Oppsummering oktober

Påbyrja i september, fullført i oktober:
David Lagerkrantz - Syndefall i Wilmslow - Svensk spenningsroman - eBokBib
C.J. Sansom - Åpenbaring - Britisk historisk krim - Papirbok lånt biblioteket

Lest i oktober:
Alf R. Jacobsen - Bitter seier - Krigshistorisk - Storytel
Lars West Johansen og Jens Marius Sæther - Kongens flukt - Krigshistorisk - eBokBib
Renée Knight - Avslørt - Britisk thriller - Storytel
Janet Morgan - Agatha Christie, en biografi - Lånt ebok nb.no  (avbraut)
Gert Nygårdshaug - Budbringeren - Norsk krim - eBokBib
Unni Lindell - Jeg vet hvor du bor - Norsk krim - Papirbok lånt privat
Richard Herrmann - Victoria - en dronning for sin tid - Biografisk/historisk - 1989/2015 - Storytel

Påbyrja i oktober, fullførast i november:

Terry Hayes - Jeg er pilegrim - Britisk/australsk/amerikansk thriller - Lånt papirbok privat
Asbjørn Jaklin - Brent jord 1944-45 - Krigshistorisk - eBokBib

Oppsummert:  (Den ufullførte boka ikkje medrekna)

•  2 papir,  3 ebøker,  3 lyd
•  5 lånt,  3 abonnement
•  5 krim/spenning,  3 sakprosa
•  5 norske,  2 britiske, 1 svensk
•  6 menn,  2 kvinner
• "Nye" forfattarar: Johansen, Sæther, Knight, Hayes

Travle tider på jobb og elles i livet gjer at eg ikkje får lest (og blogga) så mykje som eg ynskjer, men nokre bøker blir det då i løpet av ein månad.

Månadens høgdepunkt er litt vanskeleg å plukka ut, men eg held nok ein knapp på Åpenbaring av C.J. Sansom. Den største skuffelsen var Agatha Christie-biografien som eg ikkje orka å lesa ferdig.

Smakebit på søndag: Budbringeren av Gert Nygårdshaug

Cappelen Damm 2016
381 sider
Lånt ebok, eBokBib

Eg er veldig glad i serien om Fredric Drum og Skarphedin Olsen. Gert Nygårdshaug sin fantasi, skrivestil og sarkastiske humor har eg også stor sans for. Difor såg eg fram til den nye boka hans med høge forventningar.

Norsk krim er som oftast sjangertru og inneheld stor grad av realisme og stor fagleg tyngde. Nygårdshaug er ikkje så nøye på dette. Drum-serien er full av pussige karakterar, uortodokse etterforskingsmetodar, rare lokalmiljø og alternative og mystiske hendingar. Alt fortalt på ein særeigen måte. Resultatet blir som regel stor underhaldning.
Også Budbringeren er underhaldande lesing, men eg tykkjer boka er litt "enkel". Eg forventar nemleg å bli utfordra på fleire ulike plan når eg les ein Nygårdshaugroman. Eg forventa fleire overraskingar og uventa tvistar enn det ein får i denne boka. At historia er noko usamanhengande, i overkant fantasifull og at fleire av personane er overkarikerte - vel, det må ta med på kjøpet.

Kriposetterforskar Skarphedin Olsen og nevøen Fredric Drum er augevitne til at ein person vert skoten ned på open gate i Oslo. Olsen har egentleg ikkje tid til å delta i etterforskinga sidan han står på farten til å reisa på fisketur til Hessdalen, så han overlet saka til kollegaene sine. Men - så skal det visa seg då, at den drepte har sterke samband til nettopp Hessdalen og dei uforklarlege og mystiske hendingane som denne staden er kjend for. Olsen blir dermed noko motvillig dregen inn i etterforskinga likevel.

Skarphedin Olsen - denne gretne sjarmøren - skal komma til å oppleva litt av kvart i tillegg til fisking medan han oppheld seg i ei hytte i Hessdalen. Avslutningsvis samlar han alle dei mistenkte - på Agatha Christie-vis - for å gjera greie for løysinga. Det handlar både om ein dysfunksjonell familie, UFO-turisme, militær etterretning, mystiske lysfenomen, søkkjemyrer og enno eit par mord. Noko av dette har samanheng med ei merkeleg hending så langt tilbake som i 1763:

"På bakken, tett inntil kirkemuren lå en underlig, vanskapt skikkelse. Han lå på ryggen, fullt utstrakt, med hendene løftet opp over hodet, nøyaktig slik presten hadde sett ham i døråpningen. Øynene stirret glassaktig, tomt ut i luften og leppene kruset seg i et fredfullt smil. [...] Han har Satan i sin kropp og snakker om henfarne engler som snart skal vende tilbake til jorden. Titt og ofte har han skremt bygdefolket med sine hedenske utgytelser. Han kaller seg selv - Budbringeren."

Kronologi er ikkje så viktig når det gjeld denne serien og ein kan godt lesa Budbringeren utan å ha stifta bekjentskap med Skarphedin Olsen og/eller Fredric Drum tidlegare. Med Budbringeren får du ei fiffig kriminalgåte miksa saman med tørr humor og enkelte historiske, mystiske og filosofiske element. Dette er ikkje Nygårdshaug på sitt beste, men boka er absolutt lesbar.
Fleire søndagssmakebitar kan du finna på bloggen Flukten fra virkeligheten.

Favorittforfattarar: C

Då er eg komen fram til tredje kapittel i gjennomgangen av favorittforfattarane mine. Som for A og B har eg plukka ut ein mannleg og ein kvinneleg forfattar. Begge favoritt-C'ane er ganske nye favorittar for meg.

Foto: Aschehoug.no

Chelsea Cain

Amerikansk thrillerforfattar f. 1972.

Eg oppdaga Chelsea Cain for fem år sidan då eg tilfeldigvis kom over debutboka hennar, Ondskapens hjerte. For ei bok! For eit plott! For ein spenning!! Eg vart heilt satt ut av råskapen og intensiteten og måten det vart formidla på. Eg hadde aldri lest noko liknande - dette var noko heilt nytt; det var både skummelt, ekkelt og tabubrytande. Eg vart uhyre fascinert av kombinasjonen av det vakre og det fråstøytande og av skildringa av det absurde kjærleik/hat-forholdet mellom ein seriemordar og offeret hennar.

Dette er bøker som ein får bakoversveis, frysningar på ryggen og hjertebank av. Det er så spennande at ein nesten ikkje orkar meir - og så må ein berre fortsetja. Realistisk og truverdig? Slett ikkje. Men absolutt lesbart. Og velskrive og interessant.

Hittil er det utgitt seks bøker i serien om Archie Sheridan og Gretchen Lowell - "the Beauty Killer". Dersom ein skal samanlikna Chelsea Cain med nokon, er det mest nærliggjande å tenkja på Mo Hayder. Dei skriv ganske ulike bøker, men formidlingsevna, råskapen og spenninga - den har dei felles.
Meir om Ondskapens hjerte og Døden to ganger.

Foto: Forlaget Press

Christopher John Sansom

Britisk (skotsk) forfattar f. 1952.

C.J. Sansom er kanskje mest kjend som forfattar av storsuksessen Vinter i Madrid og den meir kontroversielle Skygge over London. To bøker som eg ikkje har lest enno, og som eg er glad for at eg har til gode.

C.J. Sansom har i tillegg hausta stor anerkjenning for den historiske kriminalserien om advokaten Matthew Shardlake - og desse bøkene er også grunnen til at eg plukka ut nettopp denne forfattaren på C.

I skrivande stund har eg "slukt" fire (av seks) bøker i serien - og eg er kjempebegeistra og kjempeimponert. Dersom eg klarar det, ynskjer eg å "spara" dei gjenverande bøkene slik at bøkene blir "med meg" lenge.

Eg tykkjer det er interessant å lesa om politiske og ideologiske brytningstider - og Tudor-tida var ei slik kaotisk og dramatisk tid med sterke religiøse og maktpolitske krefter - og motkrefter. Eg blir heller aldri lei av å lesa om Henrik VIII og konene hans. At eg for kort tid sidan las Hilary Mantel sine flotte bøker Ulvetid og Falkejakt - med handling frå den same tidsperioden - har dessutan gitt meg eit ekstra bakteppe og meir grunnleggjande kunnskap. Slik har Shardlake-serien vorte ekstra gode leseopplevingar. Både Mantel og Sansom fortel om verkelege historiske personar og hendingar - men Sansom har nok brukt dei meir "fritt". Skildringane hans av London og England på 1540-talet er i alle fall for det meste historisk korrekt. Både miljø, samfunnsforhold og historiske detaljar gir inntrykk av realisme og truverdigheit. Bygningar og gater, ver og klima, matvanar og klestil - alt dette gir lesaren ei slags historisk byvandring - og i tillegg får ein spennande, finurlege og gåtefulle kriminalhistoriar.

C.J Sansom har verkeleg greie på det han skriv om: Han har doktorgrad i historie og er også utdanna jurist. I dag er han forfattar på heiltid.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

"Mine" C'ar er kanskje ikkje så godt kjende, og det finst sjølvsagt andre forfattarar på C som kan vurderast inn på ei favorittliste, tenk berre på Charles Dickens, Colin Dexter, Charlotte Brontë og ikkje minst Camilla Collett. Eg har lest litt av desse, men kjenner dei for lite til at eg kan sei dei er favorittar. Det same gjeld nyare forfattarar som Carl Frode Tiller, Cecilia Samartin og Carl-Johan Vallgren.

Den svenske krimforfattaren Camilla Läckberg var eg veldig begeistra for tidlegare, men den begeistringa har dalt betrakteleg. Bergensaren Chris Tvedt likar eg veldig godt, og eg vurderte å ta han med som favoritt-C, men han må finna seg i ein hederleg omtale - som han hermed har fått. Eg likar også godt bøkene til den spanske forfattaren Carlos Ruiz Zafon.

Har du ein favorittforfattar på C?

Kongens nei og Kongens flukt

Denne hausten har filmen Kongens nei på nytt aktualisert dei dramatiske hendingane her i landet våren 1940. Som så mange andre fekk eg lyst til å lesa boka av Alf R. Jacobsen som filmen byggjer på. Eg starta på bok nummer ein i dokumentarserien Angrepet på Norge; Krysseren Blücher, deretter Kongens nei - og følgde opp med Angrep ved daggry og Bitter seier. Som om ikkje det var nok, har eg også nyleg lest den ferske dokumentaren Kongens flukt av Lars West Johnsen og Jens Marius Sæther. Eg anbefalar alle desse bøkene så sterkt eg kan. Dette er lærerike, interessante, lett tilgjengelege og svært spennande bøker. Sakprosa kan vera vel så nervepirrande som ein thrillerroman!

"Aldri meir 9. april" er eit begrep som me alle kjenner til. I det begrepet ligg - for det fyrste; at me ikkje ynskjer krig - men det peikar også på at dei norske styresmaktene og det norske forsvaret var utruleg lite førebudde på det som skjedde om morgonen den 9. april 1940. Den norske regjeringa var på den tida pasifistisk og antimilitaristisk og tilhengar av "det brukne geværs politikk" - sjølv om nazismen og andre destruktive krefter vaks fram i Tyskland og elles i Europa. Nøytraliteten fekk seg ein stygg knekk denne morgonen. Det same gjorde statsminister Johan Nygaardsvold.

Alf R. Jacobsen er ein eineståande forteljar. Bøkene hans er viktige, engasjerande og til ettertanke. Han har nytta seg av ulike kjelder; krigsarkiv, dagbøker, brev, intervju, notatar og memoarar. Han skildrar enkeltmenneske samstundes som han gjer greie for dei store linjene. Me får nære glimt frå kontora til Hitler og Chamberlain, frå Oscarsborg og Blücher, frå Elverum, Midtskogen og Nybergsund. Me får kjennskap til krigsutbrotet sett frå norsk, britisk og tysk side, frå time til time. Alt er fortalt med forståing, innleving og nærleik til det som faktisk hende.

Forfattaren kritiserer og moraliserer ikkje. Ikkje direkte. Han fortel historia frå ulike synsvinklar og deretter er det opp til lesaren å dra konklusjonar. Ein får ikkje noko særleg godt inntrykk av verken statsminister Nygaardsvold, utanriksminister Halvdan Koht eller den då påtroppande engelske statsministeren Winston Churchill. Den som for meg står fram som den store helten i Krysseren Blücher er oberst Birger Eriksen på Oscarsborg. Dersom ikkje Blücher hadde blitt senka i Drøbaksundet, ville utfallet av angrepet (og krigens gang) truleg blitt heilt annleis. Den store og samlande skikkelsen i Kongens nei er naturlegvis kong Haakon. Det er sterkt å lesa om korleis han - under sterkt press - sa nei til samarbeid med okkupantane og at han og følgjet hans deretter måtte flykta for livet.

I Angrep ved daggry og Bitter seier handlar det om kampen om havnebyen Narvik. Byen var strategisk viktig grunna utskiping av jernmalm frå gruvene i Nord-Sverige til den tyske våpenindustrien. Fleire titals skip og mangfoldige liv gjekk tapt i kampane her, på dei ulike sidene. Lesaren får ei detaljert og levande skildring av det storpolitiske spelet som førte fram til angrepet. Samstundes vert det fortalt om personlege opplevingar; om enkeltpersonar sitt heltemot og offervilje - som var til liten nytte.
Krigshistoria vår har mange heltar; tungtvannssabotørar, "gutta på skauen" og Shetlandsgjengen. Heltane frå Narvik har ofte blitt sett i skyggen av desse. Det er slett ikkje fortent.

Dei fire bøkene i Angrepet på Norge kom ut på Vega forlag i tidsrommet 2010 - 2013. Dei finst også som lydbøker på Storytel, og eg har "lest" alle som lydbok. Dei to fyrste har Nils Ole Oftebro som opplesar og dei to siste vert lest av Anders Ribu. Begge les tydeleg og i passe tempo. Sjølv om det er mange personnamn, stadnamn og hendingar å halda styr på er det ikkje vanskeleg å følgja med, men det er nok ein fordel å ha ei papirbok tilgjengeleg i tillegg.

Til slutt nokre få ord om Kongens flukt, ei bok som kom ut på Kagge forlag for kort tid sidan.
Dagsavisen-journalistane Lars West Johnsen og Jens Marius Sæther si bok overlappar ein del av det som Alf R. Jacobsen fortel om i Kongens nei, men her er det meir på detalj- og individnivå. Om Jacobsen fortel om hendingane time for time er dette meir Kongens flukt minutt for minutt. Dermed får ein eit nært og intenst bilete av kva kong Haakon, kronprins Olav og dei ulike regjeringsmedlemmene opplevde desse vekene. Eg var ikkje klar over at fluktruta deira var så vanskeleg, farleg og langvarig - så dette var sanneleg lærerikt.

I boka kan ein lesa om dramatiske hendingar, vanskeleg framkommelegheit, forvirrande beskjedar, uklare maktforhold og manglande kommunikasjonar. Og ein får fortalt om vanlege menn og kvinner som stilte opp for flyktningane - for det var det dei var! - på ulike måtar.
I forhold til Jacobsen sine bøker er Kongens flukt enkel. Men forfattarane har fått med mykje detaljar og fortel godt om historisk interessante hendingar. Dei er også flinke til å formidla uventa reaksjonar og pussige situasjonar.

Eg kjem til å lesa fleire bøker som handlar om 2. verdenskrig i haust: Eg tenkjer då fyrst og fremst på Brent jord av Asbjørn Jaklin og Alf R. Jacobsen si nye bok Kryssild (som kjem ut i morgon).

Biografilesesirkel: Agatha Christie

Annakvar månad arrangerer Ingalill - Moshonistabloggen - biografisamlesing. Det vil sei; me melder oss på, les ein valfri biografi innan eit gitt tema, og omtalar boka og personen det vert skrive om. Ein artig og inspirerande utfordring. Marianne - ebokhylla - valde no i oktober temaet forfattarar, nærare bestemt 1001-forfattarar.

Eg funderte ei stund på kva eller kven eg skulle lesa. Eg ynskte å lesa om ein av dei 1001-forfattarane som eg faktisk har lest - og det er ikkje så veldig mange. Men her ein dag då eg søkte litt på måfå inne på nb.no, fann eg løysinga: Janet Morgan sin biografi om Agatha Christie. Christie har betydd svært mykje for eit utal andre kriminalforfattarar og er ein av favorittforfattarane mine.
Enkelte er kanskje overraska over at Agatha Christie er med på lista over "1001 bøker du må lese før du dør". Men det er ho altså; med Doktoren mister en pasient eller på originalspråket The murder of Roger Ackroyd, som kom ut fyrste gong i 1926. Dette er ei Hercule Poirot-forteljing av den mest finurlege typen. Eg vil tru at ingen som har lest den boka gløymer den fiffige og overraskande løysinga på saka.

Janet Morgan si bok vart eg skuffa over. Ein skulle tru at Agatha Christie sitt liv var såpass interessant og spesielt at ein biografi om henne også vart ei bra leseoppleving. Slik vart det ikkje. Boka frå 1985 er kjedeleg, rotete, oppramsande og søvndyssande. Eg har faktisk ikkje lest heile heller; berre skumma meg gjennom for å kunna skriva dette blogginnlegget. Boka vert oppført som "avbrutt" i mi eiga loggføring. Eg gir heller ikkje terningkast sidan eg har lest for lite til å vurdera ho skikkeleg. Det ligg an til ein 1'ar eller 2'ar og eg giddar ikkje å bruka tid på å fullføra ei bok eg ikkje likar.

Morgan hadde, medan ho skreiv denne boka, tilgang til Christie sine notatar, manuskript, utklipp og dagbøker, men har ikkje klart å formidla alt dette på nokon god måte i biografien. Eg tykkjer boka inneheld for mykje detaljar om unødvendige og uinteressante ting. Det finst mange biografiar om Agatha Christie, men dette er den einaste autoriserte. Hennar eigen sjølvbiografi som kom ut posthumt i 1977.

Agatha Mary Clarissa Miller kom til verda i badebyen Torquay i 1890. Dei to søskena hennar var ti og elleve år eldre enn henne. Morgan fortel at Agatha hadde ein lukkeleg og trygg barndom. Faren var amerikansk aksjemeklar og mora britisk aristokratisk offiserdotter. Agatha fekk undervisning i heimen sidan familien var ganske velståande. I mangel på verkelege kameratar og sosialt liv fantaserte ho og dikta opp historiar då ho var barn. Ho var også heile livet sjenert og litt sky, noko ein kan forstå sidan ho hadde ein så "beskytta" oppvekst. Faren døydde då Agatha var 11 og då vart dei økonomiske tilhøva i familien endra. Det virkar som om Agatha hadde eit unormalt nært/usunt forhold til mor si.
Under 1. verdenskrig arbeidde Agatha som sjukepleiar i heimbyen og seinare fekk ho jobb på eit apotek. Her lærte ho ein del om gift; ein kunnskap som ho seinare skulle komma til å bruka i fleire av bøkene sine. Den fyrste boka hennar, Styles-mysteriet, kom ut i 1920. Her vart den belgiske privatdetektiven Hercule Poirot og venen hans (og forteljaren) kaptein Hastings introdusert.

På det private planet gifta Agatha seg med piloten Archibald Christie i 1914 og ho fekk sitt einaste barn, dottera Rosalind, i 1919. Ekteskapet var lukkeleg dei fyrste åra, men Archie var notorisk utru og Agatha vart etter kvart frustrert og lei seg.
I desember 1926 vart det stort oppstuss i den engelske pressa: Den suksessrike forfattaren Agatha Christie var sakna. Bilen hennar vart funnen i ei grøft, men utan spor etter eigaren. Etter elleve dagar vart ho funnen i god behald på eit hotell, registrert under namnet til den nye elskerinna til mannen. Ho påsto at ho hadde hukommelsetap grunna eit nervøst samanbrot. Det vert framleis spekulert i kva som hende den gongen; var det eit PR-triks i samband med bokutgjeving, ein utspekulert "spøk" for å hevna seg på ektemannen eller eit faktisk og mystisk hukommelsetap? Agatha Christie nemner ikkje hendinga i sjølvbiografien sin.
I 1928 var skilsmissen frå Archie Christie eit faktum og ei tid etter møtte Agatha Max Mallowan, ein britisk arkeolog. Han var 14 år yngre enn henne, dei gifte seg i 1930 og ekteskapet varte livet ut. Som forfattar behaldt ho hamnet Agatha Christie, men som privatperson var ho frå då av fru Mallowan. Agatha hadde i likskap med ektemann nummer to ei sterk interesse for arkeologi, noko som kjem fram i fleire av bøkene hennar.

Agatha Christie skreiv nesten 100 kriminalromanar, novellesamlingar og skodespel. Ho vart president i den britiske kriminalforfattarklubben og ein av dei mest berømte kvinnene i England - og verda forøvrig. I 1971 vart ho æra og adla. Dame Agatha døydde 12. januar 1976. Førti år etter får ho nye stadig nye lesarar og er like populær. Det er verkeleg imponerande, tykkjer eg.

Men som sagt innleiingsvis: Janet Morgan sin biografi er ikkje særleg imponerande. Eg vil faktisk heller rå folk til å lesa Wikipedia-artikkelen om forfattaren. Det meste av det eg skriv om Agatha Christie ovanfor har eg googla meg fram til.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Eg satsar på betre lukke neste gong, dvs. at neste bioleserunde byr på ei betre leseoppleving. Det burde lata seg gjera sidan det er underteikna som har fått det ærefulle oppdraget å bestemma kategori for biografileserunden i desember. Temaet blir Snø og is (jo kaldare jo betre) og har samanheng med at eg likar å lesa polarhistorie og biografiar om polfararar. Men kategorien kan også romma vinteridrettsutøvarar, fjellvandrarar og andre "kalde folk".

Kort om: Syndefall i Wilmslow av David Lagercrantz

Gyldendal 2016
423 sider
Kjelde: lånt ebok eBokBib

David Lagercrantz er forfattaren bak bestseljarane Jeg er Zlatan og Det som ikke dreper oss. Eg likte begge desse godt, og var difor spent og nysgjerrig på Syndefall i Windslow. Eg tenkte at eg no skulle få sjå korleis forfattaren egentleg skreiv; ikkje berre vera eit "mikrofonstativ" for Zlatan eller ei forlenging av Stieg Larssons Millennium-trilogi.

Boka er basert på faktiske hendingar og verkelege historiske personar. Dette er historia om Alan Turing (1912 - 1954), mannen som var hjerna bak den aller fyrste datamaskina og som var med på å knekka nazistane sine Enigma-kodar under 2. verdenskrig. Turing var eit geni; matematikar, logikar, kryptoanalytikar og ein pioner innan informatikk og matematisk biologi.
Men livet hans vart ein tragedie. Han var homofil - og på denne tida var det kriminelt. I 1952 vart han dømt for brot på homofililovgivinga og "behandla" med østrogen.

Handlinga i Syndefall i Wilmslow tek til i 1954. Alan Turing er funnen død - og det virkar som om han har teke sitt eige liv: Ved sidan av liket vert det funne eit eple innsett med cyanid - blåsyre - som det er tatt ein bit av. (Då eg las dette måtte eg sjekka om Apple-logo'en hadde samband med Turings død, men det har eg verken fått stadfesta eller avkrefta..)

Den unge kriminalassistenten Leonard Corell ledar etterforskinga av sjølvmordet, og han anar ugler i mosen. Corell vert som besatt av Turing sitt hemmelege og mangfaldige arbeid. Også Corell føler ei dragning mot matematikk, logikk og vitenskap. Etter kvart vert han motarbeida frå ulike kantar då det syner seg at saka har forgreiningar til farlege, skjulte og mektige krefter. Corell er ein truverdig hovudperson; skildringa av korleis han strevar både fysisk og mentalt med Turing-saka gjer inntrykk på meg.

Syndefall i Wilmslow er ein fengslande og interessant roman. Boka er så mangt; ein biografisk roman, ein populærvitenskapeleg roman og ein historisk roman. Men stilmessig er det litt tungt og tregt og difor kan ein ikkje sei at det er ein pageturner. På omslaget kan ein lesa at det er ein ein "thriller" og ein "spenningsroman", men det meiner eg er å villeda lesaren. Boka byr egentleg på lite spenning, men ho har ein nerve som er til stades heile vegen. Språket er noko omstendeleg og gammaldags - og det passar i denne forteljinga frå 1954. Det er i det heile gode tidsbilete og fine miljøskildringar i boka.

Samleinnlegg: Haustlesing del 1

Hviskeren av Karin Fossum
Cappelen Damm 2016
333 sider, lånt papirbok privat

Det er ikkje mange som kan skriva like innsiktsfullt om einsame og skakkøyrde menneske som denne forfattaren. Hviskeren har fått mykje merksemd og utruleg mykje ros og høge terningkast. Og for alle del; boka er velskriven - det skulle berre mangla, me snakkar om sjølvaste Karin Fossum her. Men mine forventningar vart berre delvis innfridde.

Brotsverket har skjedd når handlinga i boka tek til. Alt i opningsscenen får ein møta Ragna Riegel i ein avhøyrssituasjon med etterforskar Konrad Sejer. Deretter får ein historia om stakkars Ragna og livet hennar. Gradvis og møysommeleg får lesaren historia; om Ragna, om bakgrunnen, tvangshandlingane og vrangforestillingane hennar. Dette er skildra på ein glimrande måte, men undervegs kjenner eg på at det ikkje engasjerer meg så veldig likevel.
Boka har ein trist og tung undertone og Sejer er meir melankolsk enn nokon gong. Avslutninga er på ein måte forutsigbar - eg forventa faktisk at det skulle enda på ein noko uavklart måte. Terningkast 4.

Monopol av Helle Stensbak
Gyldendal 2015
496 sider, papirbok fått i gåve

Hovudpersonen Rigmor Stark er eit friskt fyrverkeri; intelligent, frekk, uortodoks og rappkjefta. ei slik dame skulle dei hatt i det verkelege politiet. Eller kanskje ikkje, slik ho bevegar seg på kanten av lova.

Stensbak har også ein frisk stil. Vittig utan at det er altfor påtatt. Spesielle karakterar som ikkje er altfor karikerte. Mykje av handlinga føregår i eit musikkmiljø som vert skildra som ganske merkeleg og dekadent - men som også virkar nokså truverdig.

Så har me sjølve krimgåta - som ikkje heilt held mål. Plottet er stort og komplisert og den siste delen vart for meg eit einaste rot. Framdrifta er dårleg og spenninga er berre delvis til stades. Ei strammare redigering og eit ikkje fullt så omfattande persongalleri hadde gjort boka betre.
Boka er illustrert med bilete av May-Irene Aasen (kanskje mest kjent som trommeslagar i Jokke og Valentinerne). Bileta er greie nok, men eg skjønnar ikkje heilt poenget med dei. Terningkast 3.

Alice Munros beste - noveller i utvalg
Gyldendal 2011
694 sider, eBokBib

Eg har brukt nesten tre månader på denne boka, og fornya lånetida i eBokBib fleire gonger. Flesteparten av dei tjue novellene er nemleg ganske omfattande - nesten som miniromanar. Eg les ofte noveller mellom bøker - og difor tek det den tida det tek.
Forteljingane er innhaldsrike og stemningsfulle, fulle av detaljar, men likevel; ikkje noko "overflødig".

Munro skildrar gjennomsnittsmannen og -kvinna og det handlar ofte om "sjølve livet": Utfordringar, bekymringar, lykke, sorg, venskap, familie, generasjonar. Tilbakeblikk og tida som gjekk. Sosiale skilnader i småbyar og på landsbygda. Gode skildringar av det kanadiske, både natur og folkesjel.
Alt er skildra med livsvisdom og varme, presist og ukomplisert, og som oftast frå eit kvinneperspektiv. Persongalleriet er variert og formidla på ein gjenkjenneleg måte.

Dette er ei slags "best of"- samling av Alice Munro sitt forfattarskap. Historiane vert presenterte kronologisk og er henta frå mange ulike novellesamlingar, frå 1968 til 2010. Som bonus får ein også eit interessant intervju med forfattaren. Eg gir ikkje toppkarakter fordi eg etter avslutta lesing føler at eg har fått overdose Alice Munro. Eller kanskje eg burde brukt ytterlegare tre månader på boka. Terningkast 4+.

Presidentene av Hans Olav Lahlum
Cappelen Damm 2008
Speletid 8:27, Storytel

Ikkje så ny bok, men likevel aktuell sidan den amerikanske valkampen pågår for fullt no. Eg håpar inderleg at Donald Trump ikkje vert ny president. For som Lahlum si bok viser; den amerikanske utanrikspolitikken og den amerikanske presidenten sine handlingar er superviktig for resten av verda. Tenk berre på Franklin D. Roosevelt og den rolla han spelte under andre verdenskrig og danninga av FN etter krigen. Eller John Kennedy og Cubakrisa og Lyndon B. Johnson og Vietnamkrigen. Eller Bush senior og Iran-Contras-affæren og Bush junior og invasjonen i Irak. For å ta nokre få eksempel.

Lydboka er ei mykje forkorta utgåve av den trykte boka og omhandlar dei tretten, etter Lahlum sitt syn, viktigaste presidentane. Roosevelt og Kennedy er mellom desse, og ein får i tillegg høyra om George Washington, Thomas Jefferson, Andrew Jackson, James Polk, Abraham Lincoln, Theodore Roosevelt, Woodrow Wilson, Harry Truman, Dwight D. Eisenhower, Ronald Reagan og Bill Clinton.

Ein skulle kanskje tru at dette var tørre saker, men det er ikkje det. Lahlum skriv lettfatteleg og på ein underhaldande måte. Sett i etterpåklokskapens lys var fleire av presidentane skremmande undertrykkande, sjølvgode og rasistiske. Andre hadde visjonar og betydde mykje for samfunnsutviklinga og tilhøva for enkeltmenneske.
Er ein ute etter kjapp informasjon og oversikt er dette ei grei bok. Lahlum er også overraskande grei å høyra på som opplesar av boka. Terningkast 4.