Kort om: Løvinnen av Sven Petter Næss

Aschehoug 2024
Speletid 6:45
Lånt lydbok BookBites

Hovudpersonen i denne krimserien har mykje til felles med andre meir eller mindre kjende krimheltar: Ein sympatisk, smart og sjølvstendig politietterforskar med sterk rettferdigheitssans. Og som vanleg i krimromanar er han ofte på kant med sine overordna. Men bakgrunnen til Harinder Singh er noko annleis enn det som er vanleg; som namnet tilseier kjem han frå ein indisk sikh-familie.

Tittelen på boka speglar namnetradisjonen i sikhismen. Alle mannlege sikhar heiter Singh (som betyr 'løve') og alle kvinnelege sikhar heiter Kaur (som betyr 'prinsesse' eller 'løvinne'). I boka møter me mange sterke kvinner - og ein kan gjerne kalla dei løvinner.

I Løvinnen - den femte boka i serien - handlar det om ei svært vanskeleg sak, ei sak som etter kvart blir veldig personleg for Harinder.

Ein kjent advokat og naboen hans vert skotne ned og drepne på gata i Oslo. Dobbeldrapet rystar alle, særleg sidan det eine offeret er kjendis. Er dei blitt utsette for tilfeldig og blind vald? Er det eit hevndrap sidan advokaten akkurat har bidrege til å dømma to politifolk i ei lei sak? Eller noko heilt anna? Vitner manglar og spora er vage - men mordaren har gjort ein tabbe: Det vert funne ei tomhylse på staden. Undersøkingar viser at våpenet som er avfyrt tilhøyrer Amandeep Kaur - niesa til Harinder. 

Dermed vert Harinder naturleg nok teken av saka, men han klarar sjølvsagt ikkje å halda seg heilt vekke - og tyr til alt han har av kontaktar og verkemiddel for å finna niesa si. Amandeep har vore på rømmen i lang tid og var sist sett som leigesoldat i Afrika. Så dukkar eigedelane hennar opp hos foreldra hennar i Oslo. 

Det er skikkeleg politikrim dette, av den stødige og solide sorten. Boka har godt driv og er ganske spennande. Eg ser det som positivt at Næss held grepet om lesaren utan å ty til nærgåande skildringar av bestialitetar. Språket er godt og ujålete, og handlinga framstår som truverdig og realistisk. 

Løvinnen passar veldig bra som påskekrim - og eg vil spesielt anbefala lydbokversjonen. Ivar Nergaard er ein av våre beste og mest rutinerte opplesarar - og no har eg lært at Kaur ikkje skal uttalast "kaur" - men "kor". Ein lærer sanneleg mykje (både nyttig og unyttig) når ein lyttar til krim!

Andre bloggmeiningar: Henning bokhylle

Andre aktuelle påskekrimtips: 
Redebyggeren
Sorgsankeren

Dikt og slikt: Våre små søsken

21. mars er Verdens poesidag og Verdensdagen for Downs syndrom. Kva dikt kan vel passa betre på ein slik dag enn Våre små søsken av Inger Hagerup?

Diktet vart utgitt i samlinga 'Fra hjertets krater' (1964), men vart opphavleg skrive i samband med opninga av Ragna Ringdals Daghjem i 1953. 

Wenche Foss var mellom dei som gjorde diktet kjent (og kjært) for mange. 

#rockesokk

VÅRE SMÅ SØSKEN

Vi har en liten søster

vi har en liten bror

som er litt annerledes

enn andre barn på jord. 

 

De kom til denne verden,

det vanskelige sted,

med mindre håndbagasje

enn vi er utstyrt med. 

 

Vi voksne er så store

i gjerning og i ord.

Vår lille bror og søster

blir aldri riktig stor. 

 

Vi har vår eng og åker.

Vi har vårt kjøpmannskap.

Og vi beregner livet

i vinning eller tap. 

 

Det er så lett å skubbe

de små og svake vekk

og la dem stå tilbake

med hjelpeløse trekk. 

 

Det er så lett å glemme:

Når siste båt skal gå

må alle passasjerer

la all bagasjen stå. 

 

Da blir det kanskje lettest

for disse små, fordi

de bare har et hjerte

med sorg og glede i. 

 

Og gleden er så deilig

Men sorgen er så trist.

Det har vår lille søster

og bror bestandig visst. 

 

Så la oss gi dem gleden

til de skal gå ombord

med sine barnehjerter,

vår søster og vår bror.

Kort om: Redebyggeren av Merete Junker

Gyldendal 2024
296 sider
Lånt ebok BookBites 

Her får du eit bra påskekrimtips. Redebyggeren er ei velskriven krimforteljing med eit relativt truverdig persongalleri og eit passe intrikat og greitt oppbygd plott. 

Mette Minde - for tida busett i Finnmark - får melding om at onkelen hennar er død under mystiske omstendigheiter, og at ho er den næraste arvingen hans. Det merkelege er at denne onkelen er ukjent for ho, for mor hennar braut all kontakt med broren og med alle andre i heimbygda Seljord, for lenge sidan. No må Mette bli kjent med det ho har arva; ein gard med store skogeigedommar, og med hundar og hestar. Ho vil gjerne vita meir om denne delen av familien sin og ho er - sidan ho har både politifagleg og journalistisk bakgrunn - svært interessert i det som er uklart omkring dødsfallet til onkelen. Dessutan er ho svært nysgjerrig på kva som gjorde at mora aldri vende tilbake. Er det nokon som veit?

Dette er fjerde bok i serien om Mette Minde, men kan godt lesast åleine. Sjølv har eg lese alle dei tre foregåande bøkene (Jenta med ballongen, Tvillingen, Pumasommer), men eg hugsar lite/ingenting av innhaldet. Når eg sjekkar med Bokelskere ser eg at eg har gitt alle terningkast 4. Bøkene i Mette Minde-serien (og dei andre bøkene til Junker) har egentleg ikkje festa seg i minnet. 

Ein 4'ar betyr for meg grei krim - og det vert også "dommen" min over denne leseopplevinga: Eg skulle gjerne hatt meir spenning og nerve og mindre tørrprat om trivialitetar, men det er ei grei krimbok; lettlest, oversiktleg og passe lang. 

Redebyggeren har god framdrift med korte kapittel og raske perspektivskift. Handlinga er enkel og kvardagsleg, med forholdsvis truverdige karakterar og hendingar. Eg grubla aldri over kva som skulle bli løysinga/forklaringa i denne historia, så den kom ganske overraskande for meg. Men ved nærare ettertanke er det heile ganske opplagt. 

Kort om: Sorgsankeren av Heine Bakkeid

Aschehoug 2024
Speletid: 7:05
Lånt lydbok BookBites

Årets fyrste norske krim for meg vart Sorgsankeren av Heine Bakkeid - den femte og siste boka i serien om Thorkild Aske. Eg trudde eg hadde lese alle dei fire foregåande, men eg har faktisk ikkje lese den fyrste, 'Jeg skal savne deg i morgen'. 

Sorgsankeren er ingen kosekrim. Ikkje på nokon måte. Fyrst og fremst fordi stemninga er mørk og dyster, men også fordi deler av boka handlar om drap og overgrep på barn. I tillegg er hovudpersonane desperate og muligens utilreknelege.
Og det regnar og regnar, nesten heile tida.. 

Handlinga tek til kort tid etter forrige bok, St. Avenger. Den historia enda med at hovudmannen bak eit pedofilt nettverk vart pågripen og fengsla. Men det er fleire i dette nettverket, og det viser seg at enkelte av dei framleis er aktive. Det har mellom anna Kurt Vinje fått merka - og i rein desperasjon ber han Thorkild Aske om hjelp. Dette trass i at dei to hadde eit mildt sagt turbulent møte forrige gong dei traff kvarandre. No er nevøen til Kurt blitt kidnappa, og gjerningspersonen har nokre spesielle krav før guten kan sleppast fri: Kurt sitt oppdrag er å ta livet av fire personar og han skal dokumentera at han har gjort det. På kva måte - og kvifor - skal Thorkild bidra i ei slik grotesk sak?

Både Thorkild og Kurt er tidlegare politimenn og har kjennskap til ulike kriminelle miljø. Som einslege og einsame rusmisbrukarar har dei heller ikkje noko særleg å tapa. Dei to fartar rundt i ein lånt bubil i ein desperat jakt etter ledetrådar, spor og gjerningsperson, og ei gammal bortføringssak viser seg å vera ein nøkkel. Når dei etterforskar sakene på sin alternative måte held dei seg ikkje alltid innafor lova. Kan det likevel vera etisk og moralsk riktig - med tanke på kva som står på spel? 

Det er ikkje noko særleg med lyspunkt i denne forteljinga. Den einaste som lettar litt på stemninga innimellom er Thorkild sin psykologkompis Ulf.

Boka er vanskeleg å legga frå seg og har ein jamn stigande spenningskurve. Det er ein kamp mot klokka og ein kamp mot ein særdeles ond og utspekulert gjerningsperson. I og med at ein veit at det er siste bok i serien, er ein gjerne ekstra spent på korleis det heile skal enda. 

Boka - og serien - er gjennomgåande mørk og dyster, men etter mi meining er avslutninga verdig og oppklarande. 
Sorgsankeren anbefalast - om du ikkje er altfor sensibel med tanke på tematikken. 

Andre bloggmeiningar: Artemisias verden

Bokomtale: Historien om Vinter-OL - Fra Torleif Haug til Marit Bjørgen

Bokverket består av to svære bind. Bind 1 handlar om vinter-OL arrangert i åra 1924 til 1988 og har 663 sider. Bind 2 handlar om OL-arrangementa 1992 - 2018 og har 778 sider. Bøkene kom ut på Cappelen Damm i 2021 og 2022, før OL i Beijing. 

Forfattarane er velkjende Hans Olav Lahlum og meir ukjende Øyvind Tronstad. Tronstad er ein av landets fremste ekspertar på tema vinter-OL, for han har følgd alle OL'ane sidan 1956 "med argusøyne og notatbøker". Samarbeidet mellom Lahlum og Tronstad om desse bøkene har vore særs vellukka. 

Du startar sjølvsagt ikkje på noko slikt som dette om du ikkje er sportsinteressert. Du treng ikkje vera fullstendig sportsidiot, men er du interessert (nok) i vintersport, idrettspolitikk og samfunnsutvikling - då får du ei skikkeleg lang og god lesestund. Det var skikkeleg kjekt å "møta" gamle heltar og interessant å bli påmint om utøvarar og hendingar som eg hadde gløymt.

Er du interessert i papirutgåvene, kan eg opplysa om at bøkene er med på årets Mammutsalg til kr 199 per stykk.

Eg har lytta til bøkene, og det tok si tid (48 timar!), og eg gjekk glipp av alle bileta som er i papirboka - men eg har kosa meg. Eg kosa meg med portretta av tidlegare tiders idrettsheltar, av grundige skildringar av dei ulike konkurransane og arrangementa og med nostalgiske glimt frå min eigen barndom og ungdom då eg følgde med på alt som var av sport på TV. Opplesar Per Andreas Tønder er grei å høyra på, men eg reagerer på at han konsekvent uttalar bronse som "brongsje". I tillegg uttalar han ein del namn på folk og stader som i mine øyre høyrest feil ut, men det kan jo henda at tidlegare tiders radio- og TV-kommentatorar har sagt feil?
Papirbøkene inneheld ein del statistikk og oversikter, dette er kutta ut i lydbokutgåvene. Ein finn massevis av OL-statistikk på nettet om ein har interesse for det.

I desse dagar er det 100 år sidan den fyrste vinterolympiaden gjekk av stabelen i Chamonix i Frankrike og det er 30 år sidan jubeldagane på Lillehammer. Det passa dermed veldig godt å fordjupa seg i olympisk historie akkurat no. 

I boka vert kvart einaste vinter-OL innleia med ein presentasjon av arrangørbyen og bakgrunnen for at nettopp den byen vart vald. Det vert opplyst om talet på konkurransar og talet på utøvarar, om kven som tende OL-elden, kven som sto for den offisielle opninga og kven som sa fram den olympiske eiden. Vidare får me vita kven som var norsk flaggbærar og høyra om fakkelstafett, OL-frimerker og OL-maskotar.

Neste del består av gjennomgang av alle konkurransane, kven som fekk medaljar og kven som var beste norske utøvar - og om dramatikk og/eller spesielle hendingar som fann stad.

Likestilling i idretten er eit tema som jamnleg kjem opp. Mannsdominansen har vore stor og IOC har alltid vore konservative. Like rettigheiter og lik tilgang til idrett har aldri vore sjølvsagt. Kvinner fekk ikkje delta i OL-langrenn før i Oslo i 1952, og då var ingen norske med. Fyrste gongen kvinner fekk delta i skiskyting var i Albertville i 1992 og i hopp i Sotsji i 2014. Kombinertkvinnene får framleis ikkje delta, heller ikkje i det kommande OL i 2026.
Det er påfallande kor stor motstand det har vore mot alt nytt her i landet. Det gjeld til dømes nye stilartar som skøyting og v-stil, men det var også stor skepsis til kvinnelege langrennsutøvarar og kvinnelege hopparar. (Takk til pionerane Ingrid Wigernæs og Anette Sagen!)

Som del tre kjem så portrettane/minibiografiane. For kvart einaste vinter-OL har forfattarane valt ut ein kvinneleg og ein mannleg utøvar der det vert fortalt meir grundig om familiebakgrunnar, idrettskarrierar og livshistoriar. Nokre ga seg på topp og andre var med litt for lenge. Nokre skapte seg nye suksesskarrierar etter den aktive perioden, andre trekte seg tilbake til eit roleg familieliv og atter andre gjekk rett og slett til grunne.

Forfattarane gjer også greie for kvifor dei har plukka ut dei utøvarane som dei gir ein nærare presentasjon av. Det handlar nemleg ikkje berre om dei store stjernene; her er det også gitt plass for meir ukjende utøvarar frå smale idrettar. Som til dømes Maya Pedersen som tok gull i skeleton i Torino i 2006. Portretta er veldig interessante og gjer bøkene ekstra leseverdige. 
Avslutningsvis vert det enkelte OL-arrangementet oppsummert og vurdert.

I barndomsheimen min fekk me TV i 1968, like før OL i Grenoble. Det var ei storhending for heile familien og me såg sikkert på alt som vart sendt frå OL. Eg hugsar ingen detaljar, men eg hugsar naturlegvis Ole Ellefsæter, Jentut’n og Fred Anton Maier. Det var lengdeløp på skøyter som interesserte meg mest då eg var ung; eg skreiv ned rundetider på alle distansar i alle mesterskap og kunne alle verdensrekordane på rams. No kan eg ikkje hugsa sist eg såg eit skøyteløp.

Men framleis ser eg på både langrenn, hopp, alpint og skiskyting - dersom det passar seg slik. Aking, bob, ishockey og kunstløp har eg aldri brydd meg om og eg er heller ikkje vidare interessert i nyare OL-øvelsar som freestyle og snøbrett. Curling hadde heller aldri interessert meg før under OL i Salt Lake i 2002. Som så mange andre sat eg då oppe midt på natta for å sjå på Pål Trulsen & co.

Det er ikkje same stasen med OL lenger. Såkalla sportsvasking, samt avdekking av organisert og systematisk dopingbruk og avsløringar av juksemakarar har påvirka engasjementet mitt. Dei siste åra har debattane rundt OL handla mykje om menneskerettar, doping, korrupsjon og IOC sitt gubbe- og pampevelde. Det vert hevda at IOC berre har fokus på pengar, sponsorar og TV-rettigheiter - og ikkje på idretten og dei olympiske ideala. 

OL-arrangementa er blitt gjennomkommersialiserte, dei er svært ressurskrevjande og ekstremt store. Tal frå nokre utvalde vinter-OL fortel litt om utviklinga dei siste 100 åra:

Chamonix 1924: 16 øvelsar, 9 idrettar. 258 utøvarar frå 16 nasjonar.

Oslo 1952: 22 øvelsar, 8 idrettar. 694 utøvarar frå 30 nasjonar.

Lillehammer 1994: 61 øvelsar, 12 idrettar. 1737 utøvarar frå 67 nasjonar.

Beijing 2022:109 øvelsar, 15 idrettar. 2871 utøvarar frå 91 nasjonslag.

Neste vinter-OL skal haldast i Cortina og Milano i Italia i 2026. Der skal det kjempast om medaljar i 116 øvelsar i 16 idrettar. 

(Kan legga til: Sommarolympiadane er endå mykje større: I Tokyo-OL i 2021 (utsett eit år grunna pandemi) deltok vel 11000 utøvarar i meir enn 300 øvelsar).

. . . . . . . . . . .

Eg merkar no at eg har fjerna meg frå å omtala eit bokverk til å omtala sjølve OL. Så dermed tilbake til bøkene, som eg kan anbefala varmt til alle sportsinteresserte. Eg likte best fyrste bind, her landar eg på ein 5'ar. Andre bind får terningkast 4+. Grunngjevinga er at denne er meir oppramsande i stilen, noko som er heilt naturleg i og med at konkurransane, medaljane og utøvarane vart fleire og fleire. Dessutan vart det - til og med for meg - ein "overdose" sport. Det ville heilt klart vore lurt med ein pause mellom dei to bøkene.

Heilt til slutt nokre få ord om dei to som er nemnde i tittelen på desse bøkene.

Torleif Haug (1894-1934) tok tre gull i den fyrste vinterolympiaden i 1924. 
Marit Bjørgen er tidenes mestvinnande vinterolympiar med med sine totalt 15 medaljar.

I lista over mestvinnande vinterolympiarar er det tre nordmenn "på pallen".
Den nederlandske skøyteløparen Ireen Wüst har like mange medaljar som Bjørndalen, men har "berre" seks gull.
Elles syner statistikken at Johannes Thingnes Bøe er på 12. plass som med sine 8 medaljar - hittil.
Han er framleis ung og aktiv og eg vil tru at han kjem til å krabba opp på pallplass før han gir seg.

Oppsummering februar 24

Påbyrja i januar, fullført i februar:
Ingrid Berglund - En skygge på min grav (Oda Krogh #2) - Norsk krim - Lånt ebok BookBites
Hans Olav Lahlum og Øyvind Tronstad - Historien om Vinter-OL Bind 1 1924-1988 - Norsk dokumentar/fakta - Lyd Storytel

Lese i februar: 
Johan Theorin - Bumerker (Ölandserien #6) - Svensk krim - Lånt ebok BookBites
Lina Bengtsdotter - Flammene - Svensk krim - Lånt ebok BookBites 
Hans Olav Lahlum og Øyvind Tronstad - Historien om Vinter-OL Bind 2 1992-2018 - Norsk dokumentar/fakta - Lyd Storytel
Håkan Nesser - En fremmed banker på din dør - Svensk krim (noveller) - Lånt papirbok biblioteket
Jens Henrik Jensen - Pilegrim (Oxen #6) - Dansk krim - Lånt ebok BookBites

Påbyrja i februar, fullførast i mars:
Heine Bakkeid - Sorgsankeren (Thorkild Aske #5) - Norsk krim - Lånt lydbok BookBites
Tina Frennstedt - Skjærsild (Cold case #3) - Svensk krim - Lånt papirbok biblioteket og lyd Storytel

Sidetal: 3254
1 papir, 2 lyd, 4 ebøker
5 lånt, 2 abonnement
4 krimromanar, 1 krimnovellesamling, 2 fakta/dokumentar
3 norske, 3 svenske, 1 dansk
5 menn, 2 kvinner
Nye forfattarar: Tronstad

Berre to lydbøker i februar, men dei er til gjengjeld skikkeleg omfattande og langvarige. Store deler av månaden har eg vore i eit nostalgisk OL-modus, takka vere Hans Olav Lahlum og Øyvind Tronstad sine historiar frå vinter-OL dei siste 100 åra. Omtale kjem.

Av dei fire bøkene eg har gitt terningkast 5, må Håkan Nesser si bok haldast fram. En fremmed banker på din dør består av tre velskrivne langnoveller (eller kortromanar), alle i gjenkjenneleg nessersk skrivestil: humoristisk, melankolsk, satirisk og til ettertanke. Handlinga er lagt til Maardam og omegn, det vil sei frå stader alle som har lese serien om Van Veeteren kjenner til. Årsaka til at eg ikkje gir terningkast 6 er at eg skulle ønska at boka var meir omfattande. Eg kunne tenkt meg ei historie eller to til!

Jensen innfrir med den nye boka om Oxen. Det same gjer Theorin med den nyaste Ölandhistoria si og Lina Bengtsdotter med den frittståande Flammene. For Berglund sin del vart det eit knepp ned. 'En skygge på min grav' vart for tam og for enkel.