Oppsummering januar 24

Påbyrja i desember, fullført i januar:
Ken Follett - Lysets rustning (Kingsbridge #5) - Britisk historisk roman - Lånt ebok BookBites

Lese i januar:
Michael Hjorth og Hans Rosenfeldt - Skylden man bærer (Sebastian Bergman #8) - Svensk krim - Lånt lydbok BookBites
Camilla Läckberg og Henrik Fexeus - Mirage (Mina & Vincent #3) - Svensk krim - Lånt lydbok BookBites
Erik Kolstad - Uvær - Norsk fakta/dokumentar - Lyd Storytel
Thomas Bagger - Den nittende øya (Task Force 14 #2) - Dansk krim - Lånt lydbok BookBites
Liza Marklund - Stormberget (Polarsirkelen #3) - Svensk krim - Lånt ebok BookBites
Terje Tvedt - Verdenshistorie - med fortiden som speil - Norsk fakta/dokumentar - Lyd Storytel

Påbyrja i januar, fullførast i februar:
Ingrid Berglund - En skygge på min grav (Oda Krogh #2) - Norsk krim - Lånt ebok BookBites
Hans Olav Lahlum og Øyvind Tronstad - Historien om Vinter-OL Bind 1 1924-1988 - Norsk dokumentar/fakta - Lyd Storytel

5 lyd, 2 ebøker
5 lånt, 2 abonnement
4 krim, 1 historisk roman, 2 fakta/dokumentar
2 norske, 3 svenske, 1 dansk, 1 britisk
7 menn, 2 kvinner
Nye forfattarar: Kolstad, Tvedt

Årets fyrste lesemånad vart OK+. Ein god miks av krim, historisk roman og sakprosa. Aller best likte eg Skylden man bærer, det som truleg er avslutninga av Sebastian Bergman-serien. 

Eg er imponert over Tvedt si Verdenshistorie. Lærerikt og innhaldsrikt og til ettertanke, men eg tykkjer at språket kunne vore betre/enklare. Erik Kolstad si bok Uvær er eit eksempel på at det går an å skriva enkelt og "lett tilgjengeleg" om eit komplisert tema.

Elles kan ein legga merke til at det ikkje vart lese ei einaste bok på papir denne månaden. 

For moro skuld har eg rekna saman sidetalet for januar. Når eg "reknar om" lydbøkene til papirbøker finn eg at eg har lese totalt 2854 sider. 

Vinterlesing: Svensk og dansk seriekrim

Korleis skal ei krimbok avsluttast? 

Med happy ending? Med ein open slutt der lesaren kan tenkja vidare på korleis det går? Med ein pirrande cliffhanger? Med ei grundig oppsummering der alle involverte og mistenkte er samla i biblioteket? Eller - er det slik at alle forteljingar MÅ vera grundig forklart og avslutta?

Slike tankar får eg av og til - og eg har ikkje noko fasitsvar. Me som les krim er like ulike som andre folk og smaken er som kjent som baken. Eg likar ikkje overforklaringar - men eg likar heller ikkje at avslutninga kjem altfor brått på. For meg er det vesentleg at det ikkje heng att (for mange) lause trådar og at oppklaringa/avslutninga ikkje er altfor lang og detaljert. Ei dårleg avslutning kan faktisk gjera ei elles god bok - dårleg. 

Nedanfor finn du eksempel på bøker med både gode og mindre gode avslutningar.

Denne samleomtalen startar med eit dansk innslag.

Den nittende øya av Thomas Bagger

Vigmostad Bjørke 2023
Speletid 11:19
Lånt lydbok BookBites

Her snakkar me krim etter min smak: Det er mørkt, skummelt, blodig og uforutsigbart. I del to i serien om spesialagentane Lucas Stage og David Flugt i Task Force 14, er det Lucas som er fokus. Han deler forteljarstemme med kriminalteknikaren Sidsel Jensen. 

Handlinga er lagt til Færøyane der det har skjedd eit uhyggeleg massedrap. Fire prestar er funne drepne inne i sakristiet i ei kyrkje i ei lita bygd. Lucas vert sendt avgarde saman med Sidsel for å bistå det lokale politiet. Saka ser ut som eit rituelt kollektivt sjølvmord, men enkelte ting tyder på at det ikkje er slik. Likevel er det er ingen teikn eller spor om at nokon utanfrå har utført drapa. Og kvifor er det slike ubegripelege mengder med blod?

Sidan Sidsel vaks opp på Færøyane skulle ein tru at ho hadde betre grunnlag for å kommunisera med lokalbefolkninga. Slik er det ikkje, og etter kvart får me vita kvifor ho har bytta namn og kvifor ho ikkje lenger har kontakt med familien sin.
Parallelt med drapssaka får me Lucas si historie. Om ein tøff barndom på institusjon i Polen og at han vart adoptert til ein dansk familie som 12-åring. Det er ikkje tilfeldig at Lucas er blitt så eksentrisk som han har blitt.

Avslutninga av Den nittende øya er sjokkerande; her skjer ein brutal plottvist og ei omdreiing av historia som eg absolutt ikkje såg komma. Eg veit at andre har reagert negativt på dette, men sjølv set eg pris på slikt overraskingar. 

Opplesar Trond Heien si låge og intense stemme passar utruleg godt til stemninga i boka. 
Terningkast 5.

Så over til svenskane.

Skylden man bærer av Michael Hjorth og Hans Rosenfeldt 

Aschehoug 2023
Speletid 10:46
Lånt lydbok BookBites

Dette er ein av mine favorittseriar: Velskrive, gode plott, god oppbygging, overraskingar, spenning og særdeles interessante karakterar. I den 8. og mest truleg siste boka i serien om Sebastian Bergman samlast trådar frå dei tidlegare bøkene. Bokserien må lesast kronologisk.

Kriminalpsykolog Sebastian viser seg frå ei meir sympatisk side enn han har gjort tidlegare. Tidlegare har han "trakka på" folk og deira kjensler og haldningar, både privat og profesjonellt. No vil han gjerne framstå som respektabel og seriøs, men motivet for dette er mest for å halda ein god relasjon til dotter Vanja og barnebarnet. Nok ein gong vert han involvert i ei drapssak, sjølv om han egentleg ikkje er ønska av medarbeidarane i Riksmord. Men den aktuelle gjerningspersonen har lagt igjen spor som bortimot "ropar" etter Sebastian. Det vert etter kvart klart at det truleg er ein copycat som er på ferde; mordaren kopierar tidlegare saker som Sebastian har vore involvert i. 

I ein annan handlingstråd møter me Cathy Cunningham. Far hennar Tom var ein gong Sebastian sin pasient og ven. No er han død, og ein av dei siste ønska han hadde var at Cathy og Sebastian skulle møtast. Kvifor det? Det viser seg at nesten alt Tom har fortalt til Sebastian er løgn. Kva kan vera motivet for det?

Boka er elles svært handlingsrik og interessant og eg likte ho veldig godt. Eg hadde faktisk "sikta meg inn" på ein 6'ar, men så er det avslutninga då.. Er det ein cliffhanger til ei eventuell framtidig bok? Eller er det meininga at det skal vera ein så open slutt? Dersom det kjem eit framhald av serien er det faktisk ei glimrande avslutning, elles er det ikkje det. Meiner eg.

Lydboka er (som alltid) veldig bra opplest av Ivar Nergaard. 
Terningkast 5.

Mirage av Camilla Läckberg og Henrik Fexeus

Bonnier norsk forlag 2023
Speletid 11:19
Lånt lydbok BookBites

Den tredje og ganske heilt sikkert siste boka om Mina Dabiri og Vincent Walder. 

Stemninga i etterforskarsgruppa har endra seg etter hendingane som fann stad i forrige bok. Handlinga er lagt til desember og jul, men det blir lagt ein dempar på julestemninga når det vert funne fleire samlingar med menneskebein i ein tunnel. Avdelingsleiar Mina tek igjen kontakt med mentalisten Vincent sidan dei ikkje kjem nokon veg i etterforskinga.

I ein annan tråd møter me justisministeren som vert trua på livet. Han er "tilfeldigvis" Mina sin eks-mann. Kven er det som er ute etter han - og familien hans? Vincent har også motteke truslar, og han slit dessutan både med familien og med karrieren som mentalist. Som i Sebastian Bergman-serien vert ein kjend med ei heil etterforskargruppe, der alle har sine private utfordringar i tillegg til sjølve jobben. I dei to fyrste bøkene tok privatlivet - spesielt Mina og Vincent sine tvangshandlingar - for stor plass, i denne boka er det ikkje så utbrodert.

Forfattarane "gir seg på topp" i og med at dette er den beste boka i serien. Mirage er underhaldande, svært spennande og har mange uventa bihistoriar og vendingar.
Men.
Eg er ikkje nøgd med avslutninga. Den blir rett og slett for søkt og eg føler meg litt "snytt" med ei slik sær forklaring.

Opplesar Anne Ryg les tydeleg, men seint. Eg set pris på at det er høve til å justera hastigheiten i appen.
Terningkast 4+.

Stormberget av Liza Marklund

Cappelen Damm 2024
268 sider
Lånt ebok BookBites

Den tredje og siste i Polarsirkel-serien, dei andre er Polarsirkelen og Kallmyren. Det er ein krimserie dette, men denne avsluttande boka er like mykje ei familiekrønike og/eller familedrama. 

Sjølve krimgåta startar med eit likfunn i ei myr. DNA-analyse viser at vedkommande er ein nær slektning av Wiking Stormberg. 

Wiking er ein svært sympatisk protagonist. Han har - og har hatt - sine utfordringar, og det kan ein trygt sei at forfedrene og -mødrene hans òg har hatt.
I notid er Karin, mor til Wiking, død. I samband med opprydding etter henne kjem mange hemmelegheiter til overflata. Wiking oppdagar at det er mykje han ikkje veit om sitt eige opphav. 

I tilbakeblikk får ein historia om Karin og familien. Dessutan får me historia om Stenträsk og omegn, om alle naturinngrepa som dei store vasskraftutbyggingane på 1950- og 60-talet førte med seg. Om små samfunn som vart sett under vatn, om nye samfunn som vart til i samband med arbeidet, om at dei same samfunna deretter vart fråflytta. Og om oppvekst i eit slikt omskifteleg miljø. 

Stormberget er både velskriven, interessant og spennande - men også her reagerer eg på avslutninga. Kvifor så oppramsande og brått? Fann forfattaren plutseleg ut at boka var lang nok?
Terningkast 4.

Oppsummering september 23

Påbyrja i august, fullført i september:
Camilla Läckberg og Henrik Fexeus - Sekten - Svensk krim - Lyd Storytel + Lånt papirbok privat
Thomas Bagger - Mannen i tre deler - Dansk krim - Lånt papirbok privat

Lese i september
Tor-Håkon Gabriel Håvardsen - En seksti under - Norsk sakprosa - Lyd Storytel
Jan-Erik Fjell - Nattravnen - Norsk krim - Lånt ebok BookBites
Gunnar Staalesen - Forfulgt av død - Norsk krim - Lånt papirbok privat
Nicci French - Kanalmorderen - Britisk krim - Lyd Storytel
Chris Tvedt - På ære og samvittighet - Norsk krim - Lånt ebok BookBites
Ingar Johnsrud - Patrioter - Norsk krim - Lånt ebok BookBites
Peter Mohlin og Peter Nyström - Det siste livet - Svensk krim - Lyd Storytel

Påbyrja i september, fullførast i oktober:
Jan Guillou - Den som drepte helvetes engler - Svensk krim - Lyd Storytel

3 lyd, 1 lyd + papir, 2 papir, 3 ebøker
6 lånt, 3 abonnement
8 krim,  1 dokumentar
5 norske, 2 svenske, 1 dansk, 1 britisk
9 menn, 2 kvinner (to av bøkene har to forfattarar)
Nye forfattarar: Bagger, Håvardsen, Mohlin, Nyström

September vart ein ualminneleg bra lesemånad med heile fem 5'arar. Dei fire 4'arane er også bra bøker. Om eg skal rangera 5'arane, held eg ein knapp på På ære og samvittighet. 

Den boka som overraska meg mest var sakprosaen En seksti under. Boka har undertittel alt om dødsfall, likhenting, forråtnelse og en begravelsesagents liv og eg må innrømma at det er den morbide lesesmaken min som gjorde at eg plukka opp boka. At eg fekk ei så bra leseoppleving var likevel overraskande. Det er nemleg ei veldig bra bok; ei personleg bok om livet som gravferdskonsulent, - ei bok som er både informativ, respektfull, makaber og morosam. Anbefalast!

Bokomtale: Sekten av Camilla Läckberg og Henrik Fexeus

Bonnier norsk forlag 2022
636 sider / speletid 20:27
Lånt papirbok privat + lyd Storytel

Oppfølgjaren til Mentalisten er ei bra bok med spennande handling, intrikate problemstillingar og interessante karakterar. Men ho ville vore endå betre om ho ikkje hadde vore så omfangsrik.

Eg har mange av dei same innvendingane no som i samband med forrige bok: Enkelte sidehistoriar er lite relevante og gjer at boka tidvis vert opplevd som langdryg og treg. Dessutan vert dette med Vincent - og spesielt Mina - sine tvangshandlingar og -tankar nok ein gong overforklart og utbrodert.

Når det er sagt: eg er blitt såpass kjent med - og interessert i - duoen Vincent og Mina og deira liv, forhold og utfordringar, at eg heilt sikkert kjem til å lesa neste (og siste) bok (som nyleg er utkommen på svensk).

Handlinga er ganske fæl. Det handlar om bortføringar og drap - på barn. Det er heldigvis ingen detaljerte skildringar av kva borna vert utsette for, men eg tykkjer det er på sin plass å advara sensitive lesarar om tematikken.

Som tittelen syner handlar det også om sekter og om korleis slike lukka grupper fungerer. Det er ikkje tvil om at forfattarane har vore inspirert av verkelege sekter og hendingar, men ver merksam på at det er dradd vel langt, - til det grufulle, ekstreme og sære. 

Ein liten gut vert bortført av ein ukjent person i ein barnehage i Stockholm. Mina og teamet hennar vert raskt involvert då det viser seg at det er mange likskapar med ei anna bortføring året før - som enda på ein tragisk måte. Etter kvart kjem puslespelet, kodeknekkinga og etterforskinga i gang. Hjernen bak brotsverka har nemleg lagt ut spor i form av kodar som består av såpass ulike ting som sjakk, lego, vatn og hestar(!) Så spesielt er det heile at Mina meiner at Vincent må involverast. Andre i gruppa er skeptiske, men med sine analytiske evner og nerdete kunnskapar er Vincent rett mann. Sidan han er så "tilbakeståande" i sosiale samanhengar er samarbeidet med Mina ein viktig faktor for å komma vidare i etterforskinga. Mina har på si side problem med fysisk nærleik, og som sagt innleiingsvis tek desse maniane hennar veldig stor plass i boka.

Samstundes pågår det ein kamp mot klokka. Det hastar veldig, for alt tyder på at fleire barn og familiar er i fare. Gjerningspersonen er noko heilt for seg sjølv - og hen er ikkje åleine. For å setja i gang eit så omfattande "verk" må vedkommande ha hatt hjelp. Men frå kven? Korleis? Og kva kan vera motivet?

I tillegg til dei to hovudpersonane vert lesaren kjent med dei andre i etterforskargruppa; Ruben, Peder, Christer, Julia og nykommaren Adam. Eg tykkjer det er interessant å lesa om kor ulike dei er, kor samstemte dei er, kva utfordringar dei har, om deira sterke og svake sider og korleis dynamikken i gruppa endrar seg undervegs i etterforskinga. 

Handlinga er gudskjelov ikkje særleg realistisk, men historia heng saman og dei fleste trådane vert nøsta opp i. Eg tippa faktisk rett gjerningsperson, ikkje ut frå hendingar og skildringar, men ut frå korleis handlinga i boka er bygd opp (eg kan ikkje forklara det på nokon annan møte utan å avsløra for mykje).
Oppklaringa er på ein måte overraskande, men løysinga er forståeleg og på sett og vis logisk, om enn ikkje heilt truverdig. 

Eg både las sjølv og lytta til boka. Om du har høve til det, vil eg anbefala å gjera det same. For å halda styr på namn og personar og for oversikten sin del er det ein fordel å lesa sjølv, og for framdrifta sin del er det greitt å høyra lydbok.

Oppsummering februar 23

Påbyrja i januar, fullført i februar:
Anders de la Motte - De bergtatte - Svensk krim - Lånt papirbok privat
Thor Gotaas - Mitt liv som middels langrennsløper - Dokumentar/biografi - Lyd Storytel

Lest i februar:
Anders Roslund - Tre år - Svensk krim - Lånt ebok BookBites
Jan Thomas og Kjartan Brügger Bjånesøy - Jeg har levd - Norsk biografi - Lyd Storytel
Tomm Kristiansen - Myrraveien - Norsk dokumentar - Lyd Storytel
Gøril Grov Sørdal - Nomino - Norsk fakta/dokumentar - Lånt papirbok privat
Camilla Läckberg og Henrik Fexeus - Mentalisten - Svensk krim - Lånt papirbok privat
Hans Mellen - Belle Gunness. Massemordersken fra Selbu - Norsk - Truecrime/biografi - Lyd Storytel

Påbyrja i februar, fullførast i mars:
Joakim Zander - Vennen - Svensk krim - Lånt ebok BookBites
Odd Harald Hauge - Polare tragedier - Norsk dokumentar - Lyd Storytel 

4 lyd, 3 papir, 1 ebok 
4 lånt, 4 abonnement
3 krim,  3 dokumentarar, 2 biografiar
5 norske, 3 svenske
6 menn, 2 kvinner
"Nye" forfattarar: Thomas, Bjånesøy, Sørdal, Fexeus, Mellen

Plutseleg var den korte februarmånaden over, og sjølv eg med mine dårlege matematikkferdigheiter kan sjå at det vart gjennomsnittleg 2 bøker pr. veke, - noko som er innafor.
Eg er òg nøgd med bloggeaktiviteten i februar: 4 dikt-innlegg og 3 bokomtalar. 

Månadens høgdepunkt: Tre år. Særs bra krim som omhandlar eit vanskeleg og alvorleg tema på ein god måte. Eg er dessutan veldig glad i hovudpersonen Ewert Grens.
De bergtatte er òg ein fascinerande og velskriven kriminalroman. Den beste hittil frå de la Motte, vil eg påstå.

Seint men godt har eg oppdaga Tomm Kristiansen sine bøker. For ei formidlingsevne den mannen hadde! Langs myrraveien byr på interessante møte med ulike folk og kulturar frå ein forfattar med kunnskap, mot og integritet.

Dei to biografiane ga meg ikkje så mykje. Sjølv om Jan Thomas byr på seg sjølv, vart det aldri interessant nok. Det vart (merkeleg nok) ikkje forteljinga om Belle Gunnes heller. Oppramsande og repeterande og ein uengasjert opplesar gjorde at eg ramla ned på ein 3'ar.

Dersom du såg TV-serien Nomino som gjekk på NRK i 2015/16, vil du nikka gjenkjennande til boka med same tittel. Gøril Grov Sørdal har sjarm i tonnevis og får noko så nerdete som språk og stadnamn til å bli skikkeleg underhaldande. Tommel opp for sognamål i riks-TV! Lenke til programmet på nett-TV.

Bokomtale: Mentalisten av Camilla Läckberg og Henrik Fexeus

Strawberry Publishing 2021
591 sider
Lånt papirbok privat

Dette er ei bok eg lenge har utsett å lesa. Det skuldast to ting: For det fyrste fordi eg var lei av Läckberg sin Fjällbacka-serie og for det andre fordi denne boka er så omfangsrik. Tjukke bøker er gjerne tyngre å komma i gang med. 

Begrepet/"faget" mentalist var heilt ukjent for meg då eg byrja på boka, og eg er framleis ikkje heilt sikker på kva det går ut på. Om ein prøver å googla ordet får ein egentleg berre treff på ein  TV-serie - og denne boka. Men basert på mentalisten (Vincent) i Mentalisten (denne boka) er ein mentalist ein slags illusjonist, tryllekunstnar, hypnotisør, tankelesar og kodeknekkar. Fexeus er visstnok sjølv mentalist i tillegg til å vera forfattar og mediekjendis.

Eg vart egentleg positivt overraska over Mentalisten. Det er ein velskriven thriller med eit interessant plott og med uventa vendingar. Hovudpersonane er óg interessante, kvar på sin måte. 

Nokon toppkarakter kan eg likevel ikkje gi. Mitt fyrste ankepunkt er nettopp at boka vert opplevd som veldig lang. Heilt frå starten av ligg det ei underliggjande og dirrande spenning, men historia vert likevel langdryg og treg undervegs. Enkelte av sidehistoriane er lite relevante og burde rett og slett vore kutta ut. 

I utgangspunktet er det interessant at både politietterforskaren Mina og mentalisten Vincent slit med tvangshandlingar og tvangstankar, og dei vert såleis eit heilt unikt makkerpar. Men desse spesielle utfordringane vert understreka og utpensla så til dei grader at det etter kvart vert slitsamt å lesa om. Vincent sine problem med kona og ekskona er sikkert meint å krydra forteljinga, men eg oppfattar at det forsinkar og forstyrrar. Her merkar eg den same irritasjonen som eg ofte har kjent på i Fjällbackaserien.

Men tilbake til plottet og sjølve krimgåta. Det er nemleg svært originalt og ganske så bestialsk. Ei kvinne vert funnen død i ein kasse gjennombora av sverd. Er det eit tryllenummer som har gått galt eller er det eit ekstremt brutalt mord? Politietterforskaren Mina Dabiri får eit tips om å ta kontakt med kjendis-mentalisten Vincent Walder. Dermed vert etterforskargruppa forsterka med eit medlem med heilt spesielle interesser og eigenskapar. Ikkje alle i gruppa er like begeistra for det Vincent bidreg med. 
Etter kvart finn politiet ut at kassedrapet har ein viss samanheng med eit anna dødsfall. Og så skjer eit nytt drap, om muleg endå meir bestialsk utført enn det fyrste. Det er altså snakk om ein seriemordar av det mest utspekulerte slaget. Undervegs har politiet, med særleg hjelp frå Vincent, funne ut at mordaren legg etter seg kodar og beskjedar. Kvifor det? Korleis skal dei klara å forhindra eit fjerde drap?

Skildinga av politiet sitt arbeid er bra. Ein forstår frustrasjonen når det er få spor å gå etter og når det viser seg at etterforskinga har ført dei ut på viddene. 

Persongalleriet er stort og krev at lesaren er observant nok. Sjølv måtte eg bla litt att og fram for å bli påminna om kva og kven det handla om. Enkelte karakterar er nokså stereotype, nesten karikerte, medan andre er meir truverdige og framstår som "ekte". Naturleg nok er det hovudpersonane Mina og Vincent ein vert mest kjent med, og etter kvart får me vita at dei tvangsmessige utfordringane og sosiale vanskane deira skuldast vanskelege oppvekstforhold. 

Eg sat ytterst på stolen og heldt pusten medan eg las om det avgjerande oppgjeret. Sjølv om seriemordaren sin identitet då forlengst er avslørt, vart avslutninga både spennande, dramatisk og svært klaustrofobisk. På dei siste sidene kjem forklaringar og avklaringar på det meste. Dei gjenståande lause trådane i boka kjem truleg til å bli gjenopptekne i neste bok.

Mentalisten er fyrste bok i ein planlagt trilogi om Mina og Vincent. Den andre, Sekten, har fått meir lunken mottaking enn Mentalisten. Det gjer meg ein smule skeptisk, spesielt sidan den boka er enno tjukkare enn denne fyrste. Men tenkjer at Sekten skal lesast ved høve.