Bokomtale: Mors og fars historie av Edvard Hoem

Cappelen Damm 2008
Speletid: 6:25
Opplesar: Edvard Hoem
Lånt på biblioteket
(Papirutgåve Oktober forlag 2005)

Denne kjende og kritikarroste boka er ein av dei mestseljande romanane på nynorsk - nokon gong. Det er ei bok som eg lenge hadde tenkt at eg burde lesa, men kom liksom aldri så langt.
Før no.
Og dette vart ei stor leseoppleving! Eg er så glad for at eg "gjenoppdaga" Edvard Hoem tidlegare i år. Fyrst las eg den finfine Slåttekar i himmelen som handlar om Hoem sin oldefar, dernest den like gripande Jordmor på jorda der han fortel om tippoldemora - og no sist:
Mors og fars historie som handlar om foreldra hans - og til ein viss grad - hans eiga oppvekst.

Alle tre bøkene er romanar, men altså basert på verkelege personar og hendingar. Når det gjeld Mors og fars historie forventa eg ei god bok, og forventningane mine vart i høgste grad innfridde. Boka er skriven med kjærleik, innleving, medkjensle og kanskje aller viktigast; respekt.
Forfattaren startar med eit erindringsbilete frå då han sjølv var i 5-6 års-alderen:

"Mamma, elskar du han pappa? spurde eg mor mi ein gong i min fjerne barndom. Vi sat i kjøkenet heime på garden i ei lita bygd på vestkysten av Norge, det var vinterkveld." 

Til dette spørsmålet frå sonen svarar mora:
"Eg var ikkje så glad i far din da eg kom saman med han, men eg vart glad i han, for han var trufast, og truskap er like viktig som kjærleik”
og Hoem fortel vidare:
"Det var ei dør til det ukjende som opna seg den kvelden. Det var noko i mors og fars liv som det ikkje skulle snakkast om, men no hadde ho innvigd meg i at det fanst."

Det skal gå mange år før forfattaren tek tak i dette usagte i livet til foreldra sine. Boka vart ikkje skriven før dei begge var døde.

Den omreisande predikanten Knut Hoem og kokka Kristine Nylund møttest fyrste gong på Lillehammer i 1945. Det var ikkje kjærleik ved fyrste blikk, men frå hans side vart nok interessa kveikt ganske tidleg. Begge var på denne tida merka av ei problematisk fortid og tidlegare kjærleiksforhold; Knut hadde ei avbroten forloving bak seg medan Kristine var gravid med ein tysk soldat. Sjølv om Kristine og tyskaren sitt forhold var alvorleg meint, vart det mot slutten av krigen heilt umuleg å satsa på eit liv saman for dei to. Truleg hadde den tyske soldaten familie heime i Tyskland òg - så Kristine vart åleinemor som 20-åring, like etter at krigen var slutt.

"Men eg kan ta henne, eg" seier Knut når han får vita om lagnaden til Kristine. Etter kvart finn Knut og Kristine kvarandre - i noko som i starten kan kallast eit fornuftsekteskap, men i løpet av eit langt liv saman utviklar det seg til å bli verkeleg ekte kjærleik. Dei valde kvarandre og forsona seg med det livet som dei fekk i lag. Sonen deira, Edvard Hoem, skildrar det heile - nøkternt, men også vart og sårt.

I tillegg til å fortelja foreldra si historie, gir boka eit godt tidsbilete av ei svunnen tid. Det vert fortalt om forventningar og plikter som fantest i det gamle bondesamfunnet, om unge begava menneske som ikkje fekk den utdanninga dei ynskte fordi familien ikkje hadde råd, om indremisjonsrørsla og den jobben Knut Hoem gjorde som reisande predikant. I 40 år reiste han land og strand og forkynna evangeliet medan ektefellen jobba på garden, oppdro ungar og pleia aldrande svigerforeldre.

Edvard Hoem er ein allsidig, folkekjær og markant forfattar - og han er ein framifrå opplesar av sine eigne bøker. Faktisk vil eg heller rå til å høyra Mors og fars historie enn å lesa boka sjølv. Å lytta til Hoem si stemme gir boka ein ekstra dimensjon; historia vert enno nærare og meir kjenslefyllt. Du kan høyra eit lite utdrag av lydboka på youtube.

Andre bloggmeiningar:

Tones bokmerke
Rose-Maries film- og litteraturblogg
Den andre Berit - Bøker og bokhyller
Hedda - Boktanker