lett karikerte, brotsverka spektakulære og handlingstrådane enkle å følgja.

Prikken over i'en er forfattaren si eiga opplesing av lydboka. Men - midtveges i lyttinga av denne boka trudde eg ei stund at Wiik var blitt erstatta av ein annan person. Plutseleg var stemma blitt så annleis. Truleg har Wiik fått eit halsonde av noko slag - eller kanskje synginga av uvande sjangrar i Stjernekamp førte til at stemma hans vart noko ukjenneleg - kva veit eg?
Etter kvart vart stemma og framføringa til Øystein Wiik gjenkjenneleg igjen - så eg anbefalar så sterkt eg kan at du lyttar til Rekviem og dei føregåande bøkene i serien!

8. november 2015

Kort om: Djevelens giftering av Vidar Sundstøl

Juritzen 2015
308 sider
Lånt ebok (eBokBib)

Tidlegare har eg lest både Minnesota-trilogien og Besettelsen - og eg hadde difor store forventningar til denne nye krimboka til Vidar Sundstøl. Dessverre vart ikkje desse forventningane innfridde. Eg vart skuffa over Djevelens giftering.

Boka har fått ei viss merksemd som "verdens fyrste stavkyrkjekrim", og det høyrest sprekt og friskt ut - men handlinga er lite original. Det kjennest som om ein har lest boka før.
Handlinga er lagt til forfattaren sine heimtrakter i Telemark. Sentralt er Eidsborg stavkyrkje, ein gammal helgenfigur og eit eldgammalt hemmeleg rituale.
Det handlar også om to ulike forsvinningar; ei jente som forsvann eit år før handlinga i boka startar og ein mann som forsvann 30 år før.

Hovudpersonen er Max Fjellanger, utvandra frå Noreg og busett i USA i fleire år der han har jobba som privatetterforskar. Han er forholdsvis fersk enkemann når han kjem heim til gamlelandet for å delta i gravferda til ein tidlegare ven og kollega. Han får greie på at det kan vera enkelte uklare omstendigheiter rundt dødsfallet til denne venen og bestemmer seg for å grava i saka. Saman med den venlege og ivrige bibliotekaren Tirill grev han då også fram mykje grums. Gjennom etterforskinga kjem dei på sporet av gamle og nyare mystiske hendingar, - og etter kvart blir det både skremmande og farleg. Saka/sakene vert enno meir kompliserte av at den lokale lensmannen truleg har sine svin på skogen - og av at Max (klisjéaktig nok) innleier eit forhold til ein av dei involverte. (Ein har lest det før, som sagt..)

Boka har brukbart driv og inneheld fine skildringar av natur og stemningar, men for meg vart det for heile for enkelt, det vart for lite spenning og for få overraskingar. Dessutan er eg ikkje spesielt interessert i spøkelsar, myter, segner, tru og overtru.

Djevelens giftering får karakteren 4 for stil og 2 for innhald.

2. november 2015

Bokomtale: Den ubehagelige sannheten av William Landay

Cappelen Damm 2015
429 sider

Kjelde: Lånt ebok (eBokBib)

Etter suksessen med Til Jacobs forsvar har også debutromanen til William Landay, Mission Flats, blitt utgitt på norsk - med (den uspennande) tittelen Den ubehagelige sannheten.

I likskap med den Til Jacobs forsvar har denne boka ei overraskande avslutning og ei heilt spesiell forteljarstemme; ei stemme som vender seg til lesaren på ein direkte måte.
Ein kan godt sei at dette er krim for vidarekomne; litt langsamt og med eit komplekst plott og eit mangfaldig persongalleri.
Det handlar om moral og umoral, sanning, kvite løgner og andre løgner; om at alle saker har fleire sider. Sanninga er ikkje alltid rett og løgnene er ikkje alltid feil. Her er det ikkje snakk om "dei gode" på den eine sida og "dei onde" på den andre sida. Det viser seg at absolutt alle har ting dei vil halda skjult for andre og for omverda. Og forresten - er det ikkje slik at det - av og til - er betre og meir moralsk at sanninga ikkje vert kjend?

I ein liten småby utanfor Boston har 24 år gamle Ben Truman "arva" politisjeftittelen frå far sin. Egentleg hadde Ben forlatt heimstaden for å studere historie, men då mora viste tegn på demenssjukdom flytta han tilbake. Faren takla ikkje kvardagen og utfordringane med ein uberegneleg ektefelle.
I småbyen er det lite kriminalitet, og kvardagane og gjeremåla på den lokale politistasjonen er greie å forhalda seg til for den unge politisjefen. Men så ein dag finn Ben liket av ein framståande statsadvokat i ei hytte i området. Funnet - som viser seg å vera eit drap - har samanheng med det harde kriminelle miljøet i storbyen Boston.

Saka fører Ben til dei tøffe gatene og gjengmiljøa i storbyen - og til samarbeid med  advokatar og politifolk, også av ein meir tvilsam type. Politiet har ein hovudmistenkt, men Ben får kjennskap til ei hemmeleg historie om hevn frå tjue år tilbake - og tviler på at vedkommande er skuldig. Saka er mykje meir komplisert enn det ser ut som - og Ben får merka at han har mektige og farlege motstandarar.
Lesaren følgjer Ben si jakt på sanninga, ute i dei utrygge gatene, blant meir eller mindre skuldige kriminelle - og blant meir eller mindre korrupte politifolk. Ben blir prega; kven kan han stola på? Korleis ta vare på eigen integritet? Og - kan lesaren stola på Ben?

Den ubehagelige sannheten er ein god og utradisjonell kriminalroman.
Forfattaren er utdanna jurist, har jobba som statsadvokat og har difor ei litt anna vinkling på kriminalsaker enn det som er vanleg innan krimlitteraturen. Eg vil tru at dersom du likar bøkene til t.d. John Grisham, Harlan Coban og John Hart, vil nok også Landay sine bøker falla i smak.
Boka er skriven i eit velformulert og ledig språk, har gode dialogar og stødige og presise miljøskildringar. Til debutbok å vera er dette imponerande.