Bokomtale: Dødsrytteren av Øystein Wiik

Lydbokforlaget 2017
Speletid 16:37
Opplesar: Øystein Wiik
Kjelde: Lytteeksemplar

Den produktive og allsidige Øystein Wiik har på nytt skrive ei spektakulær eventyrforteljing om Tom Hartmann. I dei fyrste bøkene i serien var Hartmann journalist i eit operamagasin, men etter fleire store saker der han har gått inn og "redda verda" har han fått ei etterretningsagent-rolle, med tilhøyrande vide fullmakter. Ein slags James Bond med andre ord - og enkelte hendingar i bøkene kan minna om filmane/bøkene om agent 007.

Vel - Hartmann og Wiik har sjarmert meg nok ein gong, men "heilt overbevist" er eg ikkje. Til det er boka for omfattande - og ho inneheld fleire handlingstrådar som er unødvendige og/eller uavklarte. Men Wiik les framfører boka på like hysterisk underhaldande vis som før.

Dødsrytteren er, som dei seks tidlegare bøkene i serien, ingen realistisk eller samfunnskritisk kriminalroman. Tom Hartmann-bøkene er rein underhaldning - og er nok heller ikkje meint å vera noko anna enn det. Hovudhandlinga går føre seg på Svalbard og det er tydeleg at forfattaren har gjort grundig førearbeid med tanke på skildringar av Svalbard-samfunnet. Wiik har elles teke utgangspunkt i fakta som at Nord-Korea er ei atommakt og eit lukka totalitært diktatur samt verkelege hendingar som at Nord-Korea har underteikna Svalbard-traktaten. Det er óg eit faktum at Svalbard er ei demilitarisert sone og at innbyggjarar og besøkande ofte er bevæpna sidan isbjørnfaren er så stor. Wiik touchar også innom klimakrisa; eitt av poenga i boka er manglande snø og kulde i dei polare områda.

Handlinga i Dødsrytteren er ekstra aktuell i og med at både Nord-Korea og USA raslar med sablane i desse dagar. Boka handlar mellom anna om at Svalbard vert okkupert av Nord-Korea. Alle innbyggjarane i Longyearbyen vert tekne til fange og all kommunikasjon med resten av verda vert broten. Det utviklar seg til eit storpolitisk drama; nasjonen Noreg er trua og verda står på randen av ein atomkrig. "Tilfeldigvis" og heldigvis er "vår mann" Hartmann tilstades der det skjer. Spenninga ligg egentleg ikkje i om Tom lukkast i arbeidet sitt, men korleis.

Forutan Hartmann, eks-kona hans Cathrine Price og deira overordna som me har møtt i tidlegare bøker, vert lesaren presentert for fleire spesielle karakterar i denne boka. Mellom dei er leigemordaren Sol, sonen hennar Konrad og barnevakten/utpressaren Kai. Me møter også nordkoreanarane Kang, Anson og Min-Ki som er i konflikt med kvarandre trass i familiære band. Alle desse personane har ei rolle i den dramatikken som utspelar seg nokre få dagar på Svalbard.

Øystein Wiik har sin eigen stil, han leikar seg med krimsjangeren, skriv forbløffande lett og ledig - og med tonnevis av snert og sjarm. Enkelte scener er hysteriske og kallar på humring og gapskratt - eller på kvalme og ubehag. Andre deler av boka er så spekka med teknologiske og tekniske detaljar at ein mistar litt fokus.

Dødsrytteren har kjappe sceneskift og perspektivskift, cliffhangers og korte kapittel, noko som gjer boka tempofylt og drivande. Wiik pøser på med krimverkemiddel og krydrar det heile med usannsynlege krumspring og blod og gørr.

Eg trur boka hadde hatt godt av ei oppstramming; dersom boka hadde vore eit par hundre sider kortare ville ho vore betre. Papirutgåva er på 568 sider og det er i lengste laget for ei slik bok. Nokre av handlingstrådane kunne med fordel ha vore utkutta. Eg anbefalar likevel Dødsrytteren dersom du er ute etter lesestoff i kategorien spenning og eventyr. Lydboka er godt lest av forfattaren sjølv.

Andre bloggmeiningar: Artemisias verden

Kronologi:
1. Dødelig applaus
2. Slakteren
3. Hvit panter
4. Casanovasyndromet
5. Rekviem
6. Skorpionen

Bokomtale: Liebhaberne av Anne B. Ragde

Oktober 2017
317 sider
Lånt papirbok privat

Eg har stor sans for Anne B. Ragde. Ho er eit friskt og frodig pust, både som person og gjennom bøkene sine. Eg har særleg sans for krimnovelleforfattaren Ragde.
Dei fire tidlegare bøkene i Berlinerpoplene-serien har eg gitt terningkasta 5 - 4 - 3 og 3. Leseopplevingane mine og interessa har altså vore dalande, men det er absolutt noko med denne Neshov-familien som gjer at eg også tok fatt på bok nummer fem. Liebhaberne er eit nytt gjensyn med Torunn, Margido, Erlend, Krumme og Tormod - desse folka som ein etter kvart er blitt kjent med - og ein er difor litt nysgjerrig på "korleis det går med dei".

Liebhaberne er ein uskjøneleg tittel, så eg måtte søkja opp ordet. Ein liebhaber er visstnok ein person som likar å samla på og å kjøpa ting - og boka handlar mykje om hovudpersonane si interesse for ting. Det handlar t.d. om Torunn si oppussing og fornying av garden, Erlend sine overdådige planar for den ganle villaen, Margido sine innkjøp av luksuskister og Tormod sitt ynskje om å kjøpa ny flaggstang på Neshov.

Torunn har teke over garden Neshov etter den avdøde faren Tor samstundes som ho også har gått inn i gravferdsbyrået til onkelen Margido. Dette set Margido uendeleg pris på, og han er på langt nær så stiv og tilknappa som tidlegare. Erlend har det travelt med borna og medmødrene, med Krumme og med oppussingsprosjekt. Gamle Tormod, "bestefar" (men egentleg onkelen) til Torunn har flytta på gamleheim, og har omsider fått det godt. Etter all underkuing gjennom alle år er det ikkje så lett å vera sosial, men han prøver. Gjennom jamnlege besøk frå Torunn og Margido og med små samtalar med personalet vert han gradvis meir open. Ein får fleire glimt av Tormod sin bakgrunn - og det er vondt å lesa om korleis han vart handsama av sin eigen familie.

Sidan to av hovudpersonane arbeider i eit gravferdsbyrå, handlar det naturleg nok ein del om døden: Både den brå og uventa døden og den stille og forventa døden. Akkurat dette er fint og naturleg skildra i boka. Her handlar det også ein del om ting; om blomster og lys og nye ritualar i høve dødsfall og sorg.

Ragde har eit lett, sprudlande og skravlete språk. Ho vekslar ganske så elegant mellom Erlend og Krumme sitt småbarnsfar- og luksusliv, Torunn og Margido sine gravferdsoppgåver og Tormod sine gammalmannsproblem og tilbakeblikk. Men altså - for meg vert det for mykje skravling. Såpass mykje at eg må ta lange pausar for å orka å lesa vidare. For mange ord, for mykje mas og for mange ting. For mange handlerundar og for mange oppramsingar. For mykje matprat og for mange uinteressante detaljar.

Liebhaberne vart ei høgst varierande leseoppleving. Enkelte hendingar er skildra på ein veldig fin og varm måte, medan andre deler av boka er irriterande og unødvendige. Det låg lenge an til eit terningkast 3 denne gongen også - men avslutninga gjer at eg puttar på enno ein prikk.

Slutten gjev oss ei påminning om at sjølv om døden kan ramma brått og brutalt, må livet gå vidare. Gjennom tårene kan ein skimta både håp og framtidstru.

Andre bloggmeiningar:
Den andre Berit, Reading Randi, Tine sin blogg, Pervoluto, Kleppanrova

Favorittforfattarar: J

For bokstaven I hadde eg ikkje så mange forfattarar å velja i. For bokstaven J er det omvendt. Her er det så mange at eg har problem med å plukka ut berre to. Eg har valgt vekk mange gode forfattarnamn når eg enda opp med desse:

Foto: www.jkrowling.com/

Joanne (J.K.) Rowling

Britisk forfattar f. 1965

Mest kjent som skaparen av Harry Potter og alle dei andre figurane som held til på Galtvort. Ideen til forteljinga om guten som gjekk på trolldomskule skal ho ha fått på ein togtur i 1990 då ho var ei fattig åleinemor. Etter fleire refusjonar kom den fyrste boka Harry Potter og De vises sten ut i 1997 - og som me alle kjenner til; det vart starten på ein eventyrleg suksessrik bokserie. No er Rowling mangemillionær - i pund.

Sjølv om Harry Potter-bøkene tilhøyrer ein sjanger eg i utgangspunktet ikkje kan så mykje om, set eg stor pris på desse. Eg tykkjer dei byr på fantasifulle historiar, unike karakterar, masse spenning og underfundig humor. Det same kan seiast om krimserien som ho skriv under pseudonymet Robert Galbraith; bøkene om Cormoran Strike inneheld rikeleg med spenning, sjarm og fantasi.

Rowling har mange lesarar elles og; ho har t.d. over 12 millionar følgjarar på Twitter. Her kritiserer ho gjerne og ofte president Donald Trump.

Foto: www.aschehoug.no

Jo Nesbø

Norsk forfattar f. 1960

Denne allsidige karen er velkjend og treng heller ikkje nokon grundig presentasjon. Nesbø er utdanna økonom og er elles kjend som musikar, låtskrivar og vokalist i Di Derre - og er dessutan ei rockestjerne innan kriminallitteratur.

Slo gjennom som krimforfattar med Flaggermusmannen i 1997. Seinare har det blitt ti bøker til om den noko rufsete krimhelten Harry Hole. Den ellevte boka, Tørst, kom ut tidlegare i år - i heile 300.000 eksemplarar i vesle Noreg. Eg har hatt mange svært gode leseopplevingar med Nesbø sine bøker.

Kombinasjonen bestseljarforfattar og finansmann er blitt god butikk: Bøkene hans sel som hakka møkk og varmt kveitebrød og er oversette til utallige språk. Det er også etter kvart meir tydeleg at han skriv for eit internasjonalt publikum. Nesbø har også gjort stor suksess med barnebøkene om Doktor Proktor.

13. oktober er det verdenspremiere på filmen Snømannen som er basert på Jo Nesbø si bok med same tittel. Traileren er lovande; dette ser unekteleg skummelt ut!

Som sagt innleiingsvis finst det svært mange gode forfattarnamn på bokstaven J. Tenk berre på krimforfattarane John Hart, Jussi Adler-Olsen, Jan Guillou, Jerker Eriksson, Jørgen Brekke og Jan Mehlum. Eller på Jon Michelet, Jens Bjørneboe og J.R.R. Tolkien. Og på lyrikarane Jakob Sande og Jan Erik Vold og "lyrikaren" Jon Hjørnevik. Andre kjende J'ar er Jørn Lier Horst, Jørgen Jæger, Jørgen Gunnerud, Jon Fosse, John Ajvide Lindquist, John Grisham og Jojo Moyes.

Kven er din favoritt-J?

Sommarlesing: Sakprosa

Ein kjapp gjennomgang av nokre sakprosabøker eg har lest i det siste.

1945: Hat. Hevn. Håp av Alf R. Jakobsen
Lydbokforlaget 2016
Speletid 7:39, lytteeksemplar

Interessant, pedagogisk og spennande om tida rett etter krigen. Jacobsen skriv på ein lettfatteleg og konkret måte og evnar å dra dei lange linjene samstundes som han også fokuserer på enkeltindivid. Mykje er kjent frå før, men det kan vera greit å få det repetert og sett i samanheng.

Dette er fyrste bok i ein serie som skal handla om etterkrigstida: Eit ambisiøst prosjekt, men eg er ikkje i tvil om at dette vil bli bra og nyttig lesnad. Å lesa boka som lydbok går fint, men ein går då naturleg nok glipp av alle bileta og illustrasjonane som finst i papirutgåva. Terningkast 5.

Døden på Kola av Morten Jentoft
Lydbokforlaget 2008
Speletid 7:56, kjøpt lydfil

Denne boka handlar også om etterkrigstida. Me skal til Nordkalotten; nærare bestemt grensetraktene mellom Noreg, Finland og Sovjetunionen på 1950-talet. Det handlar om kald krig, spionasje, hemmelege tenester og livsfarlege operasjonar. Om finske agentar, som på oppdrag frå norsk, britisk og amerikansk etterretning, tok seg over grensa til Sovjet for å henta informasjon. Det vert også fortalt utførleg om konflikt og strid mellom etterretningstenesta og overvakingspolitiet. Her har forfattaren henta fram mykje informasjon som har vore lite kjent for folk flest.

I utgangspunktet spennande og interessant lesnad altså, men det vart ei heller dårleg leseoppleving. Boka er nemleg rotete, ukronologisk og tunglest og det vart eit slit å komma gjennom. Terningkast 3-.


En forbrytelse i familien av Sacha Betthyany
Forlaget Press 2017
291 sider, eBokBib

Dette er ein dokumentar med romanpreg og med ein personleg vri. Forfattaren har teke utgangspunkt i eiga familiehistorie og tilhøyrande familiehemmelegheiter. Det handlar m.a. om ei uhyrleg hending som fann stad i Ungarn like før andre verdenskrig tok slutt. Forfattaren si kjære grandtante var då personleg involvert i ein massakre på 180 jødiske fangar. Då han i vaksen alder vart kjent med dette bestemte han seg for å skriva historia om familien - noko som i sin tur sette han på sporet av andre skjulte hendingar og løgner.

At forfattaren, medan han er på oppdagingsreise i familiehistoria, føler at han sjølv vert forandra, er fullt forståeleg. Hans eigne reaksjonar og tankar tek forholdsvis stor plass i boka.

En forbrytelse i familien er elles eit puslespel av reiser, samtalar, fakta og gamle dagbøker. Slett ikkje uinteressant, men heller ikkje så altfor engasjerande. Terningkast 4.

Norske utposter av Fredrik Larsen Lund
Vega forlag 2017
389 sider, eBokBib

Undertittelen er "Nordmenn utenfor allfarvei" og det handlar om norske emigrantar som busette seg andre stader enn i USA. Forfattaren tek oss med på ei reise jorda rundt, til etterkommarar av nordmenn som utvandra til Brasil, New Zealand, Sør-Afrika og Canada. Han finn også spor etter norske busetnader på Galapagos, i Karibia og på Sør-Georgia.

Eg er interessert i geografi og historie og finn difor mykje lesbart i boka. Eg tykkjer likevel ikkje at forfattaren har klart å bearbeida det enorme materialet sitt på ein god måte. Det er for mange detaljar; for mange namn og for mange årstal og datoar. Dette gjer boka tregare enn det ho kunne/burde vore.

Eg likar godt å lesa om det historiske i denne boka, men tykkjer ikkje det er like interessant å lesa om forfattaren sine skildringar av sine eigne reiser. Konklusjonen blir eit terningkast 3.

Gleden med skjeden av Nina Brochmann og Ellen Støkken Dahl
Aschehoug 2017
308 sider, eBokBib

Til slutt; over til noko heilt anna - til dei nære ting. Det næraste av alt faktisk; underlivet vårt. Gleden med skjeden er ei informativ og lettlest bok med gode illustrasjonar av Tegne-Hanne. Tittelen er ein slags hyllest til ei anna populærvitenskapeleg suksessbok; Sjarmen med tarmen.

Her kan du lesa om alt du treng å vita om onani og orgasme, menstruasjon og prevensjon, kjønnssjukdommar og inkontinens. Boka er både sakleg og underhaldande og tilpassa unge lesarar.

Eg tilhøyrer ikkje målgruppa, men ser at dette er den boka eg skulle ha hatt då eg var ung. Då hadde eg spart meg sjølv for uro og frustrasjonar. Terningkast 4.

Oppsummering august

Påbyrja i juli, fullført i august:

Ken Follett - Kjempenes fall - Britisk roman - Kjøpt papirbok (OTS)

Lest i august:

Åsne Seierstad - En av oss - Dokumentar/Bio - Biblioteklånt papirbok
Frode Eie Larsen - På overflaten flyter vannliljene - Norsk krim - eBokBib
Lars Ove Sæther - Hanegal - Norsk krim - Lydbok Storytel + papir
Nina Brochmann og Ellen Støkken Dahl - Gleden med skjeden - Dokumentar/fakta - eBokBib
Knut Nærum (Red.) - Sommerkrim - Noveller - eBokBib
Aslak Nore - Ulvefellen - Norsk krim - Kjøpt lydfil
Fred Vargas - Den tredje jomfru - Fransk krim - Papirbok lånt på biblioteket

Påbyrja i juli, fullførast i september:
Fredrik Larsen Lund - Norske utposter - Norsk dokumentar - eBokBib

Påbyrja i august, fullførast i september:
Hans Olav Lahlum - De fems tegn - Norsk krim - eBokBib
Morten Jentoft - Døden på Kola - Dokumentar - Kjøpt lydfil

• 3 papir, 1 lyd, 3 ebøker, 1 kombinert lyd og papir 
• 5 lånt, 1 abonnement, 2 kjøpt 
• 4 krim, 1 historisk roman, 1 dokumentar/bio, 1 dokumentar/fakta, 1 novellesamling 
• 6 norske, 1 britisk, 1 fransk 
• 3(4) kvinner, 5 menn 
• "Nye" forfattarar: Sæther, Brochmann, Dahl

August månad betyr oppstart på jobb etter ferien og dermed travle dagar. Min måte å slappa av og kobla ut er - nettopp - å lesa bøker. Og eg likar å lesa variert med tanke på innhald, sjanger og tema. Eg er nøgd med å ha lest ut åtte bøker, og spesielt nøgd med kjempeboka Kjempenes fall, spionthrilleren Ulvefellen og særleg; den viktige og sterke dokumentaren En av oss.

Bokomtale: Ulvefellen av Aslak Nore

Lydbokforlaget 2017
Speletid 10:09
Opplesar Ivar Nergaard
Kjøpt lydfil

Ai-ai for ei bok! For eit drama! Dette vart ei super lese-/lytteoppleving for meg.

Ulvefellen er ein spionthriller med handling frå krigens dagar, ei fascinerande historie og "befolka med" med ekte og interessante karakterar. Boka er velkomponert, lærerik, detaljrik og svært spennande. Det handlar om moral og umoral, svik og lojalitet, om korleis krig og konflikt grip inn i den enkelte sitt liv og om kva enkeltmenneske kan vera i stand til å gjera når situasjonen tilseier det.

Boka har fått gjennomgåande strålande kritikkar, og eg kan berre streka under desse. Dette er rett og slett ein av årets beste norske bøker.

Eg vart skikkeleg imponert over den fyrste boka til Aslak Nore, den ambisiøse En norsk spion, som kom ut i 2012. Den neste, oppfølgjaren Oslo noir (2014), vart imidlertid altfor heseblesande og difor ein liten nedtur for for meg. Desto meir gledeleg er det at Nore no er attende "på sporet" - med ei tett og innhaldsrik forteljing om etterretning, spionasje og hemmelege tenester. Sidan eg likar veldig godt å lesa både fiktive og dokumentariske bøker frå 2. verdenskrig vart akkurat det ein ekstra interessant "kulisse" for denne forteljinga.

Boka inneheld tre forteljarstemmer. Den fyrste me møter er ein kaldblodig kvinneleg agent som held til i London i 1944. Deretter går me tilbake i tid; til 1941-42 og til kampane på Austfronten. Her befinn m.a. frontkjemparen Henry Storm seg. Han vert skada i Ukraina, dimmitert og send heim til Noreg. Han vert tildelt Jernkorset for innsatsen sin, men opplevingane han har hatt i samband med Operasjon Barbarossa har gjort at Henry har vakna: Han skjønnar at han har vald feil side; han er ingen overtydd nazist og har inga tru på Det Tredje Riket lenger. Djupt deprimert har han lyst til å gjera ende på alt, men så opnar det seg ein mulegheit til hevn og oppgjer.

Den siste sentrale forteljarstemma tilhøyrer SS-offiseren Werner Sorge som er på jakt etter ein dobbeltagent. Ein spion med kodenamn Griffen forar dei allierte med informasjon om den topphemmelege rakettforskninga som tyskarane driv med. Kven er han? Korleis har han funne fram til opplysningane han vidareformidlar? Sorge brukar alle midlar for å avsløra denne personen. Gradvis nærmar dei ulike forteljarstemmene seg kvarandre. Etter kvart får ein vita identiteten til den kvinnelege London-agenten og biletet vert noko klarare. Heile biletet vert avdekka litt etter litt for lesaren, samstundes som spenningsnivået stig.

Hovudpersonane og hovudmotstandarane i boka - Storm og Sorge - er begge menn som føler tvil. For Storm fører det til at han aktivt motarbeider det regimet som han ein gong var tilhengar av. Sorge er på si side prega av at han er ein del av den tyske eliten, men han forstår og innser dei negative sidene ved Hitler-Tyskland. Han kan bruka brutale verkemiddel for å få tak i det som han er pålagt av sine overordna samstundes som han er ein mjuk mann som elskar heimen og familien sin. Nore får fram nyansane; at haldningar var i endring og at verda ikkje var svart/kvit under krigen - ikkje då heller.

Tempoet i boka er forholdsvis roleg, trass i at det som vert fortalt er svært dramatisk. Boka byr på framifrå tidsbilete og detaljerte skildringar frå daglegliv, seglarliv, studentliv, soldatliv og motstandsliv, frå både Noreg og Tyskland, samt nokre glimt frå England og Sverige. Forfattaren må ha brukt enormt med tid og ressursar på research. I tillegg har han nok brukt si eiga erfaring som soldat. Skildringa av militærlivet og kameratskapet der virkar svært så realistisk.
Aslak Nore er ein dyktig forfattar som med innsikt, balanse og forteljarglede skriv om menneske som står framfor store utfordringar.

Lydboka anbefalast. Det er tydeleg at opplesar Ivar Nergaard også likar boka, for han les med ekte engasjement og innleving.

Biolesesirkel: En av oss av Åsne Seierstad

Kagge 2013
532 sider
Papirbok lånt på biblioteket

Fire år etter bokutgjevinga og seks år etter terroråtaka 22. juli 2011 har eg no lest den kjende og viktige boka En av oss. Fyrst no følte eg meg "klar" - men det vart likevel sterk lesnad.

Tema for biolesesirkelen denne gongen er ondskap/galskap, og eg assosierer desse eigenskapane - både ond og gal - med Anders Behring Breivik. Alle kan vel vera enige om at han er ond i og med at han drap 77 menneske den gongen. Men er/var han gal? Det stridest dei lærde om.

Det var i rettssaka i 2012 usemje om Breivik var strafferettsleg tilrekneleg. To par rettssakkyndige vurderte då den mentale tilstanden hans og kom til to ulike konklusjonar. Det eine paret kom fram til at han var psykotisk og at han difor måtte dømmast som utilregneleg og til tvunge psykisk helsevern. Det andre paret meinte at han ikkje var psykotisk.
Diagnosane dyssosial og narsissistisk personlighetsforstyrrelse tilsa at Breivik ikkje var "gal nok"; han var i juridisk forstand tilrekneleg og kunne straffast. Dommarane i Oslo tingrett var enige i den sistnemnde vurderinga, og på det grunnlaget vart Anders Behring Breivik dømd til 21 års forvaring for massemord og terrorisme.

Rettssaka er også eit tema og har forholdsvis stor plass i denne boka. En av oss er tilpassa eit internasjonalt publikum og det har nok vore viktig for forfattaren å gjera greie for norsk rettspraksis og lovgjeving. Seierstad var til stades i rettssalen dei ti vekene saka varte og har hatt tilgang til dokument som politiavhøyr, politirapportar, dei rettsmedisinske vurderingane, Breivik sitt manifest samt andre "allmenne" kjelder som bøker og nettartiklar. I tillegg har ho samtala med pårørande og overlevande frå Utøya og regjeringskvartalet, intervjua dåverande statsminister og hatt eit møte med mor til gjerningsmannen. Vener, naboar, kollegaer og familiemedlemer har på si side bidrege til å gi eit innblikk i Breivik si vanskelege barndom- og ungdomstid. Forfattaren sende også ein førespurnad om eit intervju med den dømde. Førespurnaden vart avvist.

Slik eg tolkar dei opplysningane som kjem fram i denne boka, var Breivik i psykisk ubalanse då han etter å ha budd for seg sjølv ei tid flytta tilbake til mor si. På gutterommet brukar han all si tid på spelet World of Warcraft. Han er som besatt av spelet og lever gjennom det, nesten døgnet rundt - i eit par år. Når denne besettelsen går over finn han ein ny verden - på internett. Nettstader som Gates of Vienna og Jihad Watch er innbydande for han; her finn han meiningsfeller som Fjordman som han vert svært inspirert av. Her finst høgreekstremistiske tankar som passar til den forståing Breivik har av verda: han finn begrep som multikulturalisme og kulturmarxisme. Hovudmotstandarane hans vert frå no av ikkje virtuelle monster, men levande menneske; fyrst og fremst muslimar - og dernest medlemar/sympatisørar av Arbeiderpartiet.

Gradvis veks det fram ein grusom plan på gutterommet. Alle tankar og planar vert dokumentert i det 1500 siders manifestet som han distribuerer like før terroråtaka finn stad.

Boka er god og tankevekkjande. Ho er særdeles velskriven og uhyre interessant. Seierstad forsvarar ikkje terroristen, - på ingen måte. Ho gir heller ingen skråsikre svar på kva som kan ha gjort Anders Behring Breivik til terrorist og massemordar, men det er klart at omsorgssvikt og avvisning i tidlege barneår kan vera ei forklaring på kvifor han vart så inneslutta, einsam og sjølvoppteken.
Han vart aldri "ein av oss" sjølv om han prøvde å få innpass. Han vart avvist av sin eigen far, av vener, av Frimurerlosjen og av FrpU. At grunnen til avvisingane låg på han sjølv og at han hadde eit forvrengt syn på menneska og samfunnet rundt seg - det såg han ikkje.

Me hugsar vel alle kvar me var, kva me gjorde og kva me tenkte i dagane etter 22. juli. Gradvis seig grusomheitene og omfanget av desse inn over oss. Lista over namna på alle ofra var så uendeleg, ufatteleg lang. Ofra var så unge, sorga var så stor. Me gjekk i rosetog og "var alle AUF'arar".

En av oss er ein dokumentar og ingen rein biografi, men det vert fortalt så grundig som råd er om Breivik sin oppvekst og bakgrunn. Det er svært verknadsfullt at dette vert kryssklippa med nokre av Utøya-ofra sin bakgrunn. Skildringane av nedslaktinga som fann stad på Utøya er detaljerte, nøkterne og hjerteskjerande. Det er óg vondt å lesa om manglande beredskap, dårleg kommunikasjon og fatale mistydingar. I ettertid er mykje av dette blitt avdekka og offentleggjort gjennom 22. juli-kommisjonen sin rapport. Å få alt repetert i denne boka er framleis rystande.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Andre bloggmeiningar om En av oss: Reading Randi, Rose-Marie, Så rart

Du kan lesa om andre biografiar innan tema ondskap/galskap dersom du klikkar deg inn på
Moshonista sin blogg.

Bokhyllelesing: Kjempenes fall av Ken Follett

Cappelen Damm 2011
922 sider
Kjøpt papirbok

Tema for juni/juli-utgåva av utfordringa Bokhyllelesing var tjukk bok - og eg las Kjempenes fall, ei bok eg har hatt ståande ulest lenge, nettopp fordi ho er så omfangsrik. Det tek naturlegvis litt tid å komma gjennom heile, men boka viste seg å vera både lettlest, interessant og underhaldande - så sidetalet var ikkje noko å grua seg til.

Kjempenes fall er fyrste del i Ken Follett sin triologi om det 20. hundreåret. Det er nærliggjande å samanlikna med Jan Guillou sin serie om den same tidsperioden, men dette er enno meir omfattande. Medan Guillou stort sett held seg til Skandinavia og ein enkelt familie, har Follett eit meir globalt perspektiv og me får følgja fem ulike familiar i England, Wales, Russland, Tyskland og USA. I fyrste bind befinn me oss i perioden 1911 til 1924, det vil sei at det handlar om store hendingar som opptakten til 1. verdenskrig, sjølve krigen og den russiske revolusjon. Kvinnekamp, fagforeningskamp og klassekamp er andre tema som vert berørt.

Dette er ein slektsroman med lange historiske linjer og storpolitiske trekk. Det er ein fordel å ha ein viss bakgrunnskunnskap og å vera historieinteressert; då fyrst får ein fullt utbytte av Kjempenes fall.

I prologen møter me 13 år gamle Billy Williams som har sin fyrste arbeidsdag i kolgruva i ein walisisk småby. Systera hans, Ethel, arbeider som tenestejente hos jarl Fitzherbert, kalla Fitz, frå den aristokratiske familien som eig gruva. I fyrste kapittel vert det fortalt om ein spesiell fest som jarlen har invitert til. Sjølvaste kong George V og dronning Mary er på vitjing i området, og Fitz vil gjerne visa seg og sine frå si beste side sidan han har ambisjonar om ein plass i Overhuset. I dette høvet vert andre sentrale karakterar presentert: Maud Fitzherbert; jarlen si syster og langt meir liberal enn den konservative broren. Walter von Ulrich; tysk og adeleg, jobbar i etterretningstenesta og er forelska i Maud. Gus Dewar; amerikansk diplomat som jobbar som rådgjevar for den amerikanske presidenten. Bea Fitzherbert; Fitz si kone, opphaveleg russisk og adeleg.

Alle desse får me følgja tett sidan dei har sentrale roller i denne forteljinga. Kontrastane er store; me får glimt både frå det farlege og slitsame arbeidet i gruvene og frå det overfladiske og luksuriøse overklassemiljøet. I tillegg vert ein kjent med eit russisk brødrepar som etter kvart havnar i to heilt ulike miljø på kvart sitt kontinent. Den eine vert soldat og revolusjonær bolsjevik og den andre vert ein småkriminell skjørtejeger i eit russisk/amerikansk gangstermiljø. Dei ulike familiane sine handlingar og lagnadene deira vert vikla inn i kvarandre på ulikt vis. Aller størst inntrykk gjer skildringane av den meiningslause og fryktelege skyttargravskrigen. Mange av hovudpersonane "våre" møter kvarandre på slagmarkene. På grunn av krigen vert mykje endra - både økonomisk, kulturelt og personleg. Etter fyrste verdenskrig mista aristokratiet mykje av makta si og grunnlaget for dagens velferdssamfunn vart lagt.

Kjempenes fall er super som ferielesing; det er ei lettlest og fengande bok med ei fascinerande og lærerik handling. Ken Follett krydrar alltid bøkene sine med romantikk og erotikk, noko som ikkje alltid er like vellukka. Ein finn nokre påklistra og pinlege sexskildringar i denne boka også, og dei bør egentleg berre skummast gjennom. Follett tek elles føre seg store tema som rik og fattig, krig og fred og kjærleik og hat. Det historiske i forteljinga er interessant og er skildra med klokskap og grundigheit. Dei mange verkelege historiske personane som dukkar opp som bipersonar i forteljinga gjer det heile ekstra levande for lesaren. Her møter me m.a. statsministrane Asquith og Lloyd George, keisar Wilhelm II, president Woodrow Wilson og Lenin og Trotskij.

Det er særleg interessant å lesa om det politiske spelet som fann stad i forkant av krigsutbrotet, om kor ekstrem situasjonen i Russland var i forkant av revolusjonen, om kontrarevolusjonen, om tilhøva i ein walisisk gruveby, om den tidlege kvinnekampen og om forholdet mellom tenestefolk og herskarar. Klasseskiljet var markert og nokså uoverstigeleg i dei dagar.
Follett er ein ordrik forteljar og han har tydeleg sans for detaljar - og difor er boka (altfor) tjukk. Ein kan også innvenda at persongalleriet hans er "eindimensjonalt"; ein finn gjerne att dei same typane i dei ulike bøkene. Likevel - eg likar det han skriv - og det er eg ikkje åleine om. Ifølge Forlagslivbloggen har Ken Follett selt utrulege 150 millionar bøker verda over.

Andre bloggomtalar:
Tones bokmerke, Hysj lesing pågår, Historiske romaner, Bokmerker.org

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

I september kjem Ken Follett ut med ny bok. Den har tittelen A coloumn of fire - på norsk Den evige ilden. Handlinga er lagt til 1500-talet og me skal attende til Kingsbridge (som me kjenner att frå Stormenes tid og I all evighet. Gjett kven som gledar seg til å lesa den :-)

Sommarlesing: Norsk krim

Eg les ganske mykje krim - omlag halvparten av alle bøker eg les er innan krim- og spenningssjangeren. Når det gjeld norsk krim, vil eg gjerne følgja med og vera oppdatert - men eg verken kan eller vil lesa alt som vert utgitt og omtalt. Til det vert det utgitt for mange krimbøker av det eg vil påstå er av middelmådig kvalitet. Så eg er stadig vekk på leit etter verkeleg god norsk krim, gjerne av den typen der sjangeren vert variert, utfordra og utvida og der ein kan læra noko; om samfunnet, om menneskesinnet, om historie - eller andre ting. Eg likar også å bli skikkeleg overraska medan eg les.

Bøkene nedanfor er svært ulike både i form og innhald, men er "greie", lesverdige og underhaldande. Med unnatak av Kalypso, som kom ut i fjor, er alle frå 2017.

Det som aldri dør av Øistein Borge
Font forlag 2017
295 sider, eBokBib

Boka er ikkje tjukk, men kunne med fordel ha vore stramma opp ein del meir; fyrste halvdel har nemleg litt dårleg framdrift. Etter kvart vert det meir engasjerande og mot slutten er det riktig så spennande.

Det som aldri dør er betre enn den fyrste boka Den syvende demonen. Denne heng betre saman og har tydelegare skiftingar. Hovudpersonen er den same som me kjenner frå forrige bok; den velmeinande og sympatiske Bernhard Bull.

Boka har eit interessant, truverdig og originalt bakteppe sidan handlinga er lagt til Nord-Irland i fortid og notid. Miljøskildringane er levande og gode. Personskildringane er etter mitt syn svakare; eg tykkjer fleire av karakterane er uklare og vage. Nokre kunstige og merkelege dialogar trekker også ned heilskapsinntrykket, men eg vurderer likevel leseopplevinga mi til terningkast 4+.

I djevelens klør av Jan Boris Stene
Vigmostad & Bjørke 2017
281 sider, papirbok lånt på biblioteket

Eit skikkeleg gammaldags kriminalmysterium der handlinga er lagt til eit fornemt hotell utanfor Trondheim - i år 1917. Stene er ein forfattar som tydeleg har lest sin Stein Riverton og sin Bernhard Borge. Truleg har han også vore inspirert av John Dixon Carr, Agatha Christie og Dorothy Sayers - og særleg frå Sir Arthur Conan Doyle sitt forfattarskap. Etterforskarane Falkener og Wilberg minner sterkt om Sherlock Holmes og Dr. Watson.

Personskildringane er ikkje spesielt bra her heller, men det er på ein måte med å understreka det klassiske i boka: Verken Doyle eller Christie gjekk særleg djupt inn i psyken til karakterane sine. Det er det personane gjer, seier og ikkje seier som er avgjerande - ikkje det dei tenkjer og føler.

Boka er vel ikkje så voldsomt spennande, men ho har absolutt underhaldande kvalitetar. Eg set pris på at ein forfattar går tilbake til kriminallitteraturen sine røtter. Terningkast 4.

Forliset av Frode Granhus
Vigmostad & Bjørke 2017
313 sider, eBokBib

Storslagne naturskildringar er blitt ei av varemerka for "Lofotkrimmen" til Granhus. I denne boka er den ubehagelege og gjennomtrengande kulden med på å skapa ei ekstra uhyggestemning. Men elles er det nesten for mykje av det gode; dei mange naturskildringane og skildringar av ver og uver gjer at handlinga stoppar litt opp og fjernar noko av drivet og tempoet som elles er greit nok.

Dette er bygdekrim der handlinga er lagt til ein stad "der ingen skulle tru at nokon kunne bu". I femte avsnitt av serien er det duka for nye utfordringar og mystiske hendingar for hovudpersonen; lensmann Rino Carlsen. Eit makabert likfunn har ein viss samanheng med eit forlis for nokre år tilbake. I ei sidehistorie får ein møta ein fastspent pasient på eit underleg sjukehus. Plottet er ganske innfløkt, men saka får ei naturleg om enn ikkje heilt truverdig løysing. Terningkast 4.

Avgrunnsblikk av Jørgen Brekke
Juritzen 2017
316 sider, eBokBib

Jørgen Brekke og Odd Singsaker har sjarmert meg nok ein gong - og eg gledar meg til neste bok. Dette er verkeleg spennande og drivande lesing! Singsaker er ein fin og menneskeleg type som eg er blitt glad i.

På elegant og oversiktleg vis får lesaren presentert tre ulike historiar som gradvis vert fletta saman. Handlinga er lagt til tre ulike tidsperiodar og det vert hoppa att og fram i tid. Men sidan dei korte kapitla vert innleia med månad, årstal og perspektiv er det ikkje vanskeleg for lesaren å halda fokus.

Innleiinga av boka er uhyggeleg sterk sidan det handlar om eit barn som tek livet av ein tyrannisk far. Elles får ein i boka eit innblikk i wiccabevegelsen; ein slags hekseklubb eller noko som paradoksalt nok kan kallast ein "hedensk religion".
Avgrunnsblikk er ei intrikat og interessant forteljing skriven med ein lett og ledig penn. Terningkast 5.

Kalypso av Ingar Johnsrud
Lydbokforlaget 2016
Speletid 12:09, lydbok lånt på biblioteket

Ei bok eg har utsatt og grugleda meg til. Eg tykte den forrige boka Wienerbrorskapet var bra, men at ho var unødvendig valdeleg - og difor har eg hatt denne på vent ei tid.
Men altså, denne Johnsrud er fabelaktig. Dette er ein sidevendar; ei intens, intelligent, actionfylt og superspennande forteljing - logisk oppbygd og med uventa hendingar og interessante karakterar. Stemninga er mørk - og ein er heile tida uroleg for korleis det skal gå.

Eg tippar Johnsrud har Jo Nesbø som føredøme. Hovudpersonen Fredrik Beier kan i alle fall seiast å vera ein slags fjern fetter av Harry Hole. Dei er like smarte, like rufsete og like rusavhengige. Og like sårbare. Beier sin kollega Kafa Iqbal framstår som litt uinteressant, men epilogen i denne boka antyder at det kjem ein oppfølgjar der me kjem meir inn i livet og under huda hennar..

Ivar Nergaard les som alltid med sjarm og innleving, men er ikkje like stødig som han brukar å vera - eller er det Johnsrud sin feil? Eller les Nergaard trykkleifane? Eg er usikker her.

Eg vart positivt overraska over denne boka. Valdsskildringane er ikkje like ubehagelege og utbroderte som sist, men dersom eg skal framheva noko negativt med Kalypso så er det dette; alle kroppsvæskene. Eg tåler ein god del ekle skildringar ettersom eg les ein del slikt, men her er det myyykje blod, hjernemasse, avføring og andre menneskelege avsondringar. Og mykje likstank. Sarte lesarar bør difor finna noko anna å lesa enn denne.
Trass i desse innvendingane gir eg boka terningkast 5.

Kort om: MemoRandom og UltiMatum av Anders de la Motte

Aschehoug 2016
494 sider
Lånt ebok - eBokBib

Anders de la Motte var heilt ukjent for meg frå før, men positive omtalar av den nyaste boka hans, UltiMatum, gjorde at eg vart litt nysgjerrig på forfattaren og bøkene hans. Eg pleier dessutan å lika svensk krim. MemoRandom er fyrste bok i det som visstnok skal bli ein trilogi.

Sjølv om mykje i denne boka er lite truverdig og er tydeleg oppkonstruert, vart det til slutt ei brukbar leseoppleving. Tre ulike menn er sentrale i handlinga: den fyrste er David Sarac, ein politimann med hukommelsetap som etterforskar seg sjølv, den andre er ein mann som søkjer sanninga om kven som drap bror hans og den tredje er ein minister som har mykje å tapa. Her er mykje testosteron; action, skytevåpen og slåsskampar. Her er paranoia, hemmelege politioperasjonar og organisert kriminalitet, informantar og muldvarpar, forræderi og korrupsjon. Men: Her er ikkje dei gode berre snille og dei onde berre slemme. Ein møter politifolk med tvilsam moral og kriminelle med høg moral. Og omvendt. Kva rolle hovudpersonen David Sarac spelar er lenge uklart.

Det heile vert fortalt i eit høgt tempo og gjennom tre ulike synsvinklar. I starten er innhaldet noko forvirrande; ein forstår ikkje samanhengen. Gradvis får lesaren meir og meir informasjon, men puslespelet vert liksom større og større og bitane vert mindre og mindre. Enkelte av bitane får eg ikkje til å passa heilt inn og enkelte manglar - så eg kjende meg frustrert ved avslutta lesing.
Trass i dette fekk eg etter ei tid lyst til å lesa oppfølgjaren, UltiMatum.

Lydbokforlaget 2017
Speletid 13:37, opplesar Yngve Berven
Lånt på biblioteket

Denne boka er betre enn den fyrste. Handlingstrådane er meir forståelege og hendingane vert utdjupa og forklart på ein meir logisk måte. Ho er ikkje lettlest - så når ein lyttar til boka må ein vera konsentrert - men slike utfordringar er greie å takla.

Ein finn mykje av det ein forbind med Nordic Noir hos de la Motte: Velferdssamfunnet si mørke bakside, bitande kritikk av elite og styresmakter, samt fleire moralske dilemma. Alt pakka inn i eit realistisk nordisk miljø.

David Sarac er ein viktig karakter i denne boka også, men han er stadig like fråverande: Mykje tyder på at han er død. Hovudpersonane her er ei skarp og smart politikvinne, ein like skarp og smart fengselsfugl, ein ufordrageleg, falsk og utru minister og den like ufordragelege svigerfaren hans.
Det handlar om korrupsjon, mafiaverksemd og kamp om makt og ressursar. Boka ga meg visse Jason Bourne-assosiasjonar; ho er med andre ord ganske spennande og fungerer greit som underhaldningskrim.