Sommarlesing: Sakprosa

Ein kjapp gjennomgang av nokre sakprosabøker eg har lest i det siste.

1945: Hat. Hevn. Håp av Alf R. Jakobsen
Lydbokforlaget 2016
Speletid 7:39, lytteeksemplar

Interessant, pedagogisk og spennande om tida rett etter krigen. Jacobsen skriv på ein lettfatteleg og konkret måte og evnar å dra dei lange linjene samstundes som han også fokuserer på enkeltindivid. Mykje er kjent frå før, men det kan vera greit å få det repetert og sett i samanheng.

Dette er fyrste bok i ein serie som skal handla om etterkrigstida: Eit ambisiøst prosjekt, men eg er ikkje i tvil om at dette vil bli bra og nyttig lesnad. Å lesa boka som lydbok går fint, men ein går då naturleg nok glipp av alle bileta og illustrasjonane som finst i papirutgåva. Terningkast 5.

Døden på Kola av Morten Jentoft
Lydbokforlaget 2008
Speletid 7:56, kjøpt lydfil

Denne boka handlar også om etterkrigstida. Me skal til Nordkalotten; nærare bestemt grensetraktene mellom Noreg, Finland og Sovjetunionen på 1950-talet. Det handlar om kald krig, spionasje, hemmelege tenester og livsfarlege operasjonar. Om finske agentar, som på oppdrag frå norsk, britisk og amerikansk etterretning, tok seg over grensa til Sovjet for å henta informasjon. Det vert også fortalt utførleg om konflikt og strid mellom etterretningstenesta og overvakingspolitiet. Her har forfattaren henta fram mykje informasjon som har vore lite kjent for folk flest.

I utgangspunktet spennande og interessant lesnad altså, men det vart ei heller dårleg leseoppleving. Boka er nemleg rotete, ukronologisk og tunglest og det vart eit slit å komma gjennom. Terningkast 3-.


En forbrytelse i familien av Sacha Betthyany
Forlaget Press 2017
291 sider, eBokBib

Dette er ein dokumentar med romanpreg og med ein personleg vri. Forfattaren har teke utgangspunkt i eiga familiehistorie og tilhøyrande familiehemmelegheiter. Det handlar m.a. om ei uhyrleg hending som fann stad i Ungarn like før andre verdenskrig tok slutt. Forfattaren si kjære grandtante var då personleg involvert i ein massakre på 180 jødiske fangar. Då han i vaksen alder vart kjent med dette bestemte han seg for å skriva historia om familien - noko som i sin tur sette han på sporet av andre skjulte hendingar og løgner.

At forfattaren, medan han er på oppdagingsreise i familiehistoria, føler at han sjølv vert forandra, er fullt forståeleg. Hans eigne reaksjonar og tankar tek forholdsvis stor plass i boka.

En forbrytelse i familien er elles eit puslespel av reiser, samtalar, fakta og gamle dagbøker. Slett ikkje uinteressant, men heller ikkje så altfor engasjerande. Terningkast 4.

Norske utposter av Fredrik Larsen Lund
Vega forlag 2017
389 sider, eBokBib

Undertittelen er "Nordmenn utenfor allfarvei" og det handlar om norske emigrantar som busette seg andre stader enn i USA. Forfattaren tek oss med på ei reise jorda rundt, til etterkommarar av nordmenn som utvandra til Brasil, New Zealand, Sør-Afrika og Canada. Han finn også spor etter norske busetnader på Galapagos, i Karibia og på Sør-Georgia.

Eg er interessert i geografi og historie og finn difor mykje lesbart i boka. Eg tykkjer likevel ikkje at forfattaren har klart å bearbeida det enorme materialet sitt på ein god måte. Det er for mange detaljar; for mange namn og for mange årstal og datoar. Dette gjer boka tregare enn det ho kunne/burde vore.

Eg likar godt å lesa om det historiske i denne boka, men tykkjer ikkje det er like interessant å lesa om forfattaren sine skildringar av sine eigne reiser. Konklusjonen blir eit terningkast 3.

Gleden med skjeden av Nina Brochmann og Ellen Støkken Dahl
Aschehoug 2017
308 sider, eBokBib

Til slutt; over til noko heilt anna - til dei nære ting. Det næraste av alt faktisk; underlivet vårt. Gleden med skjeden er ei informativ og lettlest bok med gode illustrasjonar av Tegne-Hanne. Tittelen er ein slags hyllest til ei anna populærvitenskapeleg suksessbok; Sjarmen med tarmen.

Her kan du lesa om alt du treng å vita om onani og orgasme, menstruasjon og prevensjon, kjønnssjukdommar og inkontinens. Boka er både sakleg og underhaldande og tilpassa unge lesarar.

Eg tilhøyrer ikkje målgruppa, men ser at dette er den boka eg skulle ha hatt då eg var ung. Då hadde eg spart meg sjølv for uro og frustrasjonar. Terningkast 4.