Førjulslesing: Britisk krim

Tre ulike kriminalromanar med handling frå tre forskjellige stader i Storbrittania. Det dei har felles er stemningsfulle skildringar av landskap, natur og miljø samt at interessante historiske fakta er lagt inn som er ein del av handlinga. I desse tre bøkene er me langt frå det urbane og støyande storbymiljøet.

Ildbarnet av S.K. Tremayne
Lydbokforlaget 2017
Speletid 10:18, lånt på biblioteket

Innleiingskapittelet i denne boka minner mest om noko som Victoria Holt kunne ha skrive då ho var aktiv. Eg las massevis av Holt-bøker i ungdommen, men har forlengst "vokst frå" slik litteratur - så fyrsteinntrykket av Ildbarnet var.. sånn passe.
Her møter ein Rachel, ei ung kvinne som nettopp har gifta seg med den rike enkemannen David etter kort tids bekjentskap. David har eit digert gammalt hus, eit vakkert men litt merkeleg barn og ei gammal skrullete mor. Han har også eit travelt og aktivt yrkesliv i London medan Rachel er stuck på herregården utan å ha noko fornuftig å ta seg til.

Eg likar ikkje det dameromanaktige og det overnaturlege i denne boka, men overraskande nok går forteljinga seg til; det er ein stigande spenningskurve og det vert ganske så intenst mot slutten. Etter ei tid oppdagar Rachel merkelege, mystiske og skremmande ting - og mykje av dette har å gjera med at David si tidlegare kone døydde under uklare omstendigheiter. Ho skal ha falle ned i ei gruvesjakt, men kroppen hennar vart aldri funnen. Stesonen Jamie er "synsk" - eller er i ferd med å bli alvorleg psykisk sjuk - og ein byrjar etter kvart å lura på kva David held skjult for Rachel. Det viser seg at også Rachel har grunnar til å halda visse ting frå sin bakgrunn hemmeleg.

Det eg likar best med boka er sjølve bakgrunnskulissane; grevskapet Cornwall med sitt særeigne landskap og den korniske kulturen med sine eigne tradisjonar. I dette distriktet finst rike naturressursar og massevis av gamle gruvegangar, undersjøiske gruvesjakter, samt skumle ruinar og mystiske herregardar. Utvinning av tinn og kopar byrja i Cornwall alt i forhistorisk tid og gruvedrift er såleis ein vesentleg del av historia i området. I forordet gjer forfattaren greie for litt av den korniske bergverkshistoria - og det er veldig interessant å lesa om.

Ildbarnet er ikkje nokon ekstraordinær thriller, men er grei nok om ein klarar å sjå vekk frå logiske bristar og dei deler av handlinga som er irriterande og usannsynlege. Terningkast 4-.

Blått lyn av Ann Cleeves
Vigmostad & Bjørke 2011
320 sider, lånt på biblioteket

Bok nummer fire i Shetlandserien har handling frå den fascinerande øya Fair Isle. Øya høyrer til Skottland og ligg midt mellom Orknøyane og Shetland. Fair Isle og er også heimstaden til Jimmy Perez, krimhelten i denne serien. I Blått lyn tek han med seg kjæresten Fran til øya slik at ho kan få helsa på foreldra hans og dessutan få oppleva det unike landskapet der.

Besøket på øya vert ikkje berre familiehygge då det skjer eit mord på den lokale fuglestasjonen. Talet på mistenkte er svært begrensa, men det vert likevel utfordrande for Perez å etterforska saka. Det skuldast isolasjon pga. vind og uver og at folk ikkje fortel det dei veit. Etter kvart skjønnar Perez at til og med hans eigen far held tilbake fakta som har betydning for etterforskinga.

Eg likar denne serien, spesielt likar eg skildringa av den spesielle naturen og omgjevnadene. Øya Fair Isle har sine særeigne kulturtradisjonar, ein særprega natur, eit rikt fugleliv og ei interessant historie - og alt det vert fletta elegant inn i boka. Forteljinga er noko saktegåande, men Cleeves skriv godt. Avslutninga av Blått lyn er overraskande - ja, faktisk ganske sjokkerande - og eg veit ikkje om eg likar akkurat det. Truleg har forfattaren ei meining med å gjera det så brutalt. Eg trudde (feilaktig) at dette var siste og avsluttande del av Shetlandserien, men det finst enno to bøker. Heldigvis. Terningkast 4+.

Svarthuset av Peter May
Goliat 2017
436 sider, kjøpt pocket

Me skal halda oss på dei skotske øyane; Svarthuset har handling frå Isle of Lewis i Ytre Hebridene. Dette er også ein stad med rike tradisjonar og eldgamle kulturminner - og me befinn oss verkeleg i utkanten av storsamfunnet her. Men samanlikna med bittelille Fair Isle (i Ann Cleeves sin roman) er Lewis ei kjempeøy.

Dette er fyrste bok i ein trilogi - og la det vera sagt med ein gong; dette lovar bra. Forteljinga er stemningsfull og tok tak i meg umiddelbart; protagonisten er sympatisk, mordetterforskinga er interessant og handlinga er fengande. Miljøet er spesielt og karakterane er truverdige og ekte.

Handlinga i Svarthuset går føre seg på fleire tidsplan og boka er like mykje ei oppvekstskildring som ein kriminalroman. Det handlar om at etterforskaren Fin Macleod vert beordra til Lewis i samband med eit bestialsk mord. Drapet ser ut til å ha same modus operandi som ei tidlegare drapssak og Fin må finna ut om dette stemmer. Fin er sjølv oppvaksen på Lewis og gjensyn med stader og personar frå fortida gjer at etterforskinga også vert ei reise tilbake til den vanskelege barne- og ungdomstida hans. Fin er i djup sorg etter å ha blitt råka av ein stor tragedie, og me får gradvis kjennskap til at han har opplevd litt av kvart tidlegare i livet óg. Ein forstår at alle negative opplevingar, den strenge og mørke religiøse oppdragelsen, den gæliske kulturarven samt det ville og vakre landskapet har prega livet hans. Parallelt med ei krevjande etterforsking må Fin ta stilling til kor han vil vidare i livet sitt.

Sentralt i handlinga er ein heilt spesiell og eldgammal jakttradisjon på Hebridene; fangst av havsuler. På ei klippeøy langt ute i havet har ein sidan 1500-talet drive med gugajakt (guga er havsule på gælisk). Denne jakta har fyrst og fremst vore for matauken sin del, men har også vore ein slags manndomsprøve. May skildrar denne tradisjonen på ein svært levande måte.

Svarthuset er ein velskriven og mollstemt kriminalroman som omsider har fått ei viss merksemd også her i landet. Eg ser verkeleg fram til å lesa dei neste to bøkene. Terningkast 5.