Vinterlesing: Sakprosa

Sakprosasjangeren omfattar mangt og mykje. Her er noko av det som har blitt lest i det siste.

Summen av små ting av Hege Duckert

Kagge 2018
286 sider
Lånt ebok eBokBib

Dette er ein dokumentar om kulturhistorie; om ting, gjenstandar, haldningar, endringar og hendingar. Hege Duckert har teke utgangspunkt i forskjellige konkrete ting og ulike konkrete personar og knytta dette til sentrale hendingar i nær fortid. Summen av små ting har blitt ei interessant og artig bok.

Undertittelen er Fra symaskin til selfiestang. 25 ting som har forandret Norge - og det slår meg kor fort endringane skjer i dagens samfunn: No i dag er me fullstendig avhengige av smarttelefonane våre, men det er berre nokre få år sidan dei kom på marknaden. Fleire av tinga i denne boka er knytta til nettopp telefon- og datateknologi; frå Kjetil Stokkans kjempe-mobiltelefon frå 1985 til Erna Solbergs selfiestang frå valkampen i 2015. Andre ting/tema som det vert fortalt om er symboltunge; Gro Harlem Bruntland sine rosa sko frå regjeringsutnemninga i 1986 (sjå omslaget) og Kim Friele sin brudekjole frå då ho og Wenche Lowsow gifta seg i 1993. Vidare kan ein lesa om såpass ulike ting som Vegard Ulvangs sokk, Jo Nesbøs kaffebar, Bjørn Kjos' trillekoffert og Trine Sandberg sin pizza.
Terningkast 4.

Oddvar Brå - et skiløperliv av Thor Gotaas

Gyldendal 2018
399 sider
Lånt papirbok biblioteket

Dette var perfekt opplading til det nyleg avslutta ski-VM i Seefeld. Her handlar det også om kulturhistorie - om skihistorie frå 1960, -70, -80 og 90-talet. Gjennom store deler av denne perioden var Oddvar Brå eit sentralt namn. Dersom du ikkje har sans for gamle resultat, gamle skiheltar og gamle skirenn og ikkje hugsar kvar du var då Brå brakk staven - då bør du styra unna denne boka. For oss som er interesserte i vinteridrett og som hugsar tilbake til noko av det, er det imidlertid interessant og nostalgisk lesing. 

Forfattaren Thor Gotaas er folkeminnegranskar og biografien om Oddvar Brå er skriven med "folkloristiske briller". Her får ein vita mykje nytt om oppvekst, bakgrunn og familie som ikkje har vore kjent tidlegare - i tillegg til ein grundig gjennomgang av skikarrieren til denne folkekjære langrennsløparen. Det som gjorde sterkast inntrykk på meg var skildringa av sorga over venen og konkurrenten Ivar Formo - samt forteljinga om farmora. Vanskelege familietilhøve gjorde at Oddvar aldri traff bestemora si sjølv om dei budde forholdsvis nær kvarandre. Gotaas fortel at farmora var svært stolt av barnebarnet sitt og at ho hadde eit bilete av han over senga si.

Oddvar Brå var forut si tid når det gjaldt treningsmengde og -intensitet og var som regel positiv til endringar. Medan mange andre var skeptiske til glasfiberski og skøyteteknikk, var Oddvar på frå fyrste stund. I løpet av dei 25 åra han konkurrerte på toppnivå skjedde det ei formidabel utvikling i langrennssporten, både utstyrsmessig og elles. Også personen Oddvar Brå forandra seg; frå ein mutt og fåmælt mann til ein meir mediavenleg type. Då Oddvar Brå endeleg tok det etterlengta individuelle gullet under Oslo-VM i 1982, jubla heile folket. Skiinteresserte nordmenn elskar slike slitarar som aldri gir opp og som lukkast til slutt, jf. Martin Johnsrud Sundby sin siger for nokre dagar sidan.

Biografien om Oddvar er veldig omfattande, men er såpass lettlest og velskriven at det ikkje er vanskeleg å fordøya stoffet. Dei mange flotte bileta gjer boka ekstra interessant medan visse gjentakingar og unødvendige detaljar trekker ned heilskapsinntrykket. Terningkast 4+.

Ja, vi elsker av Ken André Ottesen

Kagge 2018
145 sider
Lånt papirbok biblioteket

Frå forlaget sin omtale: "Denne boka er det aller morsomste beviset på at Norge er verdens beste land. Det er bare i Norge lokalavisen skriver om at noen har glemt en ost på torget og at Justin Bieber fløy over Sunnmøre."

Dersom du er følgjar av BadesKen på Instagram er du kjend med konseptet og humoren: "Gullkorn" frå lokalaviser og riksaviser, t.d. om nyhende med ekstremt lokale vriar, sære saker, uheldige overskrifter, merkelege ingressar og misvisande bilete. I Ja, vi elsker gir Ottesen eksempel frå slike rare saker frå aviser over heile landet, saman med litt funfacts om dei same avisene.

For ordens skuld; alle eksempla er verkelege - det er ikkje noko BadesKen har funne på. Han har berre sortert ut dei "beste" innlegga for oss. Det er ikkje akkurat stor litteratur, og det er det heller ikkje meint å vera. Dette er enkel humor med høg humrefaktor. Terningkast 4.