Oppsummering november

Påbyrja i oktober, fullført i november:

Terry Hayes - Jeg er pilegrim - Britisk/australsk/amerikansk thriller - Lånt papirbok privat
Asbjørn Jaklin - Brent jord 1944-45 - Krigshistorisk - eBokBib

Lest i november:
Øystein Wiik - Skorpionen - Norsk krim - Kjøpt lydfil
Frode Grytten - Menn som ingen treng - Novellesamling - eBokBib
Jørgen Gunnerud - Sju dager i september - Roman - lydbok Storytel
Jan-Erik Fjell - Lykkejegeren - Krim - eBokBib
Per Egil Hegge - Otto Sverdrup: Aldri rådløs - Biografi - bokhylla.no
Anne B. Ragde - Alltid tilgivelse - Roman - Lånt papirbok privat

Påbyrja i november, fullførast i desember:
John Hart - Syndenes forlatelse - Amerikansk roman - Kjøpt lydfil
Johan Harstad - Max, Mischa & Tetoffensiven - Norsk roman - eBokBib

Oppsummert: 

•  4 ebøker,  2 lyd, 2 papir
•  6 lånt,  1 kjøpt, 1 abonnement
•  3 krim/spenning, 2 andre romanar, 1 novellesamling, 1 biografi, 1 annan sakprosa
•  7 norske (5 av desse frå 2016), 1 amerikansk/australsk
•  7 menn,  1 kvinne
• "Ny" forfattar: Hayes

Likte best: Jeg er pilegrim

Likte minst: Alltid tilgivelse

Favorittforfattarar: D

Medan det var heller uproblematisk å finna favorittar på bokstavane A, B og C, vart det noko vanskelegare å finna passande kandidatar på D. Men etter å ha fundert litt fann eg fram til to stykker denne gongen også. Dei representerer to svært ulike retningar/stilartar innan krim- og spenningslitteraturen.

Foto: The Dorothy L Sayers Society

Dorothy L. Sayers

Britisk kriminalforfattar 1893 - 1957.

Dorothy L. Sayers var samtidig med Agatha Christie og vert av den grunn ofte samanlikna med henne. Men dei var heilt ulike stilmessig; der Christie hadde fokus på finurlege plott og spektakulære drapsmetodar, var Sayers som oftast meir opptatt av språket og hadde grundigare person- og miljøskildringar.

Som barn og ungdom var Dorothy L. Sayers vissnok svært så skarp og talentfull på mange område. Ho var mellom dei fyrste kvinnelege studentane ved universitetet i Oxford, og arbeidde både som lærar og tekstforfattar i eit reklamebyrå før ho vart forfattar. Ho er mest kjent for bøkene om den aristokratiske detektiven Lord Peter Wimsey.
Ein kan kanskje sei at Sayers sine bøker har gått ut på dato, men eg tykkjer dei er sjarmerande og underhaldande og at dei absolutt har ein verdi, også i dag.

Dødsklokkene (The nine taylors, 1934) vert rekna som eit høgdepunkt innan klassisk kriminallitteratur og er ei 1001-bok. Eg likar godt forfattarar som Elizabeth George, PD James og Ruth Rendell - og dei har alle hatt Dorothy Sayers som føredøme og blitt inspirerte av bøkene hennar.

Foto: danbrown.com

Dan Brown

Amerikansk spenningsforfattar f. 1964.

Brown er ein forfattar som eg har eit noko ambivalent forhold til. På den eine sida er eg ein overbegeistra lesar som sluker bøkene hans - men på den andre sida er eg irritert og sur på den aggressive måten dei vert marknadsførde på. Dan Brown er ein "rockestjerneforfattar" med megasuksess - og det vert utnytta fullt ut av forlag, forhandlarar og andre som ynskjer ein del av kaka.

Dan Brown slo gjennom med eit brak med DaVinci-koden i 2003 - og det er ei fantastisk spennande bok. Forteljargrepet med kortkorte kapittel og utallige cliffhangers var noko nytt den gongen. Sett i ettertid meiner eg boka er oppskrytt. Det er også (over)tydeleg at boka vart skriven med tanke på at ho skulle filmatiserast - noko som også vart gjort. Både denne og Engler og demoner vart til heseblesande, underhaldande og publikumsvenlege filmar. Og Tom Hanks er ein perfekt Robert Langdon.

Dan Brown sine bøker gir ofte lesaren stor underhaldning; eventyr, konspirasjonar, kodeknekking, spenning og mystikk - i eit høgt tempo og ofte med cliffhangers i kursiv.

- - - - - - - - - - - - - -

Andre namn på D som eg har vurdert i denne samanhengen er såpass ulike forfattarar som David Lagercrantz, Dashiell Hammett, Daphne du Murier og Desmond Bagley.
Av andre D'ar finst jo Doris Lessing; ein kjend og anerkjend forfattar, men eg har aldri lest noko av henne. Eg "prøvde meg" på Dag Solstad ein gong, men han passa ikkje for meg. Den avdøde danske forfattaren Dea Trier Mørch bør òg nemnast. Boka hennar 'Vinterbarn' hugsar eg ikkje så mykje av lenger; eg hugsar berre at ho gjorde djupt inntrykk på meg då eg las ho for mange år sidan.

Bokomtale: Jeg er pilegrim av Terry Hayes

Bazar 2014
788 sider
Kjelde: Lånt papirbok privat

Då denne boka kom ut vart ho reklamert for og hausa opp i det uendelege, og eg bestemte meg då for at eg ville venta til hypen hadde gitt seg. Eg skjønte av omtalane eg las at dette var ei bok midt i blinken for meg, men fyrst no i haust vart eg liksom klar.

På mange måtar er Jeg er Pilegrim ein klassisk angloamerikansk spionroman med alle dei stereotypiske elementa som ein finn i slike bøker. Ein "veit" kven som er den gode og kven som er den onde slik at ein enkelt skjønnar kven ein skal "heia på".

Protagonisten er ein spesialagent som undervegs i livet og karrieren har hatt mange namn og fleire identitetar. I det oppdraget som det vert fortalt om i denne historia har han kodenamnet Pilegrim - og det er han som er forteljaren i boka. Antagonisten er også ein mann med fleire identitetar; han er ein fundamentalistisk islamist og terrorist med kodenamnet Saraseneren.

Når ein oppsummerer plottet i boka på denne måten virkar det jo uhyre banalt - men boka inneheld fleire kvalitetar og meir kompliserte intrigar enn det eg skisserer over. Verda er likevel ikkje så svart/kvit. Ein får til dømes ein viss sympati med Saraseneren trass i at han har planar om eit terrorangrep som er meir spektakulært og vidtfemnande enn det som skjedde 11.9.2001. Han er ein einsam ulv som opererer heilt på eiga hand, men han har eitt svakt punkt. Dette punktet - som kanskje skal kunna stoppa Saraseneren - brukar Pilegrim mykje tid og ressursar på å finna ut av. Pilegrim er også ein solospelar, men han har solide støttespelarar samt visse kontaktar høgt oppe i den amerikanske etterretningstenesta - og heilt inn i Det kvite hus.

I fyrste del av boka vekslar det i tid og rom. Ein får kjennskap til oppveksten og bakgrunnen for hovudpersonane, tilhøva dei har til andre, kort sagt; kvifor og korleis dei har blitt som dei har blitt. Dei fyrste par hundre sidene kan oppfattast som trege, men lesaren får stadige "drypp" og "glimt" om det som skal komma til å skje - og spenninga ligg i forventninga og uvissa rundt det som skal/må skje seinare. I andre del av boka er handlinga meir kronologisk og prega av meir og meir dramatikk - og det blir intenst spennande. Det er lenge sidan eg har lest ei bok som eg har fått så høg puls av. Handlinga er lagt til heile verda: USA, Frankrike, Tyskland, Tyrkia, Saudi-Arabia, Afghanistan - for å nemna nokre av landa me får "besøka".

Det er kanskje litt pussig at historia blir fortalt i fyrsteperson - og at han - Pilegrim - skal kunna fortelja om dei inste tankane og kjenslene til andre, m.a. Saraseneren. Eg tykkjer likevel dette forteljargrepet fungerer, sjølv om det sjølvsagt ikkje er heilt truverdig eller realistisk. Det understrekar på ein måte at denne Pilegrim er ein mann med særs spesielle evner.

Eg likte denne boka veldig godt; ho er velkomponert og inneheld ei fantastisk røvarhistorie. Det er ei moderne eventyrforteljing som ikkje berre er underhaldande og aktuell, men også gripande og kontroversiell. Eg skjønnar godt at salet av boka har vore formidabelt. Eg trur forfattaren har hatt som sitt fremste mål å underhalda lesarane - og det har han klart.

Når eg likevel ikkje gir toppkarakter og terningkast 6 for Jeg er pilegrim skuldast det to ting: Det fyrste gjeld det eg nemnde innleiingsvis om stereotypar og klisjear - om ein supermannagent som skal redda heile (den vestlege) verda frå den slemme muslimske terroristen sine planar.
Det andre gjeld omfanget; nesten 800 sider er i meste laget. Den innbundne utgåva som eg har lest er både tung og upraktisk.
På den andre sida; grunnen til at historia grip slik tak i lesaren er at ein får så grundig, detaljert og variert informasjon - og då vert det naturlegvis veldig omfattande.

Andre bloggmeiningar kan du finna her:
Ariel, Artemisias verden, Bjørnebok, Bokbloggeir, Bokelsker Jane, Buskerud leser, Heartart, OP-5, Tine sin blogg.

Samleinnlegg: Haustlesing del 2

Åpenbaring av C.J. Sansom
Forlaget Press 2011
583 sider, biblioteklånt papirbok

C.J Sansom har lagt kriminalforteljingane sine til ei dramatisk tid og eit interessant miljø: Me er i England på 1500-talet, også kalla Tudortida; ei tid med stadig skiftande alliansar og eit mektig og motsetnadsfylt maktapparat, ei tid prega av svik og strid, vald og uro.

Advokat Shardlake får eit nytt oppdrag av erkebiskopen samstundes som han er opptatt med eit mord på ein nær ven. Kong Henrik VIII har på si side kvitta seg med kone nummer fem og kasta augene sine på den reformistvenlege lady'en Catherine Parr.

I denne boka handlar det ein del om religiøs fanatisme - og det er nærliggjande å dra linjene fram til vår eiga tid. Tittelen viser til dei dystre og merkelege spådommane i den bibleske Johannes' openbaring og om personar som er ekstremt opptekne av endetida.

Åpenbaring er bok nummer fire i serien og eg tykkjer bøkene blir betre og betre. Kanskje ikkje sjølve kriminalgåtene - men Sansom skriv verkeleg bra: miljøskildringane, språket, dei historiske detaljane, intrigane, karakterane, realismen, korleis forteljinga heng saman - alt dette er heilt topp.
Terningkast 5.

Victoria - en dronning for sin tid av Richard Herrmann
Cappelen Damm 2015 (utgitt fyrste gong 1989)
Speletid 15:22, lydbok Storytel

Meir historie og meir England, men me skal nokre generasjonar og tre-fire hundre år fram i tid: Til det 19. hundreåret og dronninga som gav namn til ein heil tidsepoke - sjølvaste Victoria.

No har eg gjenlest den tredje dronningboka til Richard Herrmann, og som for dei tidlegare, dei om dronning Elizabeth I og Maria Stuart; eg har mora meg kongeleg og lært mykje om både det eine og det andre. Boka er både ein biografi om dronning Victoria sjølv og ei skildring av den tida ho regjerte.

Boka inneheld også "minibiografiar" av enkelte samtidige med Victoria, t.d. Charles Dickens, Karl Marx, Florence Nightingale og David Livingstone.
Under Victoriatida var det britiske imperiet på sitt mest storslagne. Vitenskap, oppfinningar og industrialisering blomstra - men baksida av dette var sterk sentralisering og sosial naud.
Victoria fekk ni barn og etterkommarane hennar kan ein finna i fleire av dagens europeiske kongehus. Ein har gjerne det inntrykket av at dronning Victoria var ei streng, myndig og ytterst moralsk dame. Herrmann nyanserer dette biletet noko.

Forfattaren elska England og britane, men her kjem det tydeleg fram at han også var kritisk til enkelte sider ved det britiske samfunnet - til dømes tilhøvet til irane og koloniseringa av såkalla oversjøiske land. Victoria - en dronning for sin tid inneheld funfacts, pomp og prakt, detaljkunnskap, skråblikk, anekdotar og digresjonar. Alt fortalt på ein medrivande, tørrvittig, typisk "herrmannsk" måte. Å høyra Richard Herrmann lesa sine eigne bøker er interessant, nostalgisk og svært underhaldande.
Terningkast 5.


Så - til slutt - over til noko heilt anna, som det heiter på nyhendespråket.

Avslørt av Renée Knight
Cappelen Damm 2015
speletid 8:35, lydbok Storytel

Ein psykologisk thriller med såkalla upåliteleg forteljarstemme (ein forteljarstil som me kjenner att frå bøker som Flink pike, Piken på toget og De som fortjener det). Av og til fungerer slik forteljarstil, av og til ikkje. I dette tilfellet fungerer det bra, men ikkje godt nok. Det skuldast fyrst og fremst at boka manglar driv; handlinga går så sakte at eg undervegs mistar mykje av den interessa og engasjementet som det vert lagt opp til. Eg blir også småirritert på alle gjentakingar og overforklaringar.

Utgangspunktet er spennande: Ei kvinne som les ei bok som faktisk handlar om henne og hennar marerittaktige og djupt bevarte hemmelegheit. Parallellt får ein historia til ein person som er ute etter hevn. At desse to historiane og forteljarstemmene heng saman er opplagt; men korleis? Og kven av dei er korrekt? Kvifor er det så viktig at det som hende ein gong for lenge sidan ikkje må bli avslørt? Historiane tek stadig nye og uventa vendingar.
Ein kan sei at plottet er fiffig og intrikat, men eg tykkjer det er lite truverdig og frykteleg oppkonstruert. Leseopplevinga mi vart difor sånn middels.
Terningkast 4-.

Bokomtale: Brent jord 1944-1945 av Asbjørn Jaklin

Gyldendal 2016
422 sider
Kjelde: eBokBib

Då eg var heilt ung las eg romanen Fimbulvinteren av Sigbjørn Hølmebakk - og det var ei bok som gjorde djupt inntrykk på meg den gongen. Boka vart filmatisert i 1969 og fekk då tittelen 'Brent jord'.
Brent jord er også tittelen på Asbjørn Jaklin si nye bok som handlar om tvangsevakueringa og nedbrenninga av Finnmark og Nord-Troms i 1944-45. Undertittel: Heltene. Ofrene. De skyldige.

Den tyske okkupasjonsmakta brukte den brente jords taktikk då dei trakk seg attende frå desse områda. Denne militære taktikken handlar om å øydeleggja absolutt alt som kan brukast av fienden medan ein sjølv trekk seg ut. Hausten 1944 var det rimeleg klart at andre verdenskrig gjekk mot ei avslutning - og dei sovjetiske styrkane starta ein stor motoffensiv i nord. Tyskarane valde då å utføra tvangsevakuering av alle innbyggjarar samt å sletta absolutt alt av bygningar og infrastruktur aust for Lyngenlinjen. Ordren om nedbrenning og evakuering kom direkte frå Adolf Hitler sjølv. "Medlidenhet med befolkningen er ikke på sin plass", heitte det i ordren.

Det er sterkt - veldig sterkt! - å lesa om den omfattande, systematiske og brutale raseringa av Finnmark og Nord-Troms. Alt - heile livsverk - skulle brennast, bombast og raderast vekk. Dyr skulle slaktast og befolkningen fjernast. Bustader, uthus, havner, sjukehus, sjukeheimar, lagerbygningar, kraftverk, båtar, fiskebruk, kraftverk og telefonlinjer. At folk i ettertid har slite med hendingane, både psykisk, praktisk og økonomisk, er også eit tema i boka.

Då tvangsevakueringsordren kom, valde mange å ikkje etterkomma dette. I staden pakka dei det dei klarte å få med seg og flykta til fjells der dei busette seg i huler, gammer og andre mellombelse og kummerlege "hus". Fleire av dei som flykta vart regelrett jakta på av dei tyske soldatane, og mange sette også livet til. For dei som vart evakuerte var det heller ikkje så enkelt; det var kaos og rot med omsyn til reiserute og flyktningmottak lenger sør i landet. Mange mista kontakten med sine nære og kjære.

Som undertittelen på boka fortel; Jaklin fokuserer på både ofra, heltane og dei skuldige. Han fortel om dei som flykta og dei som drog. Om kampen for å skaffa mat i kroppen og tak over hovudet for seg og sine. Om bekymringar og kvardagsliv, om oppfinnsomheit og heltemot. Om svik, overgrep og krigsforbrytelsar. Om små og store som måtte halda ut umenneskelege påkjenningar. Om eksil-regjeringa i London som mislukkast i å få til ein alliert landgang i nord. Og kanskje mest sjokkerande; om den ansvarlege tyske offiseren som vart frifunnen i krigsforbryterdomstolen i Nürnberg.

Brenninga og evakueringa av Finnmark og Nord-Troms er eit kapittel i krigshistoria som ikkje har fått så stor plass i historiebøkene, og av den grunn er denne boka viktig. Temaet er dystert og ytterst dramatisk, men forfattaren fortel nøkternt og utan for mange utbroderingar om lagnadene til personar, familiar og samfunn. Dei delene av boka som handlar om enkeltepisodar og enkeltpersonar er verkeleg bra. Når det gjeld forsøket på å gjera greie for dei lange linjene; for bakgrunn, politikk og militære strategiar - der er ikkje alt like vellukka. Eg oppfattar dei sekvensane som usamanhengande og uoversiktlege.

Brent jord 1944-1945 er likevel ei god bok som fortener mange lesarar. Asbjørn Jaklin har hatt tilgang til eit unikt og rikhaldig kjeldemateriale som han har systematisert og dramatisert på ein levande og medrivande måte. Boka inneheld også mange interessante bilete og statistikkar.

Andre bloggmeiningar:
Solgunn sitt, Min bok- og maleblogg

Kort om: Jeg vet hvor du bor av Unni Lindell

Aschehoug 2016

399 sider
Kjelde: Lånt papirbok privat

Unni Lindell er ein dyktig og produktiv forfattar. Sjølv har eg vore stor fan av henne sidan ho krimdebuterte med Slangebæreren i 1996. I tillegg har ho gitt ut både lyrikk og noveller, barne- og ungdomsbøker - samt dei morosame barnesitatbøkene.

Gjennom ti kriminalromanar har politietterforskar Cato Isaksen vore gjennomgangsfigur og hovudperson. I den sjette boka i serien, Honningfellen (2007) fekk Isaksen ein ny kollega, Marian Dahle. I dei påfølgjande bøkene har ein kunna lesa om korleis dei to har samarbeida i fleire kompliserte kriminalsaker. I forrige bok, Brudekisten, vart Dahle utsett for ei brutalt og dramatisk hending der ho vart redda i siste sekund.

I Jeg vet hvor du bor har Cato Isaksen kun ei birolle; her er det Marian Dahle som har hovudrolla. Etter mi meining er dette eit spennande og riktig grep frå forfattaren si side.

Marian er nemleg heilt annleis - og dermed mykje meir interessant - enn den forholdsvis (etter kvart) så trauste Cato. Ho har hatt ein vanskeleg oppvekst som har gjort ho sterk - men også sårbar. Ho er smart, opprørsk og utradisjonell. Når me møter Marian i starten av denne boka er ho langtidssjukmeld etter dei nemnde opplevingane ho vart utsett for i forrige bok. Saman med hunden Birka har ho flytta inn i eit nytt husvære i ein eldre villa, der ho dempar dei fysiske og psykiske skadane sine ved "hjelp av" piller og alkohol. Sjefen Cato Isaksen kjenner ikkje til kor alvorleg det faktisk står til med Marian og gir henne ei gammal forsvinningssak som ho kan "pusla med". Dette skal visa seg å bli noko heilt anna enn ein aktiv sjukmelding - for den gamle saka har samanheng med meir aktuelle saker.

Lindell triggar lesaren si eventuelle mørkeredsle og paranoia og spelar på uhygge, frykt og uvisse i denne boka. Miljøskildringane er glimrande med skremmande kulissar som gir den rette "gode" uhyggekjensla. I tillegg får me fine skildringar som dette:

"En tynn sølvtråd av høst hadde spunnet seg rundt trærne i oppkjørselen, og fasaden var tatovert av skyggene fra dem. Gresset langs bygget var høstskarpt i fargen, som om det lyste litt ekstra før forråtnelsen og frosten ville sette inn."

Korte kapittel, skummel stemning, raske sceneskift og tilsvarande kjappe endringar av synsvinkel gjer boka drivande og spennande. Overraskande hendingar, truverdige karakterar og aktuelle problemstillingar gjer boka interessant.
Jeg vet hvor du bor er Unni Lindell på sitt beste.

Andre bloggmeiningar:
Tine sin blogg
Bjørnebok
Reading Randi
Rita leser
"Den andre" Berit