Oppsummering desember 24

Påbyrja i november, fullført i desember:
Robert Galbraith - Det beksvarte hjertet (Cormoran Strike #6) - Britisk krim - Lånt ebok BookBites
Jan Guillou - Tempelridderen (Arn Magnusson #2) - Svensk historisk roman - Lyd Storytel

Lese i desember:
Hans Olav Lahlum - Tåkemordet (K2 og Patricia #12) - Norsk krim - Lånt ebok BookBites
Edvard Hoem - Ung mann vil ut - Norsk sjølvbiografisk roman - Lånt ebok BookBites
Jan Guillou - Riket ved veiens ende (Arn Magnusson #3) - Svensk historisk roman - Lyd Storytel
Mary Higgins Clark - Stille natt - Amerikansk thriller - Lyd Storytel
Anders Heger (red.) - Aukrust Julehefte 2024 - Papir, fått i julegåve
Thomas Hylland Eriksen - Syv meninger med livet - Norsk sakprosa - Lyd Storytel

Påbyrja i desember, fullførast i januar:
Jan Guillou - Arven etter Arn (Arn Magnusson #4) - Svensk historisk roman - Lyd Storytel
Stein Ringen - Fortellingen om Skandinavia - Norsk historisk dokumentar - Papir, fått i julegåve

4 lyd, 3 ebøker, 1 papir
3 lånt, 4 abonnement, 1 fått
3 krim, 2 historiske romanar, 1 sjølvbiografisk roman, 1 noveller/kortprosa (julehefte), 1 sakprosa
4 norske, 2 svenske, 1 britisk, 1 amerikansk
Nye forfattarar: Ingen

Med åtte fullførte bøker i desember landa eg på totalt 96 bøker i 2024. Årsstatistikk kjem i eit eige innlegg på nyåret.

I desember las eg hovudsakleg det som er favorittlesestoffet mitt; krim og historiske romanar ispedd litt sakprosa. Pluss eit koseleg julehefte. Ingen formidlar nostalgisk julestemning betre enn Kjell Aukrust.

Julebøker er eg veldig skeptisk til; eg har gjort nokre forsøk av og til, men slike bøker er som oftast altfor klissete og søte for meg. Like før jul fann eg ein "julekrim" på Storytel, frå ein av mine gamle favorittar; Mary Higgins Clark. Kunne det vera noko?
Egenteg ikkje. Stille natt er ei OK historie, men handlinga er forutsigbar og avslutninga sukkersøt - og boksmaken min har dessutan endra seg i løpet av dei (25-30?) åra som har gått sidan sist eg las noko av Higgins Clark. 

Gjenlesinga av Jan Guillou sin middelalderserie er meir vellukka. Eg er vel ikkje fullt så begeistra som eg var fyrste gong eg las desse bøkene, men eg har absolutt hatt glede av å lesa dei på nytt. I skrivande stund er eg i ferd med å avslutta den fjerde og siste boka i serien. 

Når det gjeld Tåkemordet og Det beksvarte hjertet viser eg til samleomtalen.

Edvard Hoem har gitt meg mange fine leseopplevingar, så eg såg naturlegvis fram til den nye boka hans. No er det forfattaren sjølv som er hovudperson, med ei bok som handlar om ein ung gut sine famlande steg inn i vaksenlivet og forfattarlivet. Ung mann vil ut er inga dårleg bok, men eg likar betre Hoem sine bøker om forfedre og formødre og slekta elles.  

Årets siste fullførte, Syv meninger med livet, vart ei veldig god lese-/lytteoppleving. Nyleg avdøde Thomas Hylland Eriksen, forfattar, samfunnsdebattant og professor i sosialantropologi, les sjølv si eiga bok. Han meiner at nære relasjonar til andre menneske den vesentlegaste meininga med livet. Det 7. og siste kapittelet i boka handlar om å gi slipp. Han seier: 

Døden gir i seg selv gir ikke mening, men å erkjenne vår egen dødelighet er det som gjør oss til mennesker. Livet er et sluttet hele. (...) Å gi slipp på livet, og forsone seg med døden, er erkjennelsen av at «nå er det min tur, jeg har gjort det jeg skal». 

Hylland Eriksen si bok er inspirerande, tankevekkjande og full av gode refleksjonar - heilt perfekt lesestoff ved eit årsskifte.

Avslutningsvis vil eg ønskja alle eit riktig godt leseår i 2025.

Haust- og førjulslesing

Overskrifta var "haustlesing" då eg starta på dette innlegget, men av ulike årsaker har eg brukt så lang tid på å få det ferdigstilt at overskifta måtte endrast. Samleomtalen omfattar i dette høvet to svenske, to britiske, ein dansk, ein norsk og ein dansknorsk krim- og spenningsroman. Alle bøkene er del av serie.

Eg startar med det dansknorske innslaget; ein politisk thriller som er skremmande aktuell.

Karolines krig av Kim Leine

Cappelen Damm 2024
471 sider
Lånt ebok BookBites

Tredje og siste bok i trilogien om Karoline Blicher. Plottet er komplekst og kan nok opplevast utfordrande, men har ein lese dei to føregåande bøkene må ein faktisk lesa denne òg. 

I fyrste bok møtte me den skarpe og ambisiøse Karoline og kunne lesa om korleis ho brukte ulike metodar i privatliv, karrierejag og i eit politisk spel. I bok to nådde ho målet sitt om å bli topp-politikar, og i starten på bok tre får me vita at ho har fått helseutfordringar. 

Karoline er ein kompleks og fascinerande hovudperson, og i den siste boka er den aktuelle globale situasjonen vevd saman med hennar eige personlege drama. Me skal dessutan til Moskva og få eit glimt inn i Putin sine private gemakkar, samt til fronten i Ukraina. 

Karolines krig er ein velskriven og spennande roman som byr på fleire uventa vendingar.
Terningkast 5.

Dansk krim:

Løgner av Kim Faber og Janni Pedersen

Aschehoug 2024
Speletid 9:13
Lånt lydbok BookBites

Femte bok i Martin Juncker-serien omhandlar ei interessant sak som utviklar seg i ulike retningar. Boka er godt samanskrudd og inneheld fleire relevante sidehistoriar.

Undervegs er boka så spennande at det er vanskeleg å leggja ho frå seg, men avslutninga er utilfredsstillande og eit antiklimaks. Her har nok forfattarparet lagt opp til det som kjem i neste bok. Terningkast 4.

Så over til svensk krim.

Stol på meg av Anders Roslund

Cappelen Damm 2023
Speletid 10:35
Lydbok Storytel

Endeleg. Etter å ha venta i månadsvis, vart den siste boka i Grens/Hoffmann-serien tilgjengeleg i Storytel. Den forrige boka fekk eit sjeldent terningkast 6 av meg, så forventningane var høge.

Velskriven og velkomponert, aktuell tematikk og ekte engasjement. Slik kan alle bøkene i serien omtalast; dette er heilt klart ein av favorittseriane mine.

I 'Stol på meg' får me møta menneske frå 'Boks 21', ein av dei fyrste bøkene i serien. Det handlar om trafficking, organhandel og prostitusjon, - og det er sterkt, gripande, nervepirrande og rystande. Avslutninga virkar å vera definitiv, men truleg meir open enn ein skulle tru. Eg er veldig veldig spent på neste bok, '100 prosent'. 
Terningkast 5+.

Søvngjengeren av Lars Kepler

Bonnier norsk forlag 2024
Speletid 13:54
Lånt lydbok BookBites

Her var eg heldig og fekk tak i boka med det same ho kom ut. Og som alltid er det med skrekkblanda fryd eg startar på ei bok i denne serien. Lars Kepler - forfattarparet Ahndoril - er nemleg av det blodtørstige og råaste slaget.

I bok nummer 10 om Joona Linna handlar det om avkutta kroppsdelar, blod og gørr - og stemninga er skikkeleg mørk og skummel. Etterforskingsarbeidet er skildra (etter det eg kan forstå) på ein realistisk måte, medan drapa er ekstraordinære, brutale og spektakulære. Eg trur ikkje det finst så utspekulerte seriemordarar i den verkelege verda, så difor vart eg heller aldri skikkeleg skremt. Berre underholdt og fascinert. Og dessutan imponert over den fantasien og formidlingsevna som dette forfattarparet har. Det er ikkje tilfeldig at bøkene har blitt kjempepopulære verda over.
Terningkast 5.

Britisk krim.

Den som hvisker lyver av Cara Hunter

Cappelen Damm 2024
407 sider
Lånt ebok BookBites

Bok nummer seks i serien om Adam Fawler og kollegaene hans i politiet i Oxford. Dette er britisk kvalitets-politikrim i Colin Dexter/Inspektør Morse-tradisjon og eg meiner at serien fortener større merksemd og fleire lesarar. Les gjerne serieomtalen min om dei fire fyrste bøkene.

Karakterane er truverdige og framstår som "ekte", medan sjølve saka i denne boka virka noko usannsynleg. Men der tok eg feil gitt; handlinga er faktisk basert på ei verkeleg kriminalsak. 

Som alltid frå Hunter; 'Den som hvisker lyver' er ei velskriven historie og har eit gjennomarbeida plott, men lesinga gjekk likevel overraskande tregt. Det er sannsynlegvis min eigen "feil". Terningkast 4+.

Det beksvarte hjertet av Robert Galbraith 

Cappelen Damm 2024
1072 sider
Lånt ebok BookBites

Sidetalet gjorde at eg i utgangspunktet var noko skeptisk. Ei krimbok på over 1000 sider er vel i overkant? 

Svaret er: ja, det er det. Halvparten hadde vore passe. Nokon - ein redaktør eller liknande - burde sett foten ned når ei bok eser ut over alle grenser som i dette tilfellet. 
Galbraith (J.K. Rawlings) er ein fantastisk bra forteljar, men her vart det for mykje. For mange karakterar, for omfattande, for detaljert, for skravlete.
Ein annan ting eg oppfatta som negativt er alle chatte- og twitermeldingane som vel egentleg skal liva opp og gjera historia meir interessant og tidstypisk. I desse sekvensane datt eg heilt av lasset. 

Eg skulle ønska at eg ikkje opplevde det slik, for eg er blitt så glad i hovudpersonane Cormoran Strike og Robin Ellacott. Forholdet mellom dei (som betyr at dei ikkje har eit forhold) er eit ekstra spenningsmoment i serien.

Etter kvart vart det skumlesing for berre å bli ferdig med boka. Men eg fullførte - og det er eg nøgd med.
Terningkast 3.

Avslutningsvis: Norsk krim.

Tåkemordet av Hans Olav Lahlum
Cappelen Damm 2024
367 sider
Lånt ebok BookBites

Me er komne fram til del 12 i retrokrimserien om etterforskar Kolbjørn Kristiansen (K2) og rådgjevar Patricia. 

Hovudhandlinga er lagt til 1973, og K2 får i oppdrag av ein gammal frontkjempar og nazist å finna ut av ei drapssak frå 1943. Truleg var det nokon i motstandsrørsla som sto bak, og dermed er det ei litt delikat sak. 

Har du sans for kunstige dialogar, snirklete språk og langsam etterforsking, er dette ei perfekt bok for deg. Sjølv tykkjer eg at det går litt på tomgang i denne serien, men eg set pris på at Lahlum kjem med noko som er heilt annleis enn det som er vanleg i dagens krimlitteratur. 
Terningkast 4.

Dikt og slikt: Jul i Sachsenhausen

Forfattaren Arnulf Øverland (1889 - 1968) skreiv fleire motstandsdikt og sat i tysk fangenskap under krigen. Julafta 1943 las han opp diktet nedanfor til medfangane sine i konsentrasjonsleiren Sachsenhausen. Eg kjenner at eg får gåsehud av å tenkja på det inntrykket diktet og framføringa må ha gitt dei alle den gongen. 

Meir enn 2500 nordmenn - dei fleste av dei politiske fangar - vart deporterte til Sachsenhausen. Om lag 200 av dei døydde der. Så seint om i 2021 vart ein 100 år gammal tyskar stilt for retten for medverknad til drap i leiren.

Diktet er med i diktsamlinga Vi overlever alt som kom ut etter krigen. 

Jul i Sachsenhausen

Et juletre er tendt på galgebakken!
Vi sitter benket ved vår suppeskål
og dufter stille av den sure kål,
og har det hyggelig her i barakken.

Vi feirer dagen, da en mann blev født,
som bar så underlige frihetsdrømme:
Han vilde vekke liv, der alt var dødt.
Han vilde fri fra fremmed herredømme
og egne landsmenns fariseerklasse
en voldtatt, våpenløs og rådløs masse.
Han vilde rense tempelet for svik
og fjerne skillet mellom arm og rik
og fri fra slavedom sitt folk og land,
- den altfor drømmerike, unge mann!

Og samme folk er det, en bok forteller,
det satt i babylonisk fangenskap.
Men det er samme lov, som ennu gjelder,
dens bud er det totale folkedrap:
Gå hen og gjør allverdens folk til treller!

År strømmer hen, årtusener forbi,
her sitter vi!

Nu har vi vasket våre suppekrus,
og vi lar synke våre slitte never,
mens våre lengselssyke tanker svever
om brente tomter og forlatte hus.
Der var vårt hjem!
Og våre kjære, hvordan går det dem?
Vi håper, og vi tror jo, at de lever,
vi skriver brever-
der kommer alltid et og annet frem-
med kvalte utbrudd, ord som bare tier.
Vi går i måneder og venter svar,
og himlen gråner, selv om den er klar;
til slutt får vi et svar som intet sier!

Vi går og håper, snart må noget hende,
et tegn må skje...
Selv disse år må engang ta en ende!

Vi lytter til et flaut kommunikè;
og jorden vender sig mot frost og mørke,
mot natt og sne.
En mann blir løslatt,-
inn kommer der en hundretallig flokk.
Når blir det nok?

¨Der går en vei til frihet¨-skorstenspipen!
Det er et hverdagsblad av vår historie,
en allfarvei: Revier og krematoriet!

Men det skal hevnes! hørte vi fra nogen.
Da kom det fra en mann fra Telavågen,
fra en av dem, som hadde mistet sine sønner,
det falt så stille, med det gav et sjokk:
Kva skal vel eg med hemn? Og mannen stønner:
Nei, me frå Telavåg hev fenge nok!

Og kan vi tenke slik, da blir det fred.
Men vil du slukke ild med hatets flamme,
da får du ennu engang se det samme:
Slekt efter slekt skal stille på geled
til marsch i mørket og mot ukjent sted!
De skyldige, dem kan du ikke ramme
ved å la barn og kvinner trampe ned!

Det kommer for mig noget jeg fikk høre,
som Martin sa: Det første jeg skal gjøre,
det er å sette op igjen en stue,
selv om den ikke blir så grom og stor;
men det er greit å vite, hvor en bor,
og godt å sitte på sin egen tue.
På denne bakken ned mot havn og brygge,
der vil jeg bo, den stuen vil jeg bygge!

Der tendes vinduer i vårblek kveld.
Det skinner i den nye låveveggen.
Nede i bekkefaret dufter heggen,
og lien lysner under sneblå fjell.

Men neste gang, vi hører dyreskriket
og motorbrølet fra en fremmed hær,
da kjenner vi dem. vet vi, hvem de er,
og vi skal møte dem og ikke vike!
Ukrenkelig er Norges land og rike!

- - - - - - - - - - - - 

Et juletre er tent på Galgebakken (Nettsida 'Veteranene forteller')

Sachsenhausen (Nettsida 'Hvite busser')

Dikt og slikt: Stjernesludd

Så var det den tida på året igjen. På kjøpesenter og i radiokanalar strøymer dei ut og inn i øyregangane våre, den eine klissete julesangen etter den andre. 

Men enkelte julesangar skil seg ut, og det er dei eg har mest sans for. Som Christmascard From a Hooker in Minneapolis og Fairytale of New York. Og så denne:

Stjernesludd 

November har vært her,
lagt igjen sludd,
ser solen går ned i svarthvitt.
Gatene her har bare brente broer,
i kveld blinker byen som et mareritt. 

 

Året så langt har vært bare myke pakker,
er redd det er for sent å ta det pent.
Glorien falmet før bladene falt,
grenene hvisket jeg fikk som fortjent.
Det er ikke alt jeg har sagt som er bull,
hadde jeg gods skulle du fått gull.

For i natt,

når snøen laver ned,
lager vi engler,
og vi er i himmelen.

Alle snille barn er kjøpt og betalt,
på skjermen har sjarmen gått tom.
Gatens løse fugler er lagt under tre,
herberget er lagt ned så ingen har rom. 

 

Jeg trenger noen svar,
så jeg ringer en svarer,
stemmen lyder kjent,
så lenge det varer.

I natt,
når snøen laver ned,
lager vi engler,
og vi er i himmelen.

Stjernesludd er skriven av bassisten i DumDum Boys, Aslak Dørum.
Singelen vart utgitt i 1997 og er også med på samlealbumet Schlägers frå 2001. Seinare har låta blitt covra av mange andre artistar, og spesielt Kurt Nilsen sin glatte versjon blir (forunderleg nok) mykje brukt. 

Aller best likar eg originalen, men nedanfor kan du sjå og høyra ein annan veldig fin versjon; Tuva Syvertsen saman med DumDum Boys.

 

Bokomtale: DumDum Boys - en vill en
Pål SP blogg: Julens mørke bakside satt til musikk

Gi oss jula tilbake

Oppsummering november 24

Påbyrja i oktober, fullført i november:

Abid Raja - Vår ære og vår frykt - Debatt/personleg beretning - Lånt papirbok privat

Ørjan N. Karlsson - Stille som snø (Jakob Weber #3) - Norsk krim - Lånt lydbok BookBites

Lese i november:

Kim Leine - Karolines krig (Karoline Blicher #3) - Dansk-norsk roman - Lånt ebok BookBites

Torbjørn Færøvik - Maos rike. En lidelseshistorie - Norsk dokumentar - Lydbok Storytel
Gard Sveen - Messe for en morder (Agnete Ness & Ulf Sommer #2) - Norsk krim - Norsk krim - Lånt ebok BookBites

Lars Kepler - Søvngjengeren (Joona Linna #10) - Svensk krim - Lånt lydbok BookBites

Påbyrja i november, fullførast i desember:
Robert Galbraith - Det beksvarte hjertet (Cormoran Strike #6) - Britisk krim - Lånt ebok BookBites
Jan Guillou - Tempelridderen (Arn Magnusson #2) - Svensk historisk roman - Lyd Storytel

3 lyd, 1 papir, 2 ebøker
5 lånt, 1 abonnement
3 krim, 1 roman, 1 dokumentar, 1 debatt
4 norske, 1 dansknorsk, 1 svensk
Nye forfattarar: Ingen

Eg tykkjer eg har lese mykje i november, men det vart faktisk ikkje meir enn seks bøker. Men fleire av dei er ganske omfattande, så eg vil tru at om ein reknar om til sidetal er det som ein normal månad (8-9 bøker).
Boka eg les no, Det beksvarte hjertet, er ekstra omfangsrik; 1072 sider. Eg må innrømma at eg har vore på nippet til å avbryta, men i skrivande stund er eg kommen til side 520. Det vil sei at alt no tyder på at eg kjem til å fullføra, for eg likar jo egentleg godt å lesa om Strike og Robin og om dei besyndarlege sakene dei etterforskar. Men ei krimbok på over 1000 sider - det er for mykje. Det blr for komplisert og litt utmattande frå Robert Galbraith (J.K. Rawlins) denne gongen.

Begge dei to sakprosabøkene eg las er veldig bra bøker. Abid Raja set dagsorden (også) med den nye boka si. I Vår ære og vår frykt tek han utgangspunkt i sitt eige liv og eige opphav og set søkelys på korleis ulike europeiske nasjonar har handtert innvandring og integrering. Ei svært viktig bok!

Torbjørn Færøvik si bok Maos rike handlar, som tittelen tilseier, om Kina, Mao og om korleis det kinesiske folket har lidd. Boka er rystande, lærerik og interessant om korleis (det som skulle bli) ein folkerepublikk blei eit diktatur.  

Kim Leine har no fullført bøkene om Karoline Blicher, og han avsluttar med det som er den beste boka i trilogien. Karolines krig er veldig spennande, skremmande realistisk og nesten dagsaktuell. Handlinga er nemleg lagt til oktober 2024.

Dei to norske krimbøkene er bra og her viser eg til samleomtalen.

Eg las (lytta) ferdig Søvngjengeren i natt, og eg er framleis andpusten. Atter ein gong har det svenske forfattarparet laga ei velkomponert og kjempespennande historie. Boka er nifs, bestialsk og urealistisk - men altså; dei skriv veldig bra.