Bokomtale: Eugen Kallmanns øyne av Håkan Nesser

Lydbokforlaget 2018
Speletid: 14:59
Opplesar: Jan Erik Madsen
Kjøpt lydfil

Det er alltid med glede og store forventningar eg byrjar på ei Håkan Nesser-bok; denne forfattaren er nemleg ein av mine favorittar. Eg forventar fyrst og fremst å bli underholdt og å bli overraska; eg forventar melankolsk stemning, elegant språkføring, underfundig humor, interessante karakterar og uventa vendingar. Eg forventar ikkje action og sitrande spenning. Håkan Nesser sine kriminalromanar er som oftast saktegåande og spenninga ligg gjerne på eit meir underliggjande plan.

Håkan Nesser leverer denne gongen også: Eugen Kallmanns øyne vart ei god leseoppleving for meg. Forteljinga er gjennomarbeida, velformulert og original på typisk "nessersk" vis. Boka er frittståande og inngår ikkje i nokon serie.

Mannen det vert vist til i tittelen - Eugen Kallmann - er på sett og vis ein slags hovudperson i boka sjølv om han er fråverande. Kallmann er nemleg død. Han døydde under uklare omstendigheiter nokre månader før handlinga tek til. Året er 1995, og me befinn oss i K - småbyen i Norrland som me kjenner att frå tidlegare Nesser-romanar.

Fleire ulike personar har forteljarstemmene i boka, - nokre av dei har ei viss tilknytning til ungdomsskulelæraren Eugen Kallmann: kollegaen Igor, rådgjevaren Ludmilla, skuleeleven Andrea, samt Leon Berger, mannen som overtok jobben og kontoret til Kallmann. Alle desse fire er, kvar på sin måte, opptatt av Kallmann sitt (gåtefulle) liv og (mystiske) død. Han må ha vore ein person med mange sider og kvalitetar og det vert framheva at han var ein svært populær lærar som brukte uortodokse undervisningsmetodar. Men elles - kven var Kallmann - egentleg? Kvifor skifta han namn? Kvifor skjulte han bakgrunnen sin? Er dagboknotatane hans røyndom eller fantasi? Døydde han i ei ulykke eller vart han drept? Kven har i såfall motiv for å ta populære Kallmann av dage?

"Amatøretterforskarane" finn, kvar for seg og gruppevis, gradvis fram til Kallmann sine hemmelegheiter - men dei opplever på same tid at enkelte hendingar vert meir uklare. Samstundes skjer det urovekkande ting på skulen i K. Det handlar om rasisme og nynazisme, demonstrasjonar og motdemonstrasjonar, frykt og uro. Og uroa eskalerer.

Historia vert fortalt på ein langsam og snirklete måte. Det kjem stadig små detaljar som gjer det enkelt å sjå for seg kva som skjer, både i "notid" og fortid. Ein vert godt kjend med personane og familiane deira og for enkelte vert livet snudd på hovudet.

Eugen Kallmanns øyne er ingen tradisjonell kriminalroman. Ein bør kanskje heller kalla boka ein roman - som rett nok inneheld eit par mord eller tre. Nesser er ein god forteljar, og på ein særeigen måte får han fram sider ved samfunnet og enkeltmenneske som er til ettertanke for oss alle. Det handlar om store og grunnleggjande forhold og det handlar om personlege forhold som er viktig for at livet skal verta meiningsfullt. Lesaren får kjennskap til det som skjer frå fleire ulike synsvinklar. På den måten vert det skapt eit fullstendig bilete av det som hender og har hendt. Men det viser seg at sakene er uhyre kompliserte og at det skal gå lang tid før det heile får ei oppklaring.

Språkleg sett er boka stemningsfull, melankolsk, elegant og vittig. Håkan Nesser har eit gjennomført og eige språkleg uttrykk som kjem godt fram i denne boka. Ein finn humor og ironi, men også djupt alvor. Boka er lang til å vera av Nesser og er ein smule omstendeleg - eller kanskje grundig er eit meir dekkande ord. Lesaren får i alle fall utfyllande og logiske svar på det som må ha dukka opp av spørsmål og uklarheiter i løpet av lesinga. Om noko skal pirkast på er det at forteljarstemmene er litt for like. Det kan oppfattast som merkeleg at fleire såpass ulike personar skal uttrykka seg på nesten same måte. Men dette er altså småpirk som ikkje forringar leseopplevinga.

Lydboka vert lest av Jan Erik Madsen; ei ny stemme for meg. Han viste seg å vera både dyktig og behageleg å høyra på. Han les litt sakte, men det er etter mitt syn heilt riktig når det gjeld denne boka. Dette er ei bok som ein ikkje bør rasa gjennom.

Andre bloggmeiningar: Leffes lab, Lottens bokblogg, Johannas deckarhörna

Eg avsluttar denne omtalen med å sitera anmeldaren i Aftonbladet som skreiv dette: "Eugen Kallmans ögon är ett slags credo om att människan sannerligen är ett mysterium, ett statement om att vi alla på ett sätt lever i en häpnadsväckande gåta. Det är vackert, inte alls okomplicerat. Det är däremot välformulerat, njutbart. Att läsa Nesser är som att ro på ett mycket stilla vatten och djupt under ytan ana en annan värld, närvarande och fjärran på en och samma gång."