25. november 2015

Bokomtale: Bror din på prærien av Edvard Hoem

Lydbokforlaget 2015
Speletid: 11:56

Opplesar: Edvard Hoem
Kjelde: Lytteeksemplar

Etter fjorårets utgjeving av Slåttekar i himmelen sa forfattaren i eit intervju at det kunne bli eit bind 2, for han hadde rikeleg med stoff. No er oppfølgjaren komen - og eg har på nytt hatt ei leseoppleving av dei sjeldne, takka vere Edvard Hoem, forteljinga hans og stemma hans. Det vert ofte ekstra nært og meir ekte når forfattaren les sjølv.

For la meg like godt slå det fast med ein gong: Dette er Den Beste norske boka utgitt i år.
Men det er faktisk vanskeleg å skriva om ei bok som ein likar så godt. Eg meiner; utan å bli barnsleg overbegeistra og utan å bli beskulda for å vera kjøpt og betalt..

Ein veit nesten ikkje kva ein skal ta tak i, for alt er så nydeleg: Språket, stilen, forteljinga, karakterane, stemningen, skildringane. Som tittelen viser handlar det mest om livet i Amerika i denne boka, men lesaren får på ny møta den flittige slåttekaren Knut Nesje, som tek til å bli "gammal" etter den tidas målestokk. Både Knut og kona Serianna er utslitne av hardt arbeid og sørgmodige grunna lengting og sakn. Dette saknet, som Hoem skildrar så vart og fint, skuldast fyrst og fremst at alle borna deira buset seg så langt vekke. Ingen av dei ser noka framtid i det vesle jordstykket foreldra bygslar.

Den mest sentrale personen i boka er Eilert; sonen som emigrerer til USA i 1893, seksten og eit halvt år gammal. Eilert er ein intelligent, høgreist og alvorleg ung mann, prega av det nøysame og gudfryktige livet i barndomsheimen. Samstundes er han klar for det nye landet og open for dei nye tidene. Han er fast bestemt på ikkje å binda seg for tidleg, verken til jord eller livsledsagar. Han vil bruka tid, læra språket, skaffa seg arbeid og leggja seg opp pengar før han slår seg ned for godt. Eilert skal komma til å streva lenge, både fysisk og mentalt, før han til slutt slår seg til ro på Alberta-prærien i Canada. Og Eilert og foreldra skal aldri få sjå kvarandre igjen. Det er hjarteskjerande, men slik var det jo faktisk: Dei aller fleste som reiste til Amerika den gongen kom aldri tilbake til gamlelandet.

Boka er til ettertanke for nokon kvar og ein kan sei at ho er aktuell i forhold til dagens flyktningkrise-debatt. Det er OK å bli minna om at det ikkje er så frykteleg lenge sidan Noreg var eit fattig jordbruksland, der mange menneske ikkje hadde anna val enn å utvandra - for på den måten å skapa seg eit liv og ei framtid for seg og sine.

Slåttekar i himmelen og Bror din på prærien byggjer på livet til Edvard Hoem sin eigen oldefar og familien hans. Men det finst lite skriftleg materiale; kun ein del datoar og årstal for ymse hendingar, samt nokre få brev som Knut Nesje skreiv til sonen sin på prærien. Det meste er difor fiksjon og boka er ein roman. Likevel - dette er ekte saker - og stor forteljarkunst. Det er tydeleg at boka er skriven med stor respekt for og kjærleik til forfedrane og -mødrene.

Språket er både lågmælt og litt høgtidssamt på ein gong, utan at vert stivt og unaturleg av den grunn. Skildringane er presise og nøkterne, og dei utbroderingane som finst virkar å vera heilt riktige i den samanhengen dei vert brukte.Teksten rører ved heile kjensleregisteret til lesaren, utan at det kan oppfattast som sentimentalt eller klissete.

Eg har merka meg nokre - om ikkje lause trådar, så i alle fall nokre uavslutta historiar undervegs i lesinga: Korleis gjekk det med Eilert og etterkommarane hans? Kva med tanta til Eilert, den fascinerande Gjertine? Og kva skjedde med Bastian Georg, Eilert sin bror som stakk av til København?
Kan det tyda på at Edvard Hoem har meir på lur - slik at me får enno ei bok? Eg håpar det.

Andre bloggmeiningar:
Sukkerrør
Kleppanrova

7 kommentarer:

  1. Yey!!! Sa jeg da jeg så det flotte terningkastet ditt. Hva er det å ikke like med denne boken? Herlig å se at du er over deg av begeistring :) Jeg likte den også veldig godt, stemmen til forfatteren passer utrolig godt til tema. Det er rart å lese om norske gettoer i USA og Canada, med egne kirkesamfunn, butikker og annet, enig med deg, det kan få en til å tenke :)

    SvarSlett
    Svar
    1. Du seier noko; kva kan vera muleg å ikkje lika her? Alt er meiningsfullt; kvar einaste setning og kvart einaste ord virkar å vera gjennomtenkt.

      Slett
  2. Så fin omtale! Har vært litt avventende, ikke fordi jeg ikke liker Edvard Hoem, jeg digger han, men fordi det er så MYE å ta fatt på. Men denne skal jeg høre. Må først sjekke Storytel for å se om den er kommet der, og hvis ikke får jeg vel vente litt - til den kommer dit :)

    SvarSlett
    Svar
    1. Tusen takk, Solgunn.

      Eg trur neppe denne på Storytel - sidan det nok er Lydbokforlaget som har sikra seg rettane frå Oktober. Storytel sine lydbøker er fyrst og fremst utgjevingar frå Cappelen Damm.

      Slett
  3. Kjempegod roman. Har akkurat lest den og lengter inn i boka igjen. Håper det kommer enda en!

    SvarSlett
  4. Veldig fin omtale! Jeg elsket denne boka, og har også skrevet om den på bloggen min.

    SvarSlett