Sommarlesing 2019 del 1: Svensk krim

Eg er - som vanleg - på etterskot når det gjeld bokomtalar. Her kjem nok ein samleomtale - og det handlar om ny svensk kvalitetskrim.

Francesca av Lina Bengtsdotter

Gyldendal 2019
378 sider
Lånt papirbok biblioteket

Dette er svensk bygdekrim med mystikk, hemmelegheiter og mørke. Francesca er frittståande framhald av Annabelle, ei bok eg las i fjor, som gjorde inntrykk på meg og som ga meirsmak. Hovudpersonen er også denne gongen politikvinna Charlie Lager, og på nytt er ho tilbake i barndommens trakter. Ikkje som politi, men for å hjelpa ei venninne som er blitt åleine. Charlie nyttar høvet til å grava i ei gammal forsvinningssak, noko som for ei tid held ho vekke frå den destruktive livsstilen ho vanlegvis fører.

Handlinga går føre seg på to tidsplan. Parallellt med at Charlie etterforskar saka i notid får me gradvis vita meir om kva som egentleg hende den gongen for mange år sidan, med Francesca. Var det drap eller sjølvdrap? Kvifor vart ho aldri funne? Kven veit? Kva skjedde? Kvifor har ikkje Charlie høyra noko om saka før no? Kvifor er det så vanskeleg å få folk til å opna seg?
Her er stemning og spenning frå fyrste til siste side. Både historia om Francesca og  Charlie si tilnærming til saka er fengande lesing. Terningkast 5.

Vinterild av Anders de la Motte

Lydbokforlaget 2019
Speletid 12:59
Lånt lydbk biblioteket

Nummer tre av De la Motte sin årstidskvartett. Serien er ukronologisk og har ulike hovudpersonar.

Me held oss til den svenske landsbygda. Som hos Bengtsdotter over er det lagt stor vekt på skildringar og stemningar. Og - det er også her hendingar i fortida som kastar skugge over notida.

Vinterild er ein god psykologisk thriller, men er litt for omstendeleg etter min smak. Det blir litt mykje uhygge liksom - og det er ikkje grenser for kor mange som har halde ting skjult for andre og kvarandre. Men spenninga er stigande og byggjer seg opp til ei dramatisk og overraskande avslutning. Terningkast 4+.

Nede for telling av Martin Holmén

Pelikanen 2019
342 sider
Lånt ebok eBokBib

Så over til noko heilt anna. Glimrande miljøskildringar og skarpe karakteristikkar fekk me i Clinch - og det får me også i denne oppfølgjaren. Handlinga er lagt til Stockholm i 1935, og Harry Kvist er nettopp sluppen ut av fengselet. Tilværet er slett ikkje enkelt, verken for Kvisten eller for hans næraste. Det er hardkokt, mørkt og dystert; verkeleg Stockholm noir.

Holmén skriv veldig godt og har skapt noko nytt innan krimsjangeren med forteljingane om Kvisten. Han har sin heilt eigen stil og hovudpersonen Harry Kvist liknar ikkje på nokon andre krimheltar (eller antiheltar) eg har lest om tidlegare. Eg ser fram til neste og avsluttande bok i trilogien. Terningkast 5.

Oppsummering juni 19

Påbyrja i mai, fullført i juni:
Petter Northug og Jonas Forsang - Northug. Min historie - Biografi - Lyd Storytel
Lina Bengtsdotter - Francesca - Svensk krim - Lånt papirbok biblioteket

Lest i juni:
Monika Yndestad - Graven - Norsk krim - Lyd Storytel
Mads Peder Nordbo - Kald angst - Dansk krim - Kjøpt lydfil
Bernt Roughtvedt - Mordet på lille Mary - Historisk true crime - Lyd Storytel
Tommi Kinnunen - Der fire veier møtes - Finsk historisk roman - Lånt papirbok privat
Martin Holmén - Nede for telling - Svensk krim - Lånt ebok eBokBib
Tor Åge Bringsverd - Gobi. Barndommens måne - Norsk Roman - Lyd Storytel
Tom Egeland - Falken - Norsk krim 2019 - Lånt papirbok privat
Sun Heidi Sæbø - Kim Jong-Un - Biografi - Lyd Storytel
Øistein Borge - Jeg er nummer 13 - Norsk krim - Lånt papirbok biblioteket
Arni Thorarinsson - Heksens tid - Islandsk krim - Lyd Storytel

Påbyrja i juni, fullførast i juli:
Jo Nesbø - Kniv - Norsk krim 2019 - Lånt papirbok privat
Tor Åge Bringsverd - Gobi. Djengis Khan - Norsk Roman - Lyd Storytel

4 papir, 7 lyd, 1 ebok
5 lånt, 6 abonnement, 1 kjøpt
7 krim, 2 romanar, 2 biografiar, 1 true crime
7 norske, 2 svenske, 1 dansk, 1 islandsk, 1 finsk
9 menn, 3 kvinner
"Nye" forfattarar: Northug/Forsang, Kinnunen, Sæbø, Thorarinsson

Juni vart bra med tanke på antal bøker, men heile fem terningkast 3-bøker tyder på at eg ikkje har truffe optimalt. På den andre sida så er eg nøgd med dei fire terningkast 5-bøkene. Eg trudde til dømes ikkje at Der fire veier møtes var bok for meg, men der vart eg positivt overraska. Både innhaldet og måten boka var bygd opp på gjorde inntrykk.

Eg har brukt Storytel mykje - heilt bevisst, men eg vart litt oppgitt etter to middels krim, to middelmådige biografiar og ei ditto true crime - før eg så gjorde eit funn: Tor Åge Bringsverd si berømte og populære romanserie frå 1980- og 90-talet; Gobi. Eg las deler av fyrste bok for mange år sidan. Den gongen fullførte eg ikkje fordi det då var feil tid og feil bok. Denne gongen vart det derimot rett tid og rett bok. Gobi-serien i lydbokformat vert sommarens leseprosjekt nummer 1 for meg.

I skrivande stund les eg den siste Harry Hole-boka, og for fyrste gong i år er eg byrja å tenkja på terningkast 6. Om eg landar der er litt tidleg å sei sidan eg framleis har att omlag 200 sider. Jo Nesbø imponerer i alle fall - nok ein gong.

Eg las kun ei ebok i juni - og det skuldast at eBokBib ikkje fungerer skikkeleg for tida. For kva skjer med eBokBib egentleg? Eg gjorde eit par reservasjonar i april og eit par i mai, men bøkene er framleis ikkje ledige - og eg er framleis laaangt bak i køen. Det er for dårleg!

Lesemål og statistikk 2019 så langt

47/100 bøker totalt: 10 ebøker, 18 lyd og 19 papir

2/10 mursteinar (over 600 s.)
6/10 biografiar
5/10 annan sakprosa
11/30 bokomtalar
18/30 "nye" forfattarar

Biolesesirkel: Familien Kim og familien Northug

I juni er Family tema i Moshonistas biolesesirkel. Eg har lest éin biografi denne månaden som er klart innafor kategori og ein annan som med litt velvilje er innafor. Begge er henta i Storytel og begge er glimrande opplest.
Elles kan ikkje bøkene samanliknast - og hovudpersonane - Kim Jong-Un og Petter Northug - har absolutt ingenting felles, det eg veit. Eg vart ikkje spesielt imponert over nokon av biografiane og har gitt dei terningkast 3. Eg skal grunngi dette nærare nedanfor.

Kim Jong-Un av Sun Heidi Sæbø

Cappelen Damm 2018
Speletid: 11:46
Lydbok Storytel

Det handlar om Nord-Korea og tre generasjonar med diktatorar; Kim Il-Sung, Kim Jong-Il og Kim Jong-Un. Det handlar om heilt spesielle samfunnsstrukturar, om ein allmektig familie som har levd i ekstrem luksus og om ein befolkning som har blitt svelta, tyrannisert, undertrykt og kontrollert i fleire tiår. Og som likevel elskar sin "store leder". Det er vanskeleg å forstå med våre demokratiske auge. Dei strenge sanksjonane som det internasjonale samfunnet har innført har hatt liten effekt; Nord-Korea har stadig store eksportinntekter. Dette er noko av det som blir problematisert i denne boka.

Landet er ekstremt lukka og forfattaren har brukt kjelder som nordkoreanske avhopparar og sørkoreansk etterretning. I tillegg har ho hatt tilgang til store mengder anna informasjon - og eg har ei kjensle av at ho ikkje har gjort nok ut av det materialet ho har hatt til rådvelde. Boka er altfor lang fordi forfattaren ikkje har klart å systematisera innhaldet på ein lesarvenleg måte. Her burde forlag og redaktør teke meir ansvar.

Historia om familiedynastiet Kim er både tragisk, komisk, bisarr og utruleg - og er slik sett eit eineståande gunnlag for ein familiebiografi. Men dessverre: Biografien om Kim Jong-Un og Kim-familien vart veldig rotete.

På pluss-sida: Tidlegare NRK-nyheitsanker Christian Borch som les lydboka på ein stødig og tydeleg måte.

Northug - Min historie av Petter Northug og Jonas Forsang

Pilar 2018
Speletid: 4:34
Lydbok Storytel

Han er ikkje så gamle karen, Petter Northug (fødd 1986), men det finst alt fleire biografiar om han. Dette er sjølvbiografien hans, fortalt av han sjølv og ført i pennen av journalisten og forleggaren Jonas Forsang.

Historia til Petter Northug er ein typisk journalistbiografi. Litt oppramsande, litt gjentakande og litt overfladisk. Men heller ikkje direkte uinteressant, for Northug har vore eit friskt pust i langrennsmiljøet og i sladrepressa i mange år. Petter har gitt oss (dvs. TV-publikum) god underhaldning med utrulege idrettsprestasjonar og friske uttalelsar som "Barneskirenn!" og "Kæm e kongen?" Familien har alltid betydd mykje for han, og det vert det gitt fleire eksempel på i boka.

Petter Northug var ein talentfull, særs seriøs og målbevisst idrettsutøvar, men eg har alltid tykt at han har vore litt "enkel". Det vert egentleg stadfesta av han sjølv i denne boka, for han påstår faktisk at han vart helbreda av Snåsamannen framfor ski-VM i Oslo i 2011. Oppegåande folk skjønnar jo at det ikkje var denne Joralf som gjorde han frisk. Her snakkar me om placeboeffekt og psykologi.

Om det elles kjem fram noko nytt i denne boka? Nei, det meste er kjent gjennom media frå tidlegare; både "fiendskapet" med svenskane, den berømte fyllekøyringa i 2014, det nemnde besøket hos Snåsamannen og affæren med Aylar Lie. Sistnemnde har i ettertid saksøkt forlaget for brot på "privatlivets fred". Ho tapte saka, men har anka.

På pluss-sida: At boka er så kort og at ho er godt opplest - på trønderdialekt - av Paul Ottar Haga.

Kort om: Hvitekrist av Tore Skeie

Lydbokforlaget 2018
Speletid: 9:26
Opplesar: Kai Remlov
Lånt på biblioteket

Det meste eg kunne og visste om Olav Haraldsson - Olav den heilage - frå før, lærte eg av Vera Henriksen, gjennom Sigrid-trilogien. I Sølvhammeren, Jærtegn og Helgenkongen er kong Olav ein sentral biperson. For vel er denne trilogien romanar og såleis oppdikta, men Vera Henriksen brukte skriftlege dokument og historisk kjeldemateriale for å få alt så korrekt som muleg.

No veit eg enno meir; om Olav Haraldsson, om livet hans, om samfunnet rundt han og om grunnlaget for alle mytane som vart danna i ettertid. Tore Skeie har skrive ein fabelaktig dokumentar - og eg skal definitivt lesa dei neste bøkene. Skeie har visstbok planar om å skriva fem bøker om Noreg sine store viking- og middelalderkongar. Boka om Olav Haraldsson er fyrste bok i serien.

Me skal altså 1000 år tilbake i tid, og dei skriftlege kjeldene er noko usikre. Skeie har brukt kjeldemateriale frå fleire ulike kantar; han har teke utgangspunkt i norrøne skaldekvad og sagaopplysningar og samanlikna desse med utanlandske kjelder som engelske og franske krønikar. I etterordet skriv forfattaren at målet har vore « å skrive en sammenhengende dokumenterbar framstilling bygget på primærkilder og på innsikten fra 150 års historisk, arkeologisk og filosofisk, uten å trette mine lesere med lange utgreiinger, diskusjoner og forbehold. Det er en vanskelig balansegang ettersom all kunnskap om denne for oss så fjerne tidsalderen er grunnleggende usikker.»

Eg tykkjer Tore Skeie har lukkast godt - og det er interessant og "nytt" at han plasserer vikingtidas Noreg i ein europeisk samanheng. Han fortel godt; forståeleg og enkelt, men ikkje altfor forenkla. Han forklarar kva som er fakta og kva som er usikkert. Her får ein høyra om slag og maktkampar, om drap og brutal framferd, om ladejarlar, småkongar og store kongar. Det heile er grundig og nøkternt fortalt og elegant utført. Ein får med denne boka eit nytt eksempel på at sakprosa kan vera vel så spennande lesing som skjønnlitteratur.

Og når Skeie nemner dei historiske Tore Hund, Sigrid Toresdatter og Kalv Arnesson i forteljinga si, nikkar eg gjenkjennande og tenkjer på Vera Henriksen sine bøker.

Hvitekrist er både rystande og lærerik lesing - og eg vart som du skjønnar veldig begeistra. Innhaldet er utan tvil lettare å få tak i dersom du nyttar papir- eller ebokformatet, men for meg fungerte lydboka fint. Kai Remlov er ein dyktig og rutinert opplesar.

Andre bloggmeiningar: Reidars bokblogg, Kleppanrova

Bokomtale: Eremittedderkoppen av Fred Vargas

Aschehoug 2019
456 sider
Lånt papirbok biblioteket

Fyrst: Eg har edderkoppskrekk. Såpass alvorleg at eg truleg har araknofobi. Ikkje noko anna levande vesen får meg til å mista fatningen. Løver og tigrar, ulv og isbjørn? Pytt-pytt. Eg er ikkje så glad i veps og ormar heller, men det er kun edderkoppar som kan gje meg panikk. Eg tykkjer til og med at det er ubehageleg med bilete av edderkoppar - så medan eg har lest denne boka har eg passa på at framsida vender nedover slik at eg slepp å sjå på det ekle dyret. Eg er fullstendig klar over at ei slik frykt er irrasjonell. I Noreg finst det ikkje farlege edderkoppar.

Eremittedderkoppen derimot - som held til i fjernare himmelstrøk - den er giftig! Men er den så giftig at han kan ta livet av folk? Neppe. Jean-Baptiste Adamsberg trur heller ikkje det. Så når tre gamle menneske ser ut til å ha døydd av edderkoppforgiftning, trur etterforskaren at det handlar om drap. Men for ein gongs skuld får Adamsberg problem med å overtyda medarbeidarane sine om at det er ei sak som bør etterforskast.

Handlinga i Eremittedderkoppen tek til omlag der den forrige Istider slutta - då me forlot Adamsberg på Island. I starten av denne boka vender han tilbake til Kriminalvakten i Paris, tilsynelatande endå meir åndsfråverande enn vanleg. Den fyrste saka han involverer seg i løyser seg ganske kjapt - men undervegs oppdagar han altså desse gamlingane som er døde av edderkoppbitt. Det er meir enn mystisk, for gifta frå eremittedderkoppen er då langt nær sterk nok til å ta livet av eit menneske? Trass i motstand, særleg frå adjutant Danglard, set Adamsberg i gang med ei heller uoffisiell gransking.

Fred Vargas har eit heilt spesielt elegant språk, skriv om heilt spesielle karakterar og konstruerar heilt spesielle plott. Bøkene hennar er då også heilt spesielle, prega av forteljarglede og frodig fantasi. Ho har ein miks av alvor og humor som er unik - og eg elskar karakterane hennar. Desse personane har sine sterke og svake sider og varierte opplevingar og utfordringar: Danglard, som er fembarnsfar, svak for kvitvin og med leksikonhjerne. Veyrenc, med raude striper i håret etter ei traumatisk ungdomsoppleving. Retancourt, som er kjempediger og stødig som eit fjell, både fysisk og mentalt. Froissy, som har matlager på kontoret og diskar opp med dei nydelegste rettar. Katten Nøstet, som bur på kopimaskina (utan løyve) og som må bærast på plass når han skal ha mat. Og Adamsberg sjølv, som har to ur på armen som ikkje virkar, som går rundt i "tåkehavet" med "gassbobler" av uferdige tankar, - men som av den grunn også ser vidare og klårare enn dei fleste.

Som alltid når det gjeld Fred Vargas sine bøker er miljøskildringane gode og personskildringane treffsikre. Dei uortodokse etterforskingsmetodane og dynamikken mellom etterforskarane er elles det eg set mest pris på når det gjeld denne serien. På grunn av fobien min var eg ein smule engsteleg for at Eremittedderkoppen kunne innehalda levande skildringar av kravlande edderkoppar, men det skjer heldigvis ikkje. Det som er ubehageleg å lesa om i denne boka er på eit heilt anna plan. For vel er handlinga urealistisk og til tider surrealistisk, men motivet for myrderia som finn stad i denne forteljinga er verkelege nok. Bakgrunnen for ugjerningane er hevn og gjengjeldig etter langvarig innesperring, overgrep og omsorgssvikt.

Eremittedderkoppen er ein velskriven, handlingsrik, elegant, snirklete og underhaldande kriminalroman. Anbefalast!

Andre bloggmeiningar: Tine sin blogg, Bjørnebok, Heartart, Bentebing

Oppsummering mai 19

Påbyrja i april, fullført i mai:
Robert Dugoni - Min søsters grav - Amerikansk krim - Lånt ebok eBokBib
Håkan Nesser - Intrigo - Svensk krimnovellesamling - Kjøpt lydfil

Lest i mai:
Fred Vargas - Den rasende horden - Fransk krim - Lånt papirbok biblioteket
Yrsa Sigurdardottir - Galgen - Islandsk krim - Lånt papirbok privat
Vigdis Kroken og Ragnhild Kolden - Frosten og døden - Norsk krim - eBokBib
Anders de la Motte - Vinterild - Svensk krim - Lånt lydbok biblioteket
Tore Skeie - Hvitekrist - Norsk historisk dokumentar/bio - Lånt lydbok biblioteket
Fred Vargas - Eremittedderkoppen - Fransk krim - Lånt papirbok biblioteket

Påbyrja i mai, fullførast i juni:
Petter Northug og Jonas Forsang - Northug. Min historie - Biografi - Lyd Storytel
Lina Bengtsdotter - Francesca - Svensk krim - Lånt papirbok biblioteket

3 papir, 3 lyd, 2 ebøker
7 lånt, 1 kjøpt
6 krim, 1 krimnovellesamling, 1 historisk dokumentar
2 norske, 2 svenske, 2 franske, 1 islandsk, 1 amerikansk
4 menn, 5 kvinner
"Nye" forfattarar: Dugoni, Skeie

Eg les vanlegvis fleire bøker av mannlege forfattarar enn av kvinnelege. Denne månaden er det for ein gong skuld motsett: Ei bok av Yrsa, to av Vargas (som trass i namnet er ei dame) og ei av forfattarparet Kroken & Kolden (som er to damer). Ut frå terningkasta ser det ut som at eg ikkje likte Frosten og døden noko særleg, men eg gjorde egentleg det. Poenget er at eg las Kroken/Kolden parallellt med de la Motte og Vargas - og kvalitetsskilnaden vart såleis ekstra tydeleg. Terningkasta avspeglar denne skilnaden.

Dei to bøkene av Fred Vargas vart altså høgdepunkt i mai, saman med Håkan Nesser si novelle-/kortromansamling Intrigo, samt Tore Skeie si imponerande forteljing/dokumenar om Olav den heilage og hans samtid - Hvitekrist. Når eg så kan legga til at Vinterild, Galgen og Min søsters grav óg var gode leseopplevingar, vert konklusjonen at mai vart ein svært bra lesemånad. Blogginga har det vore så som så med. Sidan førre månadsoppsummering har eg kun skrive ein omtale, og i tillegg laga to samleomtalar om tilsaman ni bøker. Så - alt i alt vart det ikkje så verst likevel. 

Vårlesing del 2: Heilt kriminelt

Det vert lite blogging for tida. Våren og forsommaren fører til at ein prioriterer andre aktivitetar og gjeremål. Men eg les då ein del - og for å komma litt meir ajour her på bloggen er det greit og praktisk med samleomtalar.

Det går som vanleg mest i krim sidan eg er interessert i det - og eg skammar meg slett ikkje over at eg les mest slik litteratur. Når ein les krim lærer ein mykje, både om samfunnet og om menneskesinnet. Og det gler meg verkeleg at det finst andre som brenn for god krimlitteratur:
I den nyoppstarta podkasten Helt kriminelt set Elin Brend Bjørhei og Ellen Gustavsen Simensen fokus på mangfaldet innan kriminallitteratur og snakkar om kva krim er. Dei tek for seg aktuelle trendar og bøker og inviterer også med seg kjende krimforfattarar. Den fyrste episoden handlar om undersjangeren psykologisk thriller og er ganske interessant. Eg skal følgja med på denne podkasten framover.

Alle bøkene nedanfor er heilt kriminelle, sjølvsagt - men svært så ulike med omsyn til skrivestil og innhald. Dei seks bøkene er då også frå fem ulike nasjonar.

Livredd av S.J. Bolton

Cappelen Damm 2014
Speletid 11:58
Lydbok Storytel

Bok nummer to i serien om Lacey Flint er nifs, velskriven og svært spennande. Her befinn me oss i grenselandet mellom psykologisk thriller og etterforskarkrim. Stil- og handlingsmessig kan Bolton minna om andre britiske krimforfattarar; eg tenkjer på Val MacDermid, litt på Belinda Bauer - og muligens litt Mo Hayder. I denne boka handlar det om ein gjerningsperson som ser ut til å hypnotisera unge kvinner til å ta livet av seg - på høgst uvanlege og dramatiske måtar. Lacey Flint går undercover for å finna ut av saka.
Pluss for tempo og spenning, men handlinga elles er såpass urealistisk at Livredd ikkje når heilt opp. Men eg skal absolutt lesa meir av denne serien. Terningkast 4+.

Høstdåd av Anders de la Motte

Aschehoug 2019
543 sider
Lånt papirbok privat

Svenske de la Motte er blitt mektig populær her i landet, og det er forståeleg. Han er dyktig; skriv godt og fortel stemningsfulle historiar. I Høstdåd handlar det om venskap, oppvekstvilkår og familieforhold, og om ei tragisk hending i fortida som har fått konsekvensar for eit heilt lokalsamfunn. Det vert skifta tydeleg og forståeleg mellom tidsplan og synsvinklar.

Boka er nummer to i de la Motte sin årstidskrimserie, men er ein sjølvstendig roman. Sensommer og Vinterild er dei to andre som alt er utkomne. Den fjerde, Våroffer, kjem i 2020. Her er vakre naturskildringar, mørk stemning og truverdige karakterar. Men eg tykkjer forteljarmåten er litt seig og at boka er for lang. Det tek utruleg lang tid før den endelege oppklaringa finn stad. Terningkast 4.

Kommer alltid tilbake av Christina Erikson

Goliat 2019
393 sider
Lånt ebok eBokBib

Det finst utruleg mange kvinnelege svenske krimforfattarar - og det dukkar stadig opp nye. Dette er ein brukbar og lovande krimdebut. Boka er lettlest og har både spenning og driv. Kommer alltid tilbake er den fyrste i ein planlagd serie.

Boka handlar kort sagt om psykopati og seriemord. Hovudperson er kriminaletterforskar Elias Svenson som får bistand av ein forfattar som er ekspert på - og har erfaring med - psykopatar. Boka byr på ei nær og ubehageleg skildring av korleis ein psykopat manipulerer omgjevnadene sine.

Alt i alt ei grei krimbok som etterlet seg ein del lause trådar. Eg forventar at desse vert teke tak i ved seinare høve. Terningkast 4-.

Galgen av Yrsa Sigurðardóttir

Kagge 2019
383 sider
Lånt papirbok privat

Over til Reykjavik og Island og populære Yrsa. Ho er vanlegvis dyktig når det gjeld å skapa uhyggestemning, men eg saknar det litt i denne boka - sjølv om innhaldet forsåvdt er skummelt nok.

Eg les serien om Huldar og Freja litt ukronologisk - og det er muleg at eg har gått glipp av (eller gløymt) forhistoria mellom dei to hovudpersonane. I alle fall er det noko irriterande uavklart i forholdet mellom dei to. Huldar er altså drapsetterforskar og Freja er barnevernstilsett - og som alltid når det er barn med i biletet i ei kriminalhistorie; det er hjerteskjerande og engasjerande. Vesle Siggi sine opplevingar er dessverre ikkje uvanlege.

Galgen er ei lettlest bok med brukbart driv, i alle fall mot slutten. Innleiinga er litt treg. Terningkast 4.

Min søsters grav av Robert Dugoni

Gursli Berg 2016
453 sider
Lånt ebok eBokBib

Så skal me til USA; til ein liten småby i delstaten Washington. Forfattaren er ny for meg, men boka ga meirsmak. Min søsters grav er fyrste bok i serien om politietterforskaren Tracy Crosswhite. I den saka det vert fortalt om her vert ho ekstremt personleg engasjert: Det vert funne levningar etter ein person i eit fjellområde. Personen som er funnen viser seg å vera Tracy si syster, som forsvann for over tjue år sidan.

Boka er ein etterforskarkrim, ein advokatkrim, ei oppvekstskildring og ein thriller. Det er både spennande og engasjerande lesing, men løysinga er ein smule søkt - samstundes som eg forventa ei liknande forklaring. Avslutninga er klissete dårleg og trekker ned heilskapsinntrykket. Terningkast 4.

Den rasende horden av Fred Vargas

Aschehoug 2012
347 sider
Lånt papirbok biblioteket

Så til slutt; rosina i pølsa i dette innlegget: Franske Fred Vargas og hennar heilt spesielle etterforskarteam. Eg les serien om Jean-Baptiste Adamsberg ukronologisk - men det har lite å bety for leseopplevingane.

Fred Vargas er ein forfattar som leikar seg med krimsjangeren, ho har ein frodig fantasi og befolkar bøkene sine med dei mest absurde karakterar. Ein kan humra seg gjennom skildringane og karakteristikkane, men det finst nok eit alvor her. No har eg ikkje god  kjennskap til dei franske samfunnsforholda, men eg anar at det ligg ein kritikk av både styresmakter og politiorganisering i bøkene hennar.

I denne forteljinga får Adamsberg og medarbeidarane hans eit oppdrag på landsbygda i Normandie. Ei ung kvinne har hatt eit "syn" og blitt varsla om kommande dødsfall på konkrete personar. Det viser seg å stemma. Korleis kan dette ha seg? Vargas tek utgangspunkt i myter og segn i denne forteljinga, men har ei rasjonell (men ikkje heilt sannsynleg) forklaring på hendingane.

Den rasende horden har ein langsam skrivestil, men er både spennande, morosam og uhyre velskriven. Terningkast 5.

Vårlesing: 3 x Terningkast 5

Eit nytt skippertakinnlegg - denne gongen heilt kort om nokre gode krimbøker eg har lest i det siste. Eg ga alle desse tre terningkast 5 og dei fortener muligens ein skikkeleg og meir begrunna omtale - men eg har ikkje kapasitet til å skriva så ofte og så grundig som eg egentleg ynskjer. Vil du lesa meir om bøkene; bruk Google og finn fleire omtalar.

Kastanjemannen av Søren Sveistrup

Gyldendal 2018
507 sider
Lånt papirbok privat

Eg var lenge skeptisk til denne boka sidan ho har vore hypa så mykje, - men det synte seg at all hypen var vel fortent. Dette var skikkeleg spennande!

Ein seriedrapsmann er på ferde i København. Ofra er lemlesta på grusomt vis - og ein liten kastanjemann er lagt på åstadane som eit slags visittkort. Etterforskarane Naia Thulin og Mark Hess har fått den krevjande oppgåva med å finna ut av saka - og dei vert begge, mot sin vilje, personleg involverte.

Eg har lest liknande kriminalhistoriar med liknande antagonistar før, men eg vart likevel både engasjert og fascinert av denne. Kastanjemannen er ein godt samansydd pageturner - og eg håpar på fleire bøker om Thulin og Hess i framtida.

Gutten som elsket rådyr av Samuel Bjørk

Vigmostad Bjørke 2018
443 sider
Lånt papirbok privat

Denne "slukeboka" likte eg godt. Nervepirrande heilt frå byrjinga, skummelt og rimeleg intenst. Historia er godt oppbygd med overraskingar undervegs, og det er såleis nesten umuleg å leggja frå seg boka.

Som i Kastanjemannen handlar det også her om ein seriemordar av det mest utspekulerte slaget - ein drapsperson som etterlet seg kryptiske spor og som heile tida er i forkant av etterforskinga. Ikkje heilt truverdig heile tida altså, men som underhaldningsroman fungerer det heilt glimrande.
Bok nummer tre i serien om Holger Munch og Mia Krüger er den beste til no. Eg er spent på neste bok!

Krigernes fred av Lasse Gallefoss

Aschehoug 2018
491 sider
Lånt papirbok biblioteket

Krigernes fred er ein historisk kriminalroman som er både underhaldande og lærerik. Boka er heilt annleis enn dei to over, men har andre kvalitetar som eg set pris på. Det gjeld både språk, stemning og innhald.

Handlinga er lagt til åra rett etter andre verdenskrig. Dei mange dramatiske og tragiske hendingane frå krigens dagar kastar framleis skugge over det som skjer. Det handlar m.a. om at "gode nordmenn" ikkje alltid var så gode. Enkelte motstandsfolk var ikkje heltar; dei snudde kappa etter vinden.

Persongalleriet verkar å vera svært truverdig, det same gjeld tidsbileta og miljøskildringane. Pluss også til det heilt spesielle og "tidsriktige" omslaget; det framstiller ei avis med notatar av enkelte av episodane i boka.

Bokomtale: Den evige ilden av Ken Follett

Cappelen Damm 2017
861 sider, speletid ca. 34 timar
Kjelder: Kjøpt papirbok og lydbok Storytel

Kongen av historiske mursteinsromanar, Ken Follett, er framleis svært så aktiv - og han leverer stadig varene, til glede for oss som likar slike bøker. I denne romanen skal me attende til Kingsbridge, katedralbyen me hugsar frå dei tidlegare romanane hans Stormenes tid og I all evighet. Dei tre omfangsrike romanane er sjølvstendige og har handling frå tre ulike hundreår: I Stormenes tid vert det fortalt om 1100-talet, I all evighet har handling frå 1300-talet og i Den evige ilden handlar det om 1500-talet.

Forteljarmåten er gjenkjenneleg frå Århundretrilogien; dvs. at fokus og perspektiv er lagt til menneske som jobbar og oppheld seg nær verkelege (og mektige) historiske personar. Dette er eit grep som er vellukka etter mi meining: Ein får på den måten eit nært syn på historiske hendingar og ser maktpersonane frå ein annan synsvinkel enn det ein gjer gjennom fakta- og historiebøker.

Eg kjøpte papirboka for ei tid tilbake og var egentleg mest innstilt på å "lesa sjølv", men kom aldri i gang sidan boka er så tjukk. Då ho så vart tilgjengeleg som lydbok på Storytel, valde eg å starta på boka som lydbok - og eg har lest størstedelen av boka på den måten. Nils Ole Oftebro er ein god opplesar av slike store verk.

Forteljinga tek til i året 1558, ei uroleg og omskifteleg tid i England og resten av Europa. England er katolsk (igjen) og på trona sit den nest siste av regentane innan Tudordynastiet, Maria I. (Ho skulle seinare få tilnamnet Bloody Mary - "den blodige" - fordi ho fekk henretta så mange av sine religiøse og politiske motstandarar.) Ektemaken hennar er Filip II av Spania (som tretti år seinare sender armadaen sin mot Elizabeth I). I Frankrike regjerer Henrik II, som førebur seg på bryllaup mellom sonen (dauphinen) Frans (14 år) og ei anna Maria; Maria Stuart (16 år). At kongelege og adelege barn vart brukte som brikker i maktpolitiske og utanrikspolitiske spel var heilt vanleg på denne tida. Arrangerte ekteskap vart sett på som både naturleg og fornuftig.

Maria Tudor døyr i 1558 og året etter døyr Henrik II av Frankrike. Tida rundt ein regent sitt dødsfall er kaotisk og potensielt farleg for ein nasjon fordi alliansane og maktforholda er i endring. I England er arverekkefølga uklar, men det er den unge prinsesse Elisabeth som vert peika ut som ny regent. Det er kontroversielt, for Elisabeth er som sin far, Henrik VIII, protestant - men ho er i prinsippet tilhengar av religionsfridom. Den katolske Maria Stuart er på eit tidspunkt dronning av både Frankrike og Skottland, men den unge og sjukelege kong Frans II døyr etter kort tid. Ho returnerer til Skottland med ambisjonar om å ta makta både der og i England. Mektige katolske krefter ser nemleg på Maria Stuart som rettmessig arving til den engelske trona. Både Elizabeth I og Maria Stuart hadde mektige vener - men også mektige og revansjelystne fiendar.

Den mest sentrale (fiktive) hovudpersonen er Ned Willard. Me møter han innleiingsvis som ein aldrande mann som tenkjer tilbake på eit hendingsrikt liv. Store deler av livet sitt er han etterretningsagent for dronning Elizabeth I. Ned høyrer til ein protestantisk familie medan hans store kjærleik, Margery Fitzgerald, tilhøyrer ein katolsk. Dei mest sentrale handlingstrådane i boka er striden og maktkampen mellom reformistar og katolikkar, rivaliseringa mellom og rundt dronning Elizabeth I og Maria Stuart, samt det vanskelege kjærleiksforholdet mellom Ned og Margery. Når det gjeld dette siste er Follett litt klissete og kjem med sine sedvanlege kleine erotiske skildringar, men på den andre sida er det greitt med visse avbrekk i all dramatikken og brutaliteten som det elles vert fortalt om.

Fremst i boka får ein ei fem siders personoversikt. Det er svært nyttig, for Follett har fylt forteljinga med eit utal personar, både fiktive og historiske. Takka vere oversikten er det likevel ganske greit å halda brikkene, familiane, personane og intrigane frå kvarandre. Follett fortel om ulike kjende historiske hendingar som fann stad i Frankrike og England, t.d. Bartolomeusnatten, massakren i Vassy, Den spanske armada og Guy Fawkes og kruttsamansvergelsen. Me får også glimt frå andre stader i verda, som Spania og "Den nye verden"; Amerika.

Romanar og dokumentarar, samt filmar og TV-seriar frå denne tidsperioden (1500-talet) er svært populære; eksempelvis bøkene til Philippa Gregory, C.J. Sansom og Hilary Mantel, biografiane til Richard Herrmann og TV-seriane Wolf Hall og The Tudors. I desse dagar går ein ny film; "Mary, Queen of Scots" på norske kinoar. Den handlar også om Maria Stuart og Elizabeth.

Til sist var det Elizabeth som "vann" maktkampen i og med at Maria Stuart mista hovudet sitt etter nitten år i fangenskap. I ettertid kan ein imidlertid sei at det var Maria som sigra - for den som overtok trona etter Elizabeth var Maria sin son; James I, den fyrste frå kongehuset Stuart.

Personskildringane er ikkje heilt vellukka heile tida. "Dei snille" er gjerne sterke, vakre og kloke, "dei slemme" er ondskapsfulle, sleipe og dumme. Men dei mest sentrale karakterane i denne forteljinga får ein sjå frå ulike sider. Follett skildrar ofte folk, særleg kvinner, ut frå korleis dei ser ut. Han er svært opptatt av yppige kvinnelege former - men eg vel å ikkje leggja særleg vekt på dette utslaget av mannssjåvinisme. Andre deler av boka veg opp.

Den evige ilden er nemleg ei velskriven, grundig, fargerik og interessant bok. Eg er imponert over den historiske detaljrikdommen som vert vist og av det researcharbeidet Follett må ha hatt i forkant av skrivinga. Han får tydeleg fram at alle saker har fleire sider og at religiøs fanatisme er farleg, uansett. Ein kan lett dra paralellar til dagens internasjonale situasjon, der folk flyktar frå forfølging pga. religion og tru. Sjølv i dag finst det menneske som slaktar og massakrerer andre menneske, med det ein kan kalla religiøs grunngjeving. Forfattaren er, som dronning Elizabeth I var - og som hovudperson Ned Willard i boka er - tilhengar av toleranse for andre meiningar og respekt for andre menneske. Djupast sett er dette med toleranse og respekt sjølve moralen i denne romanen.

Oppsummering april 2019

Påbyrja i mars, fullført i april:
Peter May - Ualminnelige mennesker - Britisk krim - Lånt ebok eBokBib
Ken Follett - Den evige ilden - Britisk historisk roman - Kjøpt papirbok + lydbok Storytel

Lest i april:
Lasse Gallefoss - Krigernes fred - Norsk historisk krim - Lånt papirbok biblioteket
Jørgen Jæger - Ikke et lik for mye - Norske krimnoveller - Lånt papirbok biblioteket
Christina Erikson - Kommer alltid tilbake - Svensk krim - Lånt ebok eBokBib
Samuel Bjørk - Mannen som elsket rådyr - Norsk krim - Lånt papirbok privat
Odd Børretzen - Barndom - Norsk biografi/erindring - Lydbok Storytel
Søren Sveistrup - Kastanjemannen - Dansk krim - Lånt papirbok biblioteket

Påbyrja i april, fullførast i mai:
Robert Dugoni - Min søsters grav - Amerikansk krim - Lånt ebok eBokBib
Håkan Nesser - Intrigo - Novellesamling - Kjøpt lydfil

4 papir, 1 lyd, 1 papir + lyd, 2 ebøker
6 lånt, 2 abonnement, 1 kjøpt
6 krim, 1 historisk roman, 1 erindring/biografi
4 norske, 2 britiske, 1 svensk, 1 dansk
7 menn, 1 kvinne
"Nye" forfattarar: Gallefoss, Erikson, Sveistrup

Eg er inne i ein særs god leseperiode! Åtte leste bøker er rekord for året - og av dei åtte er det faktisk fem femmarar. Spesielt nøgd med at to av dei "nye" (Gallefoss, Sveistrup) var så bra. Krimsamleomtale kjem seinare.