Haustlesing - "Nye" krimforfattarar

Eg les mykje krim, og tykkjer difor at det er interessant å få tips om (for meg) ukjende krimforfattarar. Her følgjer ein samleomtale med bøker frå ein tysk, ein britisk og ein dansk krimforfattar: Ein historisk krim, ein politikrim og ein spenningsroman.

Den våte fisken av Volker Kutcher
Bazar 2011
508 sider
Lånt papirbok biblioteket

Handlinga er lagt til mellomkrigstida, nærare bestemt til Weimarrepublikken. Det uvande bakteppet gjer boka interessant. Dette var ei tid med store utfordringar, både politisk og menneskeleg. Hovudpersonen er ein ung politimann i Berlin.

TV-serien Babylon Berlin baserer seg på denne boka. Eg såg nokre få TV-glimt og fekk då eit heilt anna inntrykk av stemninga enn den eg fekk gjennom boka. Medan eg las tenkte eg at det var grått, mørkt og langsamt. TV-bileta var derimot fargesterke og med raske sceneskift. Serieskaparane har lagt vekt på det dekadente og sære, men i boka har ikkje dette noko særleg fokus.

Eg oppfatta fyrste del av Den våte fisken som omstendeleg, uoversiktleg og tunglest. Eg las likevel vidare i håp om at det skulle bli betre etter kvart. Det vart det egentleg ikkje, men eg fullførte då heile boka. Terningkast 3.


Nå ser du meg av S.J. Bolton
Cappelen Damm 2014
Speletid 12:10
Storytel

Det "kryr" av dyktige britiske krimforfattarar og det skal godt gjerast å få med seg alt som blir utgitt. Sharon Bolton, eller S.J. Bolton som ho óg vert kalla, er ein av dei eg ikkje har lest noko av tidlegare.

Nå ser du meg er fyrste bok i serien om politikvinna Lacey Flint. Det er ein politikrim der hovudpersonen vert ualminneleg sterkt involvert i ei pågåande seriemordarsak. Under lesinga fekk eg assosiasjonar til både Mo Hayder, Val McDermid og Minette Walters sine bøker.

Splitter gale seksual-, sadist- og seriemordarar er heldigvis høgst uvanleg, men det finst nokre eksempel på slike monster frå det verkelege. Den mest bestialske, myteomspundne og uoppklarte av dei alle er Jack the Ripper. I Nå ser du meg handlar det om ein som kopierer metodane til den skremmande drapsmannen som terroriserte London på 1880-talet.

Nå ser du meg er ingen kosekrim: Sarte sjeler må vera obs på at boka inneheld nokså blodige skildringar. Terningkast 4.

Hengte hunder av Jens Henrik Jensen
Lydbokforlaget 2018
Speletid 12:22
Lånt lydbok biblioteket

Fyrste del av trilogien Oxen lovar bra. Krigsveteran og eks-elitesoldat Niels Oxen er hovudperson og (anti)helt i ei småspennande krimforteljing frå den danske villmarka. Denne Oxen har meldt seg ut av samfunnet etter traumatiske opplevingar og slått leir i skogen saman med hunden sin. Her (over)lever han av det naturen byr på og det han kan finna på avfallsplassar. Ein dag finn han tilfeldigvis ein hengd hund og ein livlaus person. Offeret viser seg å vera ein så mektig mann at etterretningstenesta vert kobla inn i saka.

Oxen vert fyrst mistenkt for ugjerninga, men saka utviklar seg og han vert delvis mot sin vilje involvert i etterforskinga. Det dukkar nemleg opp fleire døde menn og fleire hengde hundar. Hyppige perspektivskift og ulike forteljarstemmer gjer historia uforutsigbar, men det heile blir vel vidløftig og konspiratorisk til tider. Terningkast 4. 

Bokomtale: Når barnet ditt ikkje vil leve lenger av Knut Røneid

Sjølvpublisert 
176 sider
Kjøpt papirbok

Dette er utan tvil den boka som har gjort sterkast inntrykk på meg - nokon gong. Grunnen er personleg: Forfattaren er min eigen bror. Det handlar om sonen hans Kristoffer som tok sitt eige liv i 2015, 18 år gammal. Knut har i denne boka fortalt historia om korleis han som far har opplevd tida før og etter.

Det er utfordrande å skriva om boka sidan saka er så trist og når ein står forfattaren så nær, men eg har lova bror min å skriva ein ærleg omtale - og det skal han få. Eg gir ikkje terningkast. I dette tilfellet er det meiningslaust. Eg er på ingen måte nokon "nøytral" lesar.

Å mista eit barn er det verste ein forelder kan oppleva, det er det ingen tvil om. Å finna sin eigen son død må vera ei sjokkerande oppleving som ein aldri kjem over. Å få vita at guten tok livet av seg sjølv er hjerteskjerande.

Når barnet ditt ikkje vil leve lenger er ein svært personleg dokumentar. Det handlar likevel lite om private forhold: Dei einaste som vert namngitt er ektefellen Reidun og Kristoffer sjølv. Me som kjenner familien veit godt kva og kven det handlar om. Andre - som ikkje kjenner dei involverte - kan likevel ha stor nytte av boka.

Sjølv om eg var førebudd på mesteparten av innhaldet vart det utruleg sterk lesing; eg brukte lang tid på dei 176 sidene. Ikkje fordi boka er tung og vanskeleg, men fordi det vart så intenst og nært - og eg følte difor behov for pausar. Knut legg ikkje skjul på noko og fortel ope og ærleg om sine eigne kjensler, om familien si enorme sorg og om kor vanskeleg tida etterpå har vore - spesielt høgtider og merkedagar - men også kvardagar. Om tunge tankar og om meiningslause byråkratiske problem. Om kor lite som skal til før sorga set ein ut av spel. Om alle spørsmåla som melde seg i ettertid: Burde me ha skjønt? Burde me ha sett? Og dernest; kvifor? Kva var årsaka til at ein velfungerande og omtenksam ungdom kunne gjera noko slikt mot dei han var glad i?

Boka gir svar på kvifor Kristoffer ikkje orka å leva lenger. Det heile er djupt, djupt tragisk. Knut gjer greie for detaljane i saka - og rettar skarp kritikk mot dei som etter hans meining fortener det.

Mykje av innhaldet er vondt og vanskeleg å lesa om, men boka gir framfor alt eit rørande bilete på sorg og foreldrekjærleik. Knut gir uttrykk for stor takksemd for støtta han og familien har fått frå mange hald; frå bygdefolk og nærmiljø, frå kollegaer og arbeidsgjevar - og trekker spesielt fram organisasjonen LEVE.

LEVE driv informasjonverksemd og arbeider for openheit omkring sjølvmord. Kvart år er det omlag 600 menneske som tek sitt eige liv her i landet, så det er i høgste grad eit samfunnsproblem det er snakk om her. Knut og Reidun valde óg å vera opne om kva som hadde hendt med Kristoffer - fyrst og fremst for at andre skal unngå å oppleva det same som dei. Auka kunnskap og større openheit rundt sjølvmord er eksempel på sjølvmordsførebyggande tiltak.

Det finst elles ingen "rett" måte å sørga på. Eg vil tru at det er like mange måtar å sørga på som det finst sørgande. Sorgarbeid tek i alle fall TID og det går gjerne i bølger. Nokre ser ut til å takla det "fint", det vil altså sei at dei ber sorga inni seg. For Knut har skrivinga av dette bokmanuset og å slita seg ut på sykkel vore rett "medisin".  Livet må gå vidare, som det heiter. Sjølv når alt ser som mørkast ut, finst det lyspunkt.

"Ein kan sørge og sakne i veker, månader og år, men ein MÅ holde ut, fordi det er alltid nokon som treng deg. Kanskje det ikkje kjennest slik ut, men dersom du har eit barn som har begått sjølvmord, så har du alltid nokon andre som treng deg. Du MÅ holde det gåande, enda så vondt det er, fordi nokon andre treng deg."

Ein føler seg gjerne usikker og hjelpelaus i møte med etterlatte etter sjølvmord. Kva kan ein sei liksom? Vel - ein treng ikkje sei så mykje. Eit handtrykk eller ein klem er nok.

Sjølv om Når barnet ditt ikkje vil leve lenger omhandlar ei ufatteleg trist sak, er det ei lettlest og godt komponert bok. Kapitla er korte, logiske og oversiktlege, språket er ganske flytande. Nokre få korrekturleifar finst, men sjølv ein rettskrivingsnazist som meg overser det. Knut er sakleg, fornuftig og forbausande open. Han skriv med snert og formulerer seg godt. Det syner han jamnleg óg på bloggen 1-2, 1-2, testing, testing der han m.a. skriv om sykkelturar og fjellturar, om musikk og film - og om norsk narkotikapolitikk.

Det er ikkje så enkelt å gi ut ei bok for ein amatørforfattar. Knut har teke kontakt med både store og små forlag, men vart avvist. Som kjent er det kun ein brøkdel av dei manusa forlaga får inn som vert tekne inn i varmen og utgitt. Løysinga var å gi ut boka sjølv - og eg meiner det er berre positivt. Ved å gi ut boka sjølv har ho blitt akkurat slik forfattaren har ynskt. Dersom ein forlagsredaktør hadde fått kloa i Knut sitt manus ville nok vedkommande ha bearbeida og omstrukturert ein god del - men eg trur at leseopplevinga dermed ikkje ville ha blitt så bra - så ekte.

Kristoffer var eit stille og snilt barn og ein høfleg og sympatisk ung mann. Eg skulle gjerne sett at det fantest eit bilete av han i boka slik at folk som ikkje kjende han kunne sjå kor flott han var.

Knut har skrive ei leseverdig bok til ettertanke for nokon kvar. Temaet er viktig og dessverre: stadig like aktuelt.

- - - - - - - - - -

Vil du lesa meir om temaet? Har du eller nokon du kjenner opplevd noko liknande? Då er du kanskje interessert i å kjøpa og lesa denne boka. Ta i tilfelle kontakt med underteikna på beroene@gmail.com eller skriv i kommentarfeltet så skal eg formidla kontakt.

Slik ser forfattaren ut. Foto: sognavis.no 

Oppsummering oktober

Påbyrja i september, fullført i oktober:
Gert Nygårdshaug - Zoo Europa - Norsk roman - eBokBib
Chris Tvedt - Bevisets stilling - Norsk krim - Lånt lydbok biblioteket

Lest i oktober:
Marit Reiersgård - Det de døde vet - Norsk krim - eBokBib
S.J. Bolton - Nå ser du meg - Britisk krim - Storytel
Levi Henriksen - Jern & metall - Norsk novellesamling - eBokBib
Karin Fossum - Formørkelsen - Norsk krim - Lånt papirbok privat
Volker Kutscher - Den våte fisken - Tysk krim - Lånt papirbok biblioteket

Påbyrja i september, fullførast i november:
Ken Follett - På grensen til evigheten - Britisk roman - Kjøpt papirbok

Påbyrja i oktober, fullførast i november:
Jan Mehlum - Hvit engel, svart natt - Norsk krim - eBokBib
Jens Henrik Jensen - Hengte hunder - Dansk krim - Lånt lydbok biblioteket
Knut Røneid - Når barnet ditt ikkje vil leve lenger - Personleg beretning - Kjøpt papirbok

• 2 papir, 2 lyd, 3 ebøker
• 6 lånt, 1 abonnement
• 5 krim/spenning, 1 roman, 1 noveller
• 5 norske, 1 britisk, 1 tysk
• 3 kvinner, 4 menn 
• "Nye" forfattarar: Bolton, Kutscher

Oktober vart ein tilnærma normal månad: Sju ferdigleste og fire påbyrja. Med tanke på bokbloggerprisen har eg pr. 31.10. lest 15 norske 2018-bøker, av dei 13 krim. Dei øvrige to; Zoo Europa (roman) og Jern & metall (noveller, dvs. open klasse) vart lest denne månaden - og begge er veldig bra. 

Smakebit på søndag: Jern & metall av Levi Henriksen

Gyldendal 2018
190 sider
Lånt ebok eBokBib

Levi Henriksen er ein forfattar som verkeleg beherskar novellekunsten. Dei 11 novellene i denne samlinga er alle fine leseopplevingar der ein finn truverdige miljø og overraskande avslutningar.

Novellesamlinga er slett ikkje noko revolusjonært kampskrift sjølv om tittelen Jern & metall gjerne får ein til å tenkja på fagrørsla og klassekamp. Men det handlar mykje om folk på grasrota og på golvet sine liv. Om vanlege folk med vanlege jobbar og vanlege liv. Om at alle desse vanlege folka er unike. Om kor viktig det er for alle å bety noko for andre.

Dei fine person- og miljøskildringane og den sorgmuntre melankolien er gjenkjenneleg frå tidlegare bøker. Landskapet er også denne gongen den fiktive bygda Skogli i nærleiken av Kongsvinger.

Ein kan ikkje sei at Levi Henriksen er ein jålete ordkunstnar, men han leikar seg med formuleringar og gode bilete.

«Jeg kaster et blikk mot åsene, og himmelrendene stirrer like tomme og værgrå tilbake.»

Fire av novellene handlar om jula, og desse har også vore på trykk i diverse julemagasin tidlegare. Har du lest Bare mjuke pakker under treet veit du kva du kan forventa; gripande, vare og såre julerelaterte forteljingar; ikkje utan sentimentalitet, men likevel heilt utan klissete føleri.

«Gjennom snødrevet kan jeg se det blinke i lysene på trærne langs veien, og jeg håper at jeg lot lyset stå på i huset slik at det ikke skal ligge som en nedsnødd gravstøtte i natta.»

Eg set pris på dei tvistane forfattaren ofte legg inn i avslutninga av forteljingane. Novellene handlar om dei nære ting og om store og små utfordringar livet gir. Levi Henriksen skriv klokt og forståeleg og det som slår meg medan eg les er at "det enkle er ofte det beste".

«Det er egentlig bare én ting som er tristere enn å ha bare tre-fire presanger å åpne på julaften, og det er å ikke ha noen å gi gaver til.»

Det vert fortalt om situasjonar og kjensler som me alle møter gjennom livet; om kjærleik og nærleik, om aldring og gløymsel og om sorg og einsemd.

«Ute er det fortsatt mørkt, og det kommer aldri til å bli lyst igjen. Jeg kan kjenne det i hele kroppen, som når man våkner om morgenen med vissheten om at det regner ute. Jeg sier navnet hennes, men den ligger bare kald i min.»

Eg er blitt veldig glad i denne forfattaren; eg føler ofte at han skriv direkte til meg som les. Av nolevande norske forfattarar (som ikkje skriv krim) har eg svært få favorittar. Levi Henriksen er ein av dei få.

«La oss bare si at jeg hadde et visst talent for å få linjer til å henge sammen på en måte som noen ganger kunne få andre mennesker til å nikke ettertenksomt.»

Novellesamlinga Jern & metall anbefalast på det varmaste.

Sidan eg har sitert frå boka, og sidan det no er blitt søndag, har eg lagt inn omtalen som eit Smakebit på søndag-bidrag. Dersom du klikkar deg inn på bloggen Flukten fra virkeligheten finn du fleire smakebitar frå ulike bøker. 

Norsk krim 2018 del 4

Bokhausten 2018 byr på mykje bra krim. Her kjem tre kjappe omtalar av tre gode kriminalromanar frå tre dyktige damer.

Dronen av Unni Lindell

Aschehoug 2018
375 sider, lånt papirbok privat

Lindell har levert nok ei knallbra bok med høg sidevendarfaktor. Det er imponerande at ho held koken og at ho stadig fornyar serien om Cato Isaksen og Marian Dahle. Frå eit lesarsynspunkt er det positivt at fokus i dei to siste bøkene har skifta frå Cato til Marian. Sistnemnde er ein langt meir interessant karakter.

Lindell er særleg dyktig når det gjeld spenningsoppbygging, perspektivskift og timing. Persongalleriet er truverdig og sjølve historia framstår som realistisk. Ein del av handlinga har då også visse likskapar med ei verkeleg kriminalsak. Tittelen Dronen er heilt konkret - men også symbolsk.

Etter dei fyrste femti bittelitt trege og ein smule forvirrande sidene, er det - om ikkje "full gass" - så i alle fall eit voldsomt driv, samt nervepirrande spenning og uklar uhygge resten av boka. Eg gir Dronen terningkast 5.

For meg er det Unni Lindell som er Krimdronninga her i landet, med Karin Fossum som ein klar nummer to:

Formørkelsen av Karin Fossum

Cappelen Damm 2018
332 sider, lånt papirbok privat

Konrad Sejer får ei tragisk og vanskeleg sak på bordet denne gongen. Ein liten gut er død; han har falle eller blitt kasta utfor eit hotellrom i 7. etasje. Dei einaste som opphaldt seg i det aktuelle rommet var foreldra til guten - og dei skuldar på kvarandre. Kva kan få menneske til å begå ei slik uhyrleg handling? Kven snakkar sant? Kven er skuldig? Kven er uskuldig? Er det muleg at ein tredjeperson kan vera med i biletet? Korleis er det muleg å gå vidare i livet etter ei slik tragisk hending? Korleis er det muleg at to som ein gong elska kvarandre blir bitre fiendar?

Desse spørsmåla stiller lesaren seg når ho les Formørkelsen; ei bok som er meir psykologisk thriller enn ein vanleg kriminalroman. Både lesaren og Sejer ser historia og forhistoriar frå begge kantar. Etter kvart vert det avslørt at mor har og har hatt eit alkoholproblem og at far har og har hatt psykiske vanskar. Klarar forhøyrseksperten og menneskekjennaren Konrad Sejer å finna ut av saka?

Eg hadde høge forventningar til Formørkelsen og dei vart stort sett innfridde. Det er ein velskriven thriller som eg gir terningkast 5-. 

Det de døde vet av Marit Reiersgård

Gyldendal 2018
342 sider, lånt ebok eBokBib

Som Lindell og Fossum leverer Reiersgård kvardagsleg uhygge og godt oppkonstruerte plott. Dette er fjerde bok i serien om politietterforskarane Verner Jacobsen og Bitte Røed. Det er sistnemnde som innleiingsvis er i fokus i det dramaet som utspelar seg her. 

I Bitte Røed sitt nabolag har ein familie opplevd ein ufatteleg tragedie; sonen på 18 er død i samband med russefeiring. Under eit ferieopphald i Spania ei tid seinare vert mora meldt sakna. Kva kan ha hendt? Har ho rømt eller er ho utsett for ei kriminell handling? Det kjem fram at ho har vore deprimert og at ho muligens er suicidal. Politiet er halvlunkne til saka medan faren i familien er uklar og oppfører seg merkeleg. Er det sorg og fortviling eller er det ugler i mosen? Bitte Røed granskar saka frå nært hald med hjelp frå Verner Jacobsen som oppheld seg i Spania. Verner gjennomlever her eit anna og heilt personleg drama.

Det de døde vet er ei realistisk og truverdig forteljing. Reiersgård skriv godt og med innleving og brukar både humor og alvor i skildringane sine. Ho er ikkje "så psykologisk" som Fossum, men også her finn ein gjenkjennelege miljø og "normale" menneske. Terningkast 4+. 

Biografiar: Mikael Persbrandt og Samuel Massie

Moshonistas biolesesirkel held fram som vanleg, men denne gongen er eg ikkje deltakar. Oktoberrunden har tema Genderbender Realness - så det handlar om transkjønna og andre former for uklar kjønnsidentitet. For meg vart dette temaet for smalt og spesielt; eg fann rett og slett ikkje nokon biografi som passa inn.

Eg nyttar heller høvet til å skriva om to andre biografiar som eg har lest i det siste. Dei biograferte, Mikael Persbrandt og Samuel Massie, har lite til felles - og bøkene er svært ulike både i stil og form. Persbrandt sin sjølvbiografi er ført i pennen av den dyktige forfattaren Carl-Johan Vallgren, medan Samuel Messie har stått for skrivinga sjølv. Persbrandt er ein berømt 55 år gammal skodespelar, Massie er ein ung eventyrar og TV-personlegheit på 25. Men begge hadde dei ei utfordrande ungdomstid der dei tøygde grenser. Begge er noko høge på seg sjølve, men framstår óg som reflekterte og sympatiske i desse bøkene.

Mikael Persbrandt - Sånn jeg husker det av Carl-Johan Vallgren

Gyldendal 2018
430 sider
Lånt papirbok biblioteket

Han bjudar på, Mikael Persbrandt. Her er det ikkje snakk om å rosemåla verken seg sjølv eller andre.

Det handlar mykje om rusmisbruk i forteljinga om Mikael Persbrandt sitt liv. Alt frå ung alder brukte han alkohol, men etter kvart vart det kokain som vart rusmiddelet han tydde til. At det var psykisk sjukdom som førte til dei voldsomme opp- og nedturane hans vart ikkje klarlagt før det nesten var for seint. Idag er Persbrandt edru og frisk - og kan fortelja - usminka, ope og ærleg - om korleis det var. Tidvis tykkjer eg at det er too much information, men det er litt fascinerande óg, at han byr på seg sjølv på denne måten.

Eg likte boka, men skumma raskt gjennom ein del. Oppramsing av skodespel, skodespelarar og filmar har minimal interesse for meg. Men Beck kjenner eg til - og Persbrandt fekk sitt store gjennombrot som skodespelar som Gunvald Larsson i serien som er basert på Maj Sjöwall og Per Wahlöö sine kriminalromanar. Sjølv om Persbrandt sin Gunvald ikkje ser ut som forfattarane har beskrive han, er det ikkje tvil om at han er ein glimrande Gunvald. Ifølge denne boka var han høg under store deler av innspelinga av Beck-filmane. Til slutt var det ikkje anna råd enn å kvitta seg med "stjerna". I mange mange år heldt Persbrandt ut det harde livet med for mykje og hard jobbing og stort forbruk av rusmidlar, men til sist sa det altså stopp. Han takkar si noverande kone Sanna Lundell for at det trass alt gjekk bra.

Dame- og utruskapshistoriane er mange og detaljerte - og er vel kjende gjennom media. Det er jo slikt stoff som skapar store overskrifter og som får mange klikk på ymse nettstader. At Sanna vart gravid medan han samstundes var sambuar og forlova med Maria Bonnevie og at han var dritfull og ynkeleg då han oppsøkte Maria og Fredrik Skavlan har me vel alle lest/høyrt/sett før.

Min konklusjon på denne leseopplevinga er at Carl-Johan Vallgren har skrive ei leseverdig bok om ein dyktig skodespelar og eit spennande menneske som har levd livet på godt og vondt. I tillegg til papirboka har eg nytta lydbok på Storytel, lest av Mikael Persbrandt sjølv - og dersom du er fortruleg med det svenske språket vil eg absolutt anbefala den varianten. Ein får eit nærare og klårare inntrykk av det som blir fortalt når ein lyttar til den det handlar om.

Hold fast! av Samuel Massie
Spartacus 2014
Speletid 10:21
Storytel

Då Samuel gjekk på vidaregåande fekk han ymse diagnosar som dysleksi og konsentrasjonsvanskar, men etter det eg forstår var han nok heller ein heilt "vanleg" giddalaus og motivasjonslaus ungdom. Eit opphald på folkehøgskule vart vendepunktet. Endeleg fekk han noko til - han opplevde meistring og fekk ei ny innstilling til livet. Og her møtte han Jarle Andhøy, som truleg såg noko ekstra - nokon som likna på han sjølv? - i Samuel. Etter kvart fekk han nemleg tilbod om å bli med "Berserk" til Sørpolen.

Samuel fortel levande om livet ombord, om godt kameratskap, om ansvar og arbeid. Me får vita kor stolt og glad han blir når Jarle bestemmer at nettopp Samuel skal få bli med til polpunktet. På ferda innover dit skjer det som blir enno eit nytt vendepunkt for Samuel. Via satelittelefon frå Noreg får dei vita at "Berserk" er sakna og at det ikkje er meldt om livsteikn frå mannskapet. Å få ein slik sjokkerande beskjed medan ein er utslitt og befinn seg på den mest aude plassen på jorda må ha vore utruleg tøft for ein 17-åring. Samuel er ærleg og beint fram når han fortel om si eiga skuldkjensle og tunge tankar etter Berserk-forliset. Verken båten eller dei tre ombord er blitt funne. (Året etter var Samuel og Jarle attende i Arktarktis for å leita, men det er ei anna og kontroversiell historie)

Hold fast! er overraskande bra. Massie syner vilje og pågangsmot og er engasjert og ivrig når han fortel. Det er fascinerande å lesa om korleis innstillinga hans til livet vart endra. Å få konkrete og praktiske arbeidsoppgåver var akkurat det han trengde. Han tok eit oppgjer med seg sjølv, sette seg nye mål og gjennomførte det.

Har du av og til lurt på korleis det er å gå på do når det er piskande storm og mangfoldige minusgrader? Slike ting vert jo ikkje nemnt i andre polarbiografiar. Men Samuel fortel; detaljert, kleint og morosamt - om korleis det opplevast.

Det er tydeleg at boka ikkje er språkvaska og redigert på i stor grad, noko som i dette tilfellet berre er positivt. Hold fast! er rett og slett Samuel som fortel om Samuel sitt liv så langt.

I samband med lesinga har eg googla Samuel Massie - boka er frå 2014 og eg var ikkje oppdatert på kva han har drive med dei siste åra. Til mi store overrasking har han vore deltekar i TV-programmet "Skal vi danse"; han utfordrar altså seg sjølv på høgst ulike vis. Han har vore gift og blitt skilt og vore programleiar for TV-serien Samuel og bestefar. Han jobbar elles som foredragshaldar, motivator og inspirator.

Haustlesing - Svensk seriekrim

Ein bokbloggar må ikkje skriva om alle bøkene ho les, men for meg er det blitt slik at leseopplevinga ikkje er heilt ferdig før eg har skrive nokre ord om boka. Difor ein ny samleomtale; denne gongen to svenske kvinnelege forfattarar av seriekrim. Det er nokre veker sidan eg las desse bøkene, så dette er kortfatta og noko overfladisk.

Det handlar om forsvunne barn i begge desse bøkene, eit tema som er velbrukt i krimromansamanheng. Og det er vel slik at me alle kan leva oss inn i dei kjenslene som dei involverte i slike saker går gjennom.

Pappas gutt av Emelie Schepp

Lydbokforlaget 2018
Speletid 10:31, lånt lydbok biblioteket

Schepp kom som eit friskt pust med Merket for livet der me vart presentert for ein særdeles interessant hovudperson; Jana Berzelius - profilert jurist og statsadvokat - med ein heilt spesiell bakgrunn.

Pappas gutt er bok nummer fire i serien, og Jana vert stadig påminna om fortida si. Sjølv om barndomsvenen/fienden hennar Danilo sit bak lås og slå er han i stand til å gjera livet surt for andre - og særleg for Jana. Sidan det er så viktig for Jana å halda bakgrunnen sin hemmeleg, vert hennar kamp for å skjula kven ho egentleg er, eit ekstra spenningsmoment i serien. I tillegg til Jana vert me godt kjent med kriminalbetjenten Mia Bolander. Ho er truverdig, har personlegheit og er ein skarp kontrast til Jana. Sjølve kriminalgåta i Pappas gutt er så spennande at det er nesten umuleg å leggja frå seg boka. Lydboka er glimrande lest av Anne Ryg. Terningkast 5.

Heksen av Camilla Läckberg

Gyldendal 2017
649 sider, lånt papirbok privat

I den 10. boka i Fjällbackaserien brukar Läckberg same oppskrift som ho har nytta før. Det er greit nok, for denne oppskrifta har jo gitt henne superstjernestatus og millioninntekter. Det handlar stort sett om at den prektige politimannen Patrick og den nysgjerrige forfattaren Erica løyser meir eller mindre kompliserte saker frå ulike kantar og innfallsvinklar, - samt trivialitetar, småbarnsliv og kvardagspludring.

Slik er det også i denne boka, og for oss som har følgd serien heile vegen vert handlinga i Heksen forutsigbar og kjedeleg. Eg vart aldri skikkeleg engasjert sjølv om dei to ulike sakene (som sjølvsagt heng saman på finurleg vis) egentleg er tragiske og opprørande.

Läckberg er ingen dårleg krimforfattar, og det er klart boka har kvalitetar - men for meg er det negativt at ho gjentek seg sjølv i kvar einaste bok. Denne boka er dessutan altfor lang. Bihistoria frå fortida kunne godt ha vore kutta ut, den har uansett ingen samanheng med sjølve hovudhistoria. Overtydelege spor og hint undervegs er også irritasjonsmoment for meg. Men det som irriterer aller mest er Patrick og Erica og deira kosemoseliv.

Smaken er som baken - og smaken utviklar seg etter kvart og over tid. For nokre år sidan var eg svært begeistra for Camilla Läckberg og Fjällbacka. No er eg lei. Heksen får terningkast 3.

Bokomtale: Zoo Europa av Gert Nygårdshaug

Cappelen Damm 2018
506 sider
Lånt ebok eBokBib

Dette er ei bok som set i gang både positive og negative kjensler - og eg har sett at det finst høgst ulike meiningar om den: Zoo Europa vart regelrett slakta av anmeldaren i Dagens Næringsliv, men fekk ros av NRK og terningkast 5 i VG. Eg er mest enig med sistnemnde som meiner at dette er "en spennende, underholdende og verdig avrunding" av Mino-serien.

Eg trur det er heilt avgjerande at ein har lest dei føregåande bøkene i serien, for i denne boka møter me på nytt "gamle kjende": Mino frå Mengele Zoo, Jens Oder frå Himmelblomsttreet, Jonar frå Afrodites basseng og Karl Iver og Zoe frå Chimera. Eg meiner at dersom ein som lesar er i stand til å leva seg inn i handlinga - og dersom ein er opptatt av klima- og miljøspørsmål, er Zoo Europa ei mektig leseoppleving. Ein vert engasjert i handlinga sjølv om det er ei slags eventyrforteljing - for ein forstår jo at det ligg eit djupt alvor bak. Nygårdshaug er ein forfattar som har eit sterkt politisk engasjement: Han har ein bodskap og han tek stilling. Han bryr seg om samfunn, menneske og natur og han brukar skrivekunsten sin for å formidla det.

Åtvaring: Enkelte spoilers følgjer.

Zoo Europa er ein dystopisk og postapokalyptisk fabel - og lesinga set i gang engasjement og refleksjon. Me befinn oss i året 2053 - og verda slik me kjenner den er totalt forandra. Klima og natur i krise. Olje, gass og bensin finst ikkje meir. Internett og anna informasjonsteknologi fungerer ikkje. Klimaflyktnningar og politiske flyktningar. Det meste er øydelagt: samfunnsstrukturar, økosystem, infrastruktur. Parallelt og som følgje av alt dette: Ekstremisme, anarki og borgarkrigar.
Så skjer katastrofen: Ein vilt- og hurtigveksande skog, tildels menneskeskapt, sprer seg overalt, brutalt og fullstendig øydeleggjande. Skogen forgiftar vatnet og har dermed fatale konsekvensar for menneske. Men den fører også til ein ny start - for nokre få.

Når me møter våre vener (som tilfeldigvis ikkje er råka av hendinga) er det uhyggeleg og umenneskeleg stille:
Karl Iver befinn seg i eit folketomt London. Han sler seg i lag med den rappkjefta baronessa Lillith på vandring i den nesten ugjennomtrengelege skogen mot Eurotunnellen der Jens Oder og Mino oppheld seg. Her har fascistane hatt sin tilhaldsstad og den einaste overlevande av dei er ein annan kjenning (frå Himmelblomsttreet). Denne personen gir seg ikkje til kjenne, - han opererer åleine og er forteljarstemma i kursiv.

I ein tredje handlingstråd møter me Lillith sine søner som befinn seg i eit kloster ved Gardasjøen. Dette er den same staden der Jonar Snefang og sonen oppheldt seg ei tid før dei flaug vidare til Afrika og Sahara (i Afrodites basseng). I Sahara befinn også Karl Iver sin kjæreste Zoe seg, saman med ei lita gruppe frå forskingsstasjonen i Kongo (som me las om i Chimera).

Dette er kort om den ytre handlinga i Zoo Europa. Boka byr på mange vandringar og fleire forteljarstemmer. Det vert fortalt om draumar og telepati, filosofi og vitenskap, samt liksomfilosofi og liksomvitenskap. Ein del fæle og groteske hendingar oppstår undervegs, men stemninga er gjennomgåande munter-melankolsk - merkeleg nok. At folk som opplever at verda har gått til grunne oppfører seg tilnærma normalt er også litt merkeleg - men på den andre sida skal ein ta omsyn til at dette er dikting og fantasi. Dette med den magiske skogen er også fantasifullt, men passar forsåvidt inn i ei forteljing som dette.

Forfattaren viser alltid hjertevarme og omtanke for karakterane sine. Det gjer han også denne gongen. Språket og måten å fortelja på skiftar alt etter kven det er som har forteljarstemme. Nygårdshaug sparkar litt i alle retningar; han er ein samfunnsrefsar som set ting på spissen. Av og til vert det noko overtydeleg medan det andre stader er heller uklart kva han vil fram til. Boka byr på mengder med litterære, kulturelle, filosofiske og politiske referansar. Eg forstår nok ikkje alt av dette, men eg forstår i alle fall sjølve hovudbodskapen som kan oppsummerast slik:
1. at jorda kan stå ovanfor eit fullstendig økologisk, teknologisk og samfunnsmessig samanbrot dersom ikkje noko blir gjort - og 2. at ekstremistisk tankegods og fundamentalistiske haldningar er farlege og må motarbeidast.

Eg har med vilje brukt lang tid på lesinga. Litt fordi eg verkeleg ville nyta språket og stemninga, men også litt fordi dette med kloden si framtid er eit ubehageleg og skremmande tema. Eg er imponert over måten trådar frå dei tidlegare fire bøkene vert samla. Dei slutta alle saman på ein uavklart måte; forfattaren har forklart dette med at han ville trigga lesarane sin fantasi slik at dei kunne dikta vidare på det som var fortalt. Zoo Europa er litt annleis; den sluttar på ein overraskande håpefull og nesten-romantisk måte.
Denne romanen får eit sterkt terningkast 5. For heile serien samla gir eg toppkarakter og terningkast 6.

Alle dei fem bøkene anbefalast varmt. Start med Mengele Zoo og la det gjerne gå litt tid mellom kvar bok slik at du får tid til å fordøya dei. I Zoo Europa finn ein både eksistensielle spørsmål, magi og mystikk, tørr humor og blodig alvor. Det er ein god roman - og ei viktig bok. Miljøvern, klimakrise, overforbruk og sosial urett er noko me alle bør vera opptekne av. Ingen kan sei heilt sikkert kva som skjer i framtida, men eg er ganske så sikker på at Gert Nygårdshaug sin Mino-serie kjem til å bli ståande som eit litterært storverk.

Andre bloggmeiningar:
Skrivehula

Oppsummering september

Påbyrja i august, fullført i september:
Torbjørn Færøvik - Veien til Xanadu - Norsk dokumentar - Storytel
Martin Holmén - Clinch - Svensk krim - eBokBib
Carl-Johan Vallgren og Mikael Persbrandt - Sånn jeg husker det - Svensk biografi - Lånt papirbok biblioteket + Lyd Storytel

Lest i september: 
Tom Egeland - Codex - Norsk krim - Lånt papirbok privat
Emelie Schepp - Pappas gutt - Svensk krim - Lånt lydbok biblioteket
Gert Nygårdshaug - Chimera - Norsk roman - eBokBib (gjenlesing)
Unni Lindell - Dronen - Norsk krim - Lånt papirbok privat
Samuel Massie - Hold fast! - Dok/bio - Lyd Storytel

Påbyrja i september, fullførast i oktober:
Gert Nygårdshaug - Zoo Europa - Norsk roman - eBokBib
Chris Tvedt - Bevisets stilling - Norsk krim - Lånt lydbok biblioteket
Ken Follett - På grensen til evigheten - Britisk roman - Kjøpt papirbok

• 2 papir, 3 lyd, 2 ebøker, 1 kombinert lyd og papir
• 6 lånt, 2 abonnement
• 4 krim/spenning, 2 biografiar, 1 roman, 1 dokumentar
• 5 norske, 3 svenske
• 2 kvinner, 6 menn 
• "Nye" forfattarar: Holmén, Massie

Ein rein norsk/svensk lesemånad og med leseopplevingar til 4 og 5. Det skal ein sei seg nøgd med. Gjenlesing av Chimera var bra og nyttig, Emilie Schepp og Unni Lindell leverer som forventa og Holmén si historiske krimforteljing var overraskande god. Eg likte begge biografiane; Persbrandt-biografien er sterk og egentleg meir velskriven, men det engasjerte, ekte og enkle hos Massie appellerte til meg. 

Lesemål - oppsummert etter 3. kvartal
71/100 bøker totalt

5/8 mursteinar (over 600 s.)
10/25 norske utgitt 2018
6/12 utgitt før 2000
8/10 biografiar
4/15 annan sakprosa
3/6 bokhyllelesing
24/40 bokomtalar
19/30 "nye" forfattarar
12/20 Storytel

Måla mine for leseåret 2018 var visst overambisiøse. Med kun tre månader att av året ser eg at dette går åt skogen. Det kan vera artig og nyttig å ha talfesta lesemål, men her må det gjerast endringar: Delmål må kuttast ut og tal justerast ned til neste år.

Favorittforfattarar: T

Oppdaga plutseleg at det er lenge sidan eg har oppdatert favorittforfattarspalta mi..
På T har eg plukka ut to av dei beste forfattarane me har her i landet.

Tore Renberg

Norsk forfattar og musikar f. 1972.

Mest kjent for Mannen som elsket Yngve og Kompani Orheim som inngår i serien om Jarle Klepp.

Det vert kanskje feil å sei at ein fall pladask for ein type som denne Jarle - men faktum er at eg gjorde det. Det vil sei; eg fall for Tore Renberg sine karakterar, skrivestilen hans og måten han formidlar kjensler på. Eg har faktisk både ledd høgt og fått klump i halsen av bøkene til Renberg - og det er få bøker/forfattarar som får meg til å føla så mykje.

I tillegg til Jarle Klepp-serien må nemnast bøkene om Teksas-gjengen og den nydelege Du er så lys. Den (førebels) siste Jarle-boka Dette er mine gamle dager er også ein svært god roman.
Eit lite lydboktips: Tore Renberg er ikkje berre ein strålande forfattar, han er også ein fantastisk opplesar av sine eigne bøker.

Torkil Damhaug

Norsk forfattar og lege f. 1958.

Damhaug skriv psykiatri- og psykologi-krim av høg kvalitet. Han skildrar skakkøyrde personar og destruktive familieforhold på ein overbevisande måte. Han skriv intenst og med innsikt og innleving - og er då også blitt tildelt Rivertonprisen to gonger, for Ildmannen i 2011 og En femte årstid i 2016.

I Damhaug sine bøker ligg spenninga på eit anna plan enn det reint etterforskingsmessige. Spenninga dreiar seg meir om korleis og kvifor - om kva som rører seg inne i hovudet på forbrytar, offer og pårørande.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Andre forfattarar på T som eg set pris på er Tom Egeland, Tom Kristensen, Trude Teige og Tor Edvin Dahl. Dokumentarforfattar Torbjørn Færøvik må også nemnast - og salige Thorbjørn Egner.
La meg også leggja til unike Tove Jansson.

Kven er din favoritt på T?