Oppsummering juli

Påbyrja i juni, fullført i juli:
Ingar Johnsrud - Korset - Norsk krim - Kjøpt lydfil
Kim Leine - Rød mann, sort mann - Dansk/norsk roman - Lånt papirbok privat
Kjell Ola Dahl - Søsteren - Norsk krim - Lånt ebok eBokBib

Lest i juli:
Arnaldur Indridason - Skumring - Islandsk krim - Lydbok Storytel
Jørgen Brekke - Alle kan drepe - Norsk krim - eBokBib
Tove Alsterdal - Evas siste vitne - Svensk krim - Lånt papirbok privat
Torbjørn Færøvik - Orientekspressen - Norsk reiseskildring/fakta - Lyd Storytel
David Vogt - Vår glemte polarhelt - Norsk biografi/dokumentar - eBokBib

Påbyrja i juli, fullførast i august:
Ken Follett - Vinter over verden - Britisk roman - Lånt papirbok privat
Jo Nesbø - Macbeth - Norsk krim - Lånt papirbok privat

• 2 papir, 3 lyd, 3 ebøker
• 5 lånt, 1 kjøpt, 2 abonnement
• 5 krim/spenning, 1 historisk roman, 1 biografi/dokumentar, 1 reiseskildring/dokumentar
• 6 norske, 1 dansk-norsk, 1 islandsk
• 1 kvinne, 7 menn 
• "Nye" forfattarar: Vogt

Så vart det omsider sommarferie; i skrivande stund er det feriedag nummer to - og det ausar ned og tordnar og lynar. Det er herleg at lufta vert litt forfriska etter den ulideleg kvelande varmen me har hatt i det siste. Eg har verken ferieplanar eller ferieleseplanar - men nokon sydentur vert det ikkje, for å sei det slik.. Det er avslappande og godt å ta ting på sparket når ein elles i året er nøydd til å gå etter planar, klokke og kalender heile tida.

Høgdepunkt i juli lesemessig sett vart naturlegvis Kim Leine si sterke og frodige forteljing frå Grønland Rød mann/sort mann. I tillegg er det grunn til å halda fram Ingar Johnsruds krimroman Korset, Torbjørn Færøvik sin stødige og lærerike reisedokumentar med Orientekspressen og David Vogt sin interessante biografi om Carsten Borchgrevink. Dersom det skulle vera biolesedeltakarar som ikkje veit kva dei skal lesa i neste runde kan eg verkeleg anbefala boka Vår glemte polarhelt.

Norsk krim 2018 del 2

Lesing og gjennomgang av årets norske kriminalromanar held fram. No har eg ikkje som mål å lesa alle krimbøkene som vert utgitt i 2018; eg plukkar ut kun dei eg trur/veit eg vil lika. Men forventningane mine vert ikkje alltid innfridde.

Korset av Ingar Johnsrud

Lydbokforlaget 2018
Speletid 13:32, kjøpt lydfil

Ingar Johnsrud skriv på ein sjølvsikker måte og handterar dei mange trådane og det innfløkte plottet i denne boka med stødig hand. Det er imponerande godt gjort. Korset er tredje og avsluttande del av trilogien der politietterforskarane Fredrik Beier og Kafa Iqbal er hovudpersonar - og for ein avslutning!

Boka handlar om saker som har forgreiningar til nasjonal og internasjonal politikk, handel med narkotika og biologiske og andre våpen, om korrupsjon og ondskap, om hevn og svik, om konspirasjonar og terror. Både Fredrik og Kafa vert personleg involverte, på fleire plan. Dette er kanskje i overkant oppkonstruert og usannsynleg, men i ei bok av denne typen er det OK. Utover i boka finn etterforskarane stadig nye spor og villspor og ein får fleire spenningstoppar.

Johnsrud repeterer/oppsummerer tidlegare hendingar på ein forståeleg måte slik at Korset fint kan lesast som ein frittståande kriminalroman. Opplesar Ivar Nergaard toppar leseopplevinga - og eg konkluderer med eit terningkast 5. 

Søsteren av Kjell Ola Dahl

Gyldendal 2018
349 sider, lånt ebok eBokBib

I denne boka får ein gjensyn med etterforskarane Gunnarstranda og Frølich som mange kjenner frå tidlegare Dahl-bøker. Det er Frank Frølich som er hovudperson og forteljarstemme i Søsteren.

Sidan sist har Franken slutta i politiet og starta sitt eige etterforskingsfirma. Det går ganske dårleg - men så, ganske plutseleg, får han mange oppdrag frå fleire ulike oppdragsgivarar. Sakene og personane er ulike, men alle har ei viss tilknytning til kvarandre.

Kjell Ola Dahl er ein stødig forfattar og han konstruerer alltid truverdige og passe innfløkte plott. Søsteren kan ikkje måla seg med Rivertonvinnar Kureren, men det er ei heilt grei bok. Terningkast 4.

Alle kan drepe av Jørgen Brekke

Juritzen 2018
362 sider, lånt ebok eBokBib

Bok nummer seks i Singsaker-serien er slett ikkje dårleg, men etter mi meining er dette den svakaste i serien. Brekke og helten hans Odd Singsaker tok meg med storm med Nådens omkrets og eg har stort sett hatt positive leseopplevingar med dei påfølgjande bøkene. Brekke har ein frisk og original stil og ein frodig fantasi. Eg likar å bli skikkeleg overraska når eg les krim og det har eg ofte blitt av denne bokserien.

Singsaker og Felicia er i ammetåka denne gongen - noko boka også ber preg av, på ein måte. Det er noko langsamt og tamt over heile forteljinga. Dei to alternerande handlingstrådane - den eine i notid og den andre frå sommaren 1992 - gjer at det likevel er eit visst driv.

Den forrige Singsakerboka Avgrunnsblikk var veldig bra, så det er å håpa at Brekke no tek seg ein god pause i skrivinga og kjem tilbake med noko betre enn Alle kan drepe. Terningkast 3.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Les samleomtale av Heine Bakkeid, Ingebjørg Berg Holm og Frode Granhus sine bøker:
Norsk krim 2018 del 1

Bokomtale: Rød mann/Sort mann av Kim Leine

Cappelen Damm 2018
603 sider
Papirbok lånt privat

Omsider har Profetene i Evighetsfjorden fått ein oppfølgjar - og endeleg kan eg tildela årets fyrste terningkast 6. Rød mann/Sort mann er av den type bok som vert verande i kroppen og i tankane lenge etter avslutta lesing. Forteljinga er basert på verkelege hendingar og personar.

Handlinga er lagt til Grønland ca. 1730, dvs. omlag 60 år tidlegare enn Profetene; til den tida då den vidgjetne misjonæren og presten Hans Egede virka i landet. Dei mest sentrale karakterane og hovudmotstandarane i forteljinga er på den eine sida "sort mann" Egede og på den andre sida; "rød mann" åndemanaren Aappaluttoq. Misjoneringa hadde samanheng med koloniseringa; kong Frederik IV av Danmark-Norge sitt behov for gjera riket (og statskassa) større. I år 1728 vart eit skip sendt avgarde til Grønland, befolka med guvernør, lege, offiserar, prestar, handelsmenn, handverkarar og andre folk - mellom dei; ein heil gjeng med nyleg tvangsgifta fangar og prostituerte. Tanken var at desse para skulle busetja og formeira seg slik at det vart ein skikkeleg koloni. Slik skulle det ikkje gå; eit stort fleirtal av dei gjekk til grunne.

Grønland er vakkert, men barskt. Dei danske kolonistane i Godthåb er ikkje på nokon måte førebudde på utfordringane som ventar. Etter kort tid er det avmakt, umoral, råskap og dumskap som rår. Konsekvensane av fukt, kulde, einsidig kosthald, mykje alkohol, dårleg hygiene og elendige butilhøve er sjukdommar på både sinn og skinn. Døden kjem ofte som ein befriar for den sjuke og for dei nære. Nokre få skaffar seg kunnskapar og lærdom frå inuitane sitt levesett, noko som kunne visa seg å vera nyttig. Men sjølv ikkje tilegna lærdom kunne hindra at katastrofen - i form av ein kopper-epidemi - slo inn over dei.

Kim Leine legg ikkje fingrane mellom når han skildrar korleis leveforholda var. Her får ein vita mykje om kroppsvæsker, om stank og skitt, om overgrep og vald, om død og fordervelse. Det er så fælt at det er heilt på grensa til å bli komisk - men Leine dreg det aldri såå langt. Til det er det for mykje drama, for mykje alvor og for mykje sorg. Alt det ulekre og triste er ubehageleg å lesa om, men på ein tankevekkjande måte.

Eg ser på Rød mann/Sort mann og Profetene i Evighetsfjorden som eit oppgjer med og ein bitande kritikk av korleis danskane har handsama grønlendarar og inuitar gjennom tidene. Leine fortel at inuitane gjerne ville gjera handel med danskane og at dei ville gjerne høyra om Gud og Jesus og Abraham og Isak. Dei var fordomsfrie på den måten, men samstundes ville dei behalda sine gamle ånder og gudar. Etter Egede sitt syn var "dei ville" dømde til evig pine i helvete dersom dei ikkje avsto frå slike heidenske meiningar.

Hans Egede såg som si sentrale oppgåve å frelsa sjeler; å omvenda dei innfødde og ville frå heidenskap til kristendom. I tillegg hadde han ein draum om å finna etterkommarar av dei gamle norrøne busetjarane på Grønland. Leine framstiller Egede som velmeinande - men også som ein mann med eit strengt og fundamentalistisk livssyn. Han hadde Martin Luther som sitt store førebilete - med alt det innebar av kvinneforakt og negativt menneskesyn. Framande kulturar hadde han, som dei fleste andre i si samtid, heller ingen respekt for. Sjølv om han var lærd og utdanna framstår han som enkel. Det ingen tvil om at det er Aappaluttoq som er den kloke og framsynte av dei to motstandarane i denne historia.

Det skal her leggjast til at urbefolkningen også hadde enkelte gruvekkjande og forkastelege skikkar i sin kultur: Dei var ikkje berre snille og milde naturfolk som vart hersa med av dei nye danske styresmaktene. Kim Leine gir ein del eksempel på det i denne boka.

Kim Leine skriv med ein råskap, eit engasjement og ei innleving på ein måte som få andre forfattarar gjer. Skildringane av menneske og miljø er levande og nære. Trass i boka sitt omfang - 600 sider - vart eg aldri lei. Om noko skal pirkast på, er det at dei religiøse og filosofiske betraktningane vert litt langtekkelege enkelte gonger. Eg har også litt "problem" med Aappaluttoq som svevar overalt og dukkar opp både her og der, men eg tykkjer likevel ikkje at dette forteljargrepet forringar leseopplevinga mi.

Boka handlar om så mangt, på mange ulike plan. Om liv og død, om kjærleik og truskap, om offer og frelse, om religiøs fanatisme, om rasisme, om galskap og om menneska sine (manglande) evner til å tilpassa seg. Boka er svært folkerik og perspektivrik. Ein får vita korleis dei som befann seg på ulike stader og livssituasjonar såg på korleis tilværet var. Synsvinklane skifter ofte, også innan same kapittel og same side. Ein skal difor vera ganske vaken og konsentrert medan ein les.

Rød mann/Sort mann er ei lærerik, velfortalt, gripande, dyster og fengande historie - som stinkar. For meg vart det ei praktfull leseoppleving. Anbefalast på det sterkaste.

Andre bloggmeiningar: Tine sin blogg

Kort om: Beindoktorens datter av Amy Tan

Pax 2003
302 sider
Lånt papirbok biblioteket

Mitt fyrste møte med denne amerikanske forfattaren vart positivt. Både Amy Tan og forteljarstemma i boka, Ruth Young, har kinesiske røter - og eg vil tru at mykje av handlinga er sjølvopplevd og/eller er basert på historiar som har blitt fortalt i forfattaren sin familie.

Beindoktorens datter handlar om mor/dotter-forhold og andre familieband, vanskelege generasjonstilhøve og kulturelle motsetningar. Boka er delt i tre. Fyrst vert ein kjent med Ruth og hennar travle og kompliserte liv i California, med jobb, mann, stebarn og ei mor som tek til å bli dement. I denne situasjonen går det opp for Ruth at det hastar å få tak i mora, LuLing, si livshistorie. Den må takast vare på før den mentale helsa hennar gjer det umuleg.

I del to vert me så ført tilbake til LuLing sin barndom og ungdom i Kina på 1910-, 1920- og 1930-talet. Dette førrevolusjonære kinesiske samfunnet vert skildra på ein nær, detaljert og fascinerande måte. Her får me møta tittelfiguren, Beindoktorens datter, og hennar harde lagnad. Ho var barnepassar for LuLing og vart kalla Dyrebare Tante.

Andre del er den absolutt beste delen av boka. Amy Tan fortel levande og gripande om tilværet i landsbyen Udødelige Hjerte, om Pekingmannen, om Lille Onkel og Store Onkel og mange andre slektningar, om orakelbein og dragebein - og om dystre familiehemmelegheiter. Gradvis vert alt dette avdekka for Ruth og for lesaren. I del tre er ein tilbake i notida og til LuLing og Ruth sine utfordringar vidare i livet.

Notidshistoria som handlar om Ruth Young og hennar liv er ikkje altfor fengande, men elles er boka lærerik og overraskande morosam. LuLing si beretning om Beindoktorens datter gir oss ei svært interessant og original historie frå eit framandarta miljø. Anbefalast!